Đến Guatemala thỏa sức khám phá ẩm thực đường phố

Người Trung Mỹ bao giờ cũng ăn đậu đính kèm trong cơm

Dãy đất Trung Mỹ dài, nhỏ hẹp nằm cong cong giữa Thái Bình Dương và Đại Tây Dương là nơi giao thoa giữa nền văn minh Maya và nền văn minh Andean, và sự tương tác giữa hai nền văn hóa lớn đã cho ra đời một nền ẩm thực khá lạ lùng. Một vài lữ khách tỉ tê với tôi, đến Guatemala mà chưa thử qua dĩa cơm truyền thống Gallo Pinto, dĩa khoai mì luộc Vigarón và chưa uống qua loại nước Pinolilo xem như chưa từng đặt chân đến vùng đất Trung Mỹ hay Guatemala. Những ngày ở Guatemala, tôi cố gắng trải nghiệm qua những thành phố lớn nhỏ khác nhau để tìm kiếm nét tinh túy của những món ăn, xem có đúng như những gì mà đám bạn Tây đã nhắn nhủ trước đó hay không.

Đêm tối ở phố cổ Guatemala Antugua, ông chủ quán cơm nhỏ khuyến cáo tôi thử qua món cơm Gallo Pinto ăn cùng cá biển chiên giòn. Ông cho rằng đĩa cơm của ông đậm chất bản địa và sự pha trộn giữa hai nền văn minh lớn trên châu Mỹ. Đúng thật, nhìn món cơm Gallo Pinto, tôi có thể hiểu được sự pha trộn văn hóa như thế nào. Từ ngàn xưa, tổ tiên người Mexico hay Guatemala ngày nay đã tôn thờ cây ngô, các loại đậu hay cây khoai mì là cây lương thực do các vị Thần linh ban tặng. Nếu có dịp ghé qua các nhà thờ lớn trên vùng đất Trung Mỹ vào dịp lễ Thánh lớn, các con chiên mộ đạo sẽ dâng cúng trên bệ thờ linh thiêng những ống tre to chứa nhiều loại đậu. Dù Ki Tô Giáo do người Tây Ban Nha mang đến vùng đất Trung Mỹ vào thế kỷ 17 trên đường viễn chinh tìm kiếm thuộc địa và sau đó trở thành quốc đạo, nhưng người bản địa vẫn không quên nét văn hóa truyền thống của nền văn minh Maya khi tế lễ Thần Mặt trời ban ơn sự sống.  Câu nói “không ăn đậu không là người Mễ” chẳng phải là lời trêu chọc mà để tôn vinh một khía cạnh khác của nền văn minh Maya.

Món cơm Gallo Pinto ăn cùng gà hầm.

Những hạt gạo dẻo được nấu với đậu đen thơm lừng chính là nguyên liệu chủ yếu của cơm Gallo Pinto. Ông chủ quán giải thích với tôi, để làm món cơm mang ý nghĩa “con gà trống lốm đốm” này, những hạt đậu đen và gạo được nấu riêng lẻ, sau đó trộn chúng lại thành hỗn hợp với “phụ gia” là một loại dầu. Màu tím đen nhạt của đậu đen sẽ làm cho hạt cơm vô cùng bắt mắt. Không bao giờ thiếu trong đĩa cơm Gallo Pinto là những chiếc bánh mì nóng hổi có hình dáng như chiếc bánh tiêu được làm từ bột bắp có tên gọi là Tortilla và những lát chuối bào mỏng chiên giòn rụm được gọi là Tajadas. Món snack Tajadas không chỉ ăn vui miệng trên những chuyến xe buýt đường xa, những cuộc picnic mà còn rất phổ biến trong món cơm “con gà trống lốm đốm”.

Món cơm Gallo Pinto nhất định phải ăn với cá rán giòn. Cái béo của cá tươi hòa lẫn vào độ bùi, thơm của hạt đậu đen, một chút dẻo của cơm, một chút ngọt giòn của lát chuối khô tạo nên hương vị ngon là lạ và là món ăn đường phố không đắt tiền. Thỉnh thoảng, tôi dừng ăn cơm, lấy một miếng bánh Tortilla cuộn tròn với cá để có thêm hương vị mới toanh.

Đĩa khoai mì Vigarón

Một ngày rong chơi ở thủ đô Guatemala, tôi lại nghiện đĩa khoai mì Vigarón. Hầu hết người địa phương đều dùng món khoai mì Vigarón như là bữa ăn trưa chính thức thay cho món cơm được dùng nhiều trong bữa tối. Tôi lại nhìn thấy sự đa sắc văn hóa giữa Trung và Nam Mỹ trong đĩa Vigarón. Xưa kia, người Guatemala chỉ sử dụng khoai mì nấu trộn với cơm, nhưng từ khi Vigarón được người Nicaragua sáng chế, đĩa khoai mì trở nên phổ biến cả vùng đất Trung Mỹ. Người chế biến sẽ phủ lên trên các miếng khoai mì luộc cắt khúc những miếng thịt heo ram cùng với một ít da heo chiên giòn và trên cùng là một lớp cải bắp xắt ngâm chua khiến đĩa cơm đủ sắc màu. Nước ram thịt được chế biến thành loại nước xốt ngon rưới lên trên làm cho đĩa Vigarón trở nên đậm đà hương vị. Độ ngọt thực vật tự nhiên của khoai mì vô cùng quyến rũ với cái thơm của những miếng heo ram và cái giòn béo của miếng da chiên, nghe tả đã thấy thèm nhưng thử một lần nếm thì ăn ngon... quên mời.

Nếu người Peru trên vùng đất Nam Mỹ có đồ uống Pisco Sur nổi tiếng thì ở Trung Mỹ lại có món Pinolilo. Pisco Sur là loại nước uống có cồn nhẹ trong khi Pinolilo là đồ uống giải khát tươi thích hợp cho mùa hè. Như ý nghĩa của từ “Pinol” nghĩa là “bột bắp rang”, món nước uống Pinolilo được khuấy trong nước sôi một ít bột bắp rang, bột ca cao, bột quế cây, bột cây đinh hương và sữa đặc để tạo thành. Pinolilo có thể uống nóng hoặc uống với đá viên. Tôi không thể diễn tả được hương vị khá lạ của loại nước uống này mà tôi chỉ biết rằng đây là loại nước uống rất đặc biệt, rất riêng của người Maya và tôi thường uống nó mỗi ngày trên đất Guatemala. Hãy một lần đến đây để nếm thử và cảm nhận.