Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự vừa được Viện trưởng Viện KSND tối cao Nguyễn Huy Tiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8, sáng 30.10.
Viện trưởng Viện KSND tối cao Nguyễn Huy Tiến trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự
ẢNH: GIA HÂN
Theo ông Nguyễn Huy Tiến, trong những năm qua, công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, trong đó có tội phạm tham nhũng, kinh tế đã đạt được những kết quả to lớn, nhất là các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo T.Ư về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi chỉ đạo.
Tuy nhiên, thực tiễn hoạt động tố tụng hình sự cho thấy có nhiều khó khăn, vướng mắc, nhất là trong việc xử lý vật chứng, tài sản trong các vụ án, vụ việc về tham nhũng, kinh tế.
Nhiều vật chứng, tài sản có giá trị lớn tồn đọng khi bị thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa trong thời gian dài chưa được xử lý sớm để lưu thông, gây đóng băng, lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân.
Bên cạnh đó cũng còn thiếu các biện pháp để các cơ quan tố tụng thực hiện ngay từ đầu nhằm ngăn chặn sớm việc chuyển dịch, tẩu tán tài sản trước khi có đủ căn cứ áp dụng các biện pháp tố tụng kê biên, phong tỏa…
Để bảo đảm khơi thông nguồn lực, giải quyết những vấn đề cấp bách phát sinh, bảo đảm thu hồi sớm, tối đa giá trị tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt…, Kết luận số 87 ngày 13.7 của Bộ Chính trị về Đề án Xây dựng cơ chế xử lý vật chứng, tài sản bị tạm giữ, kê biên, phong tỏa trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử các vụ án, vụ việc đã yêu cầu trong năm 2024, Viện KSND tối cao xây dựng và trình Quốc hội ban hành nghị quyết thí điểm này.
5 điều kiện áp dụng
Tại dự thảo nghị quyết, Viện KSND tối cao đề xuất 5 biện pháp xử lý vật chứng, tài sản, gồm: trả lại tiền cho bị hại hoặc gửi tiền vào ngân hàng để chờ xử lý; nộp tiền bảo đảm để hủy bỏ việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa; cho phép mua bán, chuyển nhượng vật chứng, tài sản và xử lý tiền thu được từ việc mua bán, chuyển nhượng; giao vật chứng, tài sản cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp để quản lý, khai thác, sử dụng; tạm ngừng giao dịch; tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng tài sản.
“Đối với từng biện pháp, đều quy định rõ nội dung, điều kiện áp dụng, thẩm quyền, đối tượng”, ông Nguyễn Huy Tiến nêu rõ.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga báo cáo thẩm tra dự thảo nghị quyết
ẢNH: GIA HÂN
Đối với 4 biện pháp từ 1 đến 4, dự thảo nghị quyết quy định nhất quán, xuyên suốt, chỉ áp dụng khi có đủ 5 điều kiện, thiếu 1 điều kiện thì không được áp dụng. Cụ thể: thứ nhất, các biện pháp nói trên chỉ áp dụng đối với nhóm vật chứng, tài sản là tiền, bất động sản, tài sản gắn liền với đất, giấy tờ có giá trị, chứng khoán hoặc trang thiết bị, phương tiện, vật tư trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ vì có giá trị lớn, phổ biến trong các vụ việc, vụ án.
Thứ hai, việc áp dụng phải có sự đồng ý, chủ động đề nghị của những người liên quan, bảo đảm quyền tài sản của họ, hạn chế tối đa việc tranh chấp, khiếu nại, tố cáo, đòi bồi thường.
Thứ ba, trước khi quyết định áp dụng, phải trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản theo quy định, bảo đảm khách quan, minh bạch, thu hồi tối đa, không để hao hụt, thất thoát giá trị của tài sản khi xử lý.
Ngoài ra, phải có sự thống nhất của các cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án trước khi quyết định áp dụng, bảo đảm không để xảy ra vi phạm, lợi dụng, lạm dụng; bảo đảm nhất quán quan điểm trong xử lý với quyết định của tòa án khi xét xử.
Thứ năm, việc xử lý phải không làm ảnh hưởng đến việc chứng minh, giải quyết đúng đắn vụ việc, vụ án.
Đối với biện pháp tạm ngừng giao dịch; tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng tài sản, Viện trưởng VKSND tối cao cho rằng thí điểm biện pháp này nhằm ngăn ngừa việc tẩu tán, chuyển dịch tài sản liên quan tội phạm ngay từ ban đầu, tạo một bước sớm để kiểm tra, xác minh, khi có đủ căn cứ, điều kiện thì áp dụng ngay các biện pháp thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa theo quy định.
Thực tế cơ quan tố tụng đã đề nghị các cơ quan quản lý hành chính áp dụng biện pháp “tạm ngừng giao dịch; tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng tài sản”. Do đó, cần quy định biện pháp này trong nghị quyết.
Đề nghị thực hiện từ 1.1.2025
Cũng theo Viện trưởng Viện KSND tối cao, việc xây dựng cơ chế xử lý sớm tài sản, vật chứng không chỉ áp dụng trong các "vụ án" mà còn áp dụng đối với các "vụ việc". Do vậy, về phạm vi, việc thí điểm xử lý vật chứng, tài sản bị thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa thực hiện ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm, xuyên suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử. Cùng đó, việc áp dụng thí điểm chỉ với các vụ án, vụ việc hình sự thuộc diện Ban Chỉ đạo T.Ư về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
Viện KSND tối cao cũng đề nghị nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1.1.2025 và được thực hiện không quá 3 năm.
Đồng tình với sự cần thiết cũng như các biện pháp được đề xuất tại dự thảo nghị quyết, cơ quan thẩm tra cho rằng, việc thí điểm các biện pháp này sẽ góp phần giải quyết cơ bản những vướng mắc, bất cập hiện nay.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh, trường hợp qua đánh giá kết quả thí điểm, nếu có đủ điều kiện, Viện KSND tối cao có thể nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung bộ luật Hình sự, bộ luật Tố tụng hình sự và các luật liên quan.
Bình luận (0)