‘Đội do thám’: Khi kẻ thù không đáng sợ bằng bản thân

75 năm trôi qua từ khi cuộc chiến đẫm máu nhất của nhân loại kết thúc, nhiều thế hệ những người tham chiến - cả bên thắng lẫn bên thua trận - vẫn luôn ray rứt, buồn đau vì những mất mát quá lớn, khó gì có thể sẻ chia. Điện ảnh không hề bàng quan mà đã dựng lại quá nhiều những số phận, cuộc đời vì cuộc chiến mà thay đổi cả trong suy nghĩ lẫn hành động. Giải cứu binh nhì Ryan, Trân Châu cảng, Cuộc di tản Dunkirk, Đội do thám… là những tác phẩm đánh động, giúp thế hệ sau hiểu và nhìn nhận về Thế chiến thứ 2 một cách nhân văn hơn, bớt tàn bạo hơn.

Đội do thám (đang chiếu tại Việt Nam) được đạo diễn từng đoạt Oscar Robert David Port dành hơn 10 năm tâm huyết để chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết Peace của nhà văn Richard Bausch - dựa trên những chuyện có thật do chính cha nhà văn kể lại - lên màn ảnh rộng. Dù ông nội từng cầm súng tham gia Thế chiến thứ 2 song David Port thú nhận anh chưa từng nghe ông lên giọng tự hào về những chiến tích với con cháu. “Tôi cố tìm hiểu vì sao những người đàn ông như ông tôi, một người đàn ông giản dị, từng cầm súng trong Thế chiến thứ 2, không bao giờ nói về những người hùng với một cậu bé 8 tuổi như tôi - đang háo hức, mở to mắt ngóng nghe chuyện về những vị anh hùng cứu rỗi thế giới”, David Port nói.

4 người lính tìm diệt quân Đức trong phim ẢNH: IMDB

Cũng vì lý do đó mà David Port đã đưa thông điệp này vào Đội do thám sau khi đọc xong cuốn Peace bằng những thước phim mô tả tâm lý của người lính vì chiến tranh đã biến họ chỉ còn phần “con” mà thiếu đi phần “người”. Những trải nghiệm bạo lực nơi chiến trận có thể là điều ám ảnh với từng người lính cho dù họ thuộc phe nào. Khi mà tất cả mọi thứ đều bị phá hủy, điều đáng sợ nhất chính là lúc con người đánh mất đi nhân tính của mình, khi họ không còn quyền tự quyết định mọi thứ. Người lính không cần được tôn vinh, chỉ mong hòa bình, để sớm được đoàn tụ bên gia đình, sống một cuộc đời bình yên theo đúng nghĩa đen.

Đội do thám xoay quanh hành trình của 4 lính Mỹ tìm cách sinh tồn giữa vùng chiến sự xa xôi, lạnh giá tại miền bắc nước Ý. Để đảm bảo chiến thắng tuyệt đối cho cuộc tấn công vào lực lượng Đức đang ẩn náu, bốn người lính gồm Marson (Alexander Ludwig đóng), Hopewell (Mitch Ainley), Heisman (RJ Fetherstonhaugh) và Asch (Chris Brochu) được cử đi do thám hang ổ của kẻ thù trên những ngọn núi phủ đầy tuyết qua sự dẫn dắt của ông lão người Ý đầy hoài nghi làm việc cho phát xít đưa họ vào bẫy.

Bị rút hết sinh lực trong một cuộc chiến tàn khốc, những người lính trẻ dấn thân vào khoảng thời gian sau cùng để kết thúc nhanh chiến tranh trong tâm trạng suy kiệt và căng thẳng cực độ. Chứng kiến vị chỉ huy nổ súng vào đầu một phụ nữ Ý khiến vết thương lòng họ khó lành. Những chàng trai trẻ của nước Mỹ đang học đại học, yên ấm bên vợ con bỗng chốc phải cầm súng sang tận châu Âu xa xôi và bên tai họ luôn văng vẳng câu hỏi: mình đến đây để làm gì?

Phim chiến tranh nhưng không như bom tấn 1917 của Sam Mendes hay các phim Giải cứu binh nhì Ryan, Trân Châu cảng, Cuộc di tản Dunkirk…, Đội do thám thiếu hẳn những đại cảnh hoành tráng, tốn kém mà thay vào đó David Port đào sâu vào nỗi sợ thật sự của những chiến binh khi ngày hòa bình một gần kề, nếu chẳng may họ phải ra đi. Và trong số 4 người lính đó có 2 người không may bỏ mình giữa vùng núi nước Ý. Họ tìm để diệt quân Đức nhưng suốt cả bộ phim, kẻ thù dường như không xuất hiện. Họ cũng chẳng đối diện với một tên lính Đức nào nhưng khán giả vẫn nghẹt thở khi nhận ra họ hoảng sợ thật sự trước cái chết - thứ mà những người hùng trên màn bạc bấy lâu nay không màng. Đó chính là sự khác biệt lớn nhất mà Đội do thám muốn truyền tải.

Chứng kiến vị chỉ huy nổ súng vào đầu một phụ nữ Ý khiến vết thương lòng của người lính khó lành ẢNH: IMDB

4 người lính trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, từ ước mơ ngày hòa bình đến thực tại phải đối diện, từ sự đối lập về quan điểm chiến tranh đến những thú vui trần tục, họ đôi lúc gây gỗ suýt bắn nhau bỗng cuống cuồng lo lắng khi bạn bị kẻ thù bắn, máu nhuộm đỏ cả vùng tuyết trắng xóa. Những người lính không hề giấu sự yếu đuối, đã rơi nước mắt khi vác đồng đội bị thương đi xa nhiều cây số về doanh trại để rồi chứng kiến bạn mình qua đời. Hay như Marson cãi lời tha chết cho ông lão 70 tuổi người Ý mà chỉ huy kết tội làm gián điệp cho Đức, chấp nhận ra tòa án binh để sau này chính anh được một người lính Đức cứu sống trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến…

Đội do thám khiến khán giả nhận ra rằng điều đáng sợ của chiến tranh đôi khi không phải là máu me hay bom đạn. Phim như liều thuốc xoa dịu chấn thương tâm lý của những người lính đã tham chiến bất cứ nơi đâu, thời điểm nào trên hành tinh này.