Tháng tư, tháng năm âm lịch, khi cơn gió giao mùa thổi rong trên cánh đồng lúa chín, nắng vàng trải khắp làng quê xứ Quảng, ấy cũng là thời điểm rạm cặp đôi, kết thành bè, nổi bồng bềnh trên cửa sông Thu Bồn.
Những ngày này, chỉ sau vài tiếng đồng hồ bà con có thể bắt hàng chục ký rạm mang ra chợ bán cải thiện đời sống hằng ngày.
Rạm cùng loài với cua đồng nhưng nhỏ hơn, lớp vỏ cứng và xù xì chứ không bóng láng, mình dẹt, dẹp hơn cua đồng. Tuy ít thịt nhưng ưu điểm của rạm khi vào mùa là chắc, béo, thơm, giàu can xi, giá cả lại phải chăng (khoảng 40.000 đồng/kg) nên rất được các bà nội trợ ưa chuộng chọn mua về chế biến thành nhiều món ngon.
Hè về, ngỡ rằng quả chanh dây chỉ giải nhiệt bằng cách pha nước uống nhưng ít ai biết rằng hoa và quả chanh dây non lại là một món ăn cực kỳ hấp dẫn mà ăn rồi chắc chắn …nghiện.
Người quê thường chọn những con to, cho vào luộc hoặc rang mặn ngọt, khi thành phẩm con đực thịt đặc lồi mai, con cái trứng gạch căng phồng yếm, bày lên đĩa vàng rộm, bắt mắt. Tỉ mẩn hơn thì bỏ mai yếm và chân của rạm, chỉ giữ lại hai chiếc càng và phần gạch xào với lá lốt non thơm nức. Nhưng có lẽ hấp dẫn nhất vẫn là món rạm đồng nấu canh chua.
Rạm bắt hay mua về nhà vẫn còn bò lạo xạo trong rổ được đổ ra thau, xóc nước và rửa nhiều lần. Cẩn thận hơn có thể dùng lá sả, kèm thêm một ít muối sống chà rửa để rạm sạch hết bùn đất. Tiếp tục ướp rạm chừng mười lăm phút với các loại gia vị: muối, nước mắm, mì chính, hành, tỏi, đặc biệt không thể thiếu một ít tiêu rừng.
Phi thơm hành, đổ rạm vào xào, rim đến khi rạm chuyển dần sang màu đỏ, thấm gia vị. Cho tiếp măng, cà chua, thơm trộn đều trước khi đổ nước vào nồi canh. Nấu canh sôi vài dạo, thêm giá, một ít đậu bắp, rau ngũ điếc. Đợi nước canh sôi lại vài phút rồi tắt bếp. Trước khi múc canh ra bát, lại nhanh tay thả vài lá hành xanh, rắc một ít tiêu sẽ giúp bát canh thơm nồng, quyến rũ lan tỏa khắp nhà, đánh thức cả khứu giác, vị giác.
Mỗi người một kiểu thưởng thức canh chua rạm đồng. Chan canh lên cơm nóng rồi cứ vài muỗng cơm - canh là có thể chọn một con rạm, cắn phụp rồi nhai giòn rụm. Vị ngọt không quá gắt của rạm cùng những lát măng, thơm, giá... đậm đà, ngai ngái khiến cho người ăn quên cả cảm giác no bụng. Thích “sang” như quán thì đi chợ không quên mua thêm bún. Khi canh chín còn nóng hổi, cho bún vào tô, vớt rạm, đồ chua để lên trên, chan nước ngập bún ăn kèm với rau sống, ớt xanh mà mồ hôi dần rịn ra, ăn đến đâu xuýt xoa đến đấy.
Bình luận