Đề xuất 256.000 tỉ đồng chi phát triển văn hóa 'quá lớn, thiếu cơ sở'

Sáng 19.6, tiếp tục kỳ họp 7 Quốc hội khóa XV, Quốc hội họp phiên toàn thể, thảo luận về chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 (chương trình). Chương trình đề xuất tổng mức đầu tư 256.250 tỉ đồng, thực hiện trong 11 năm.

Góp ý về xác định tổng mức đầu tư và cơ cấu thành phần của chương trình, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) nêu ý kiến, chương trình đề xuất tổng mức đầu tư hơn 256.000 tỉ đồng cho 3 giai đoạn tới năm 2035, tương đương gần 11 tỉ đô la Mỹ. 

GIA HÂN

Ông Huân tính toán, nếu tính trên tổng GDP 420 tỉ đô la Mỹ của Việt Nam hiện nay thì số chi này khá lớn. Tuy nhiên, nếu ở giai đoạn 2035, GDP Việt Nam có thể 800 - 900 tỉ đô la Mỹ thì số chi này lại nhỏ.

Theo đại biểu đoàn Bình Dương, vấn đề là căn cứ xác định tổng mức đầu tư của chương trình không tương thích với 10 thành phần chương trình. Cơ sở để Chính phủ khái toán chủ yếu tham chiếu từ các hạng mục công việc thực hiện từ giai đoạn 2016 - 2020 trong khi giá cả thị trường, quy mô nền kinh tế liên tục thay đổi.

"Vì vậy, tổng mức đầu tư chương trình đưa ra để Quốc hội phê duyệt thiếu cơ sở thực tế, gây khó khăn cho điều hành Chính phủ sau này", ông Huân nêu. 

Đại biểu đoàn Bình Dương đề nghị cần rà soát 10 thành phần chương trình để bao trùm hết mục tiêu và hướng tới giá trị cốt lõi, sau đó khái toán chi phí từng năm được quy ra phần trăm GDP theo dự báo chiến lược kinh tế từng thời kỳ.

"Quốc hội sẽ duyệt chi cho chương trình theo tỷ lệ GDP hàng năm còn các hạng mục cụ thể sẽ do Chính phủ quyết định cụ thể tùy theo tình hình thực tế", ông Huân kiến nghị.

Về xác định thời gian thực hiện chương trình, ông Huân cho hay, hiện chương trình xác định 3 giai đoạn kéo dài 11 năm, trong đó năm 2025 là năm chuẩn bị, các giai đoạn sau là giai đoạn thực hiện chương trình là chưa hợp lý. 

"Theo tôi, cần bố trí ngân sách ngay từ bây giờ để các cơ quan Chính phủ bắt tay chuẩn bị chương trình một cách kỹ lưỡng, bài bản, khoa học. Sau đó, trình Quốc hội phê duyệt toàn bộ chương trình tại kỳ họp 9, kỳ họp 10 trong năm 2025. Hai giai đoạn thực hiện là 2026 - 2030, 2031 - 2035, trùng với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội", ông Huân kiến nghị.

Tránh đề xuất cao quá khả năng thực hiện, gây lãng phí

Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Đoàn Thanh Mai (đoàn Hưng Yên) cho biết, dự kiến tổng các nguồn lực huy động chương trình giai đoạn 2025 - 2035 là 122.250 tỉ đồng, giai đoạn 2031 - 2035 là 134.000 tỉ đồng, trong đó chủ yếu là vốn ngân sách T.Ư và địa phương chiếm vai trò chủ đạo. 

GIA HÂN

Bà Mai lo lắng khi hiện nay 3 chương trình mục tiêu quốc gia (về nông thôn, miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số) cũng đang có nhu cầu thực hiện tiếp 2025 - 2030. "Tôi đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát tổng mức đầu tư vốn gắn với mục tiêu, nhiệm vụ, tránh đề xuất quá cao so với khả năng thực hiện, gây lãng phí", bà Mai kiến nghị.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng cho rằng, các nội dung thành phần của chương trình chưa xác định được tổng mức đầu tư theo nguồn dự kiến từng năm. Bà đề nghị nghiên cứu làm rõ hơn dự kiến đối với từng dự án thành phần, trong đó xác định rõ nguồn kinh phí T.Ư, địa phương và huy động; phân định rõ tỷ lệ vốn giữa T.Ư, địa phương để địa phương có cơ sở triển khai thực hiện nhiệm vụ và bố trí nguồn kinh phí địa phương thực hiện.

Bà Mai cũng đề nghị xác định tỷ lệ vốn T.Ư và địa phương huy động cho chương trình. Theo bà, tỷ lệ vốn đối ứng tại ngân sách địa phương theo dự kiến của chương trình lên tới 24,6% là khá cao, nhất là địa phương khó khăn, chưa đảm bảo có khả năng tự cân đối ngân sách. 

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) cho rằng, tổng mức đầu tư chương trình Chính phủ đưa ra là quá lớn so với thực lực ngân sách. Tổng mức đầu tư này lớn hơn gấp 14 lần so với số thực hiện trong giai đoạn 2011 - 2020. 

Cạnh đó, theo bà Mai, cơ sở pháp lý, thực tiễn cho tổng mức đầu tư của chương trình cũng chưa đầy đủ. Bà cho hay, hiện vẫn chưa có kế hoạch đầu tư công trung hạn, chưa có kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia, chưa có tổng mức đầu tư cho cả giai đoạn thì việc đề xuất con số hơn 256.000 tỉ đồng của chương trình là chưa phù hợp với luật Đầu tư công.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho biết, tờ trình có nêu căn cứ đề xuất tổng mức đầu tư là báo cáo thẩm định của Hội đồng thẩm định nhà nước. Tuy nhiên, bà Mai dẫn chính báo cáo Hội đồng thẩm định nhà nước, khẳng định: "Chưa đủ cơ sở để thẩm định nguồn vốn, khả năng cân đối vốn của chương trình trong giai đoạn 2026 - 2030". Cạnh đó, báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cũng nêu rõ là chưa rõ cơ sở khả năng cân đối nguồn vốn khi đề xuất nguồn lực quá lớn.

Bà Mai cũng cho rằng, việc chương trình dự kiến một số nguồn vốn huy động như tăng thu ngân sách 2022, thu từ xổ số kiến thiết hay tiền sử dụng đất là không có cơ sở, trái luật Ngân sách... 

"Vì vậy, tôi cho rằng cần rà soát thận trọng, thu hẹp mục tiêu trên cơ sở đầy đủ căn cứ pháp lý, thực tiễn đưa ra con số phù hợp đảm bảo hài hòa, công bằng với các mục tiêu bức thiết khác", bà Mai đề nghị.