Donald Trump đã dùng 'chiêu' nào đảo nghịch mọi dự đoán?

Lịch sử nước Mỹ chưa bao giờ có dịp chứng kiến một ứng cử viên tổng thống lạ đời như ông Trump. Ông ta bước vào cuộc đua cứ như một trò hề và tranh cử tổng thống theo kiểu cũng... giống hề nốt. Vậy mà nhân vật chưa từng có kinh nghiệm chính trị đó hạ gục tất cả những ứng viên dày dạn chính trường nhất, nghiêm túc nhất, tài năng nhất của đảng Cộng hòa, mới đây nhất là thống đốc John Kasich của bang Ohio hôm 4.5, đưa bản thân trở thành ứng cử viên tổng thống duy nhất của đảng Cộng hòa khi “vòng loại” còn chưa kịp kết thúc.

Sự rút lui của ông John Kasich đưa Trump thành ứng viên tổng thống duy nhất của đảng Cộng hòa Reuters

Tất cả những ứng viên tổng thống khác của đảng Cộng hòa đều đã phải lần lượt “rút lui có trật tự” khi thấy mình hoàn toàn “không có cửa” trước một đối thủ quá mạnh như tỉ phú Trump. Đó là điều mà chỉ mới cách đây vài tháng không ai có thể tưởng tượng ra. Vì sao Trump làm được điều đó?

Đầu tiên phải công nhận Trump là một người quá thông minh. Với kinh nghiệm chính trị là con số 0, ông Trump đã vận dụng rất đúng lúc kinh nghiệm thương trường vào “thương vụ tổng thống”: đánh trúng tâm lý khách hàng, trong trường hợp này là các cử tri. Những người ủng hộ bảo rằng ông là chính trị gia duy nhất nói lên tiếng nói của họ.

Ông Trump lại đang hân hoan "Biến nước Mỹ vĩ đại trở lại" Reuters

Trump đã điểm đúng vào những “huyệt” mà tất cả mọi người, dù là chính trị gia hay thường dân, đều thấy nhưng không tìm được cách giải quyết. Suốt bao nhiêu năm qua, tầng lớp lao động ở Mỹ phải chịu cảnh công ăn việc làm bất ổn, lương lậu thấp lè tè giữa bối cảnh tiến trình toàn cầu hóa ngày càng lan xa, người nhập cư đến Mỹ ngày càng đông và tự do thương mại ngày càng mở rộng.

Kinh tế Mỹ đang trên đà tăng trưởng tốt nhưng cuộc sống của người lao động không cải thiện, không phản ảnh được đà tăng trưởng đó. Tầng lớp lao động - vốn luôn chiếm đa số trong xã hội - cảm thấy mình bị bỏ rơi, bị thua thiệt.

Rồi trong bối cảnh vị thế số 1 của Mỹ trên trường quốc tế bắt đầu lung lay, Mỹ bắt đầu có những bước đi loạng choạng thì sự xuất hiện của một vị tổng thống tiềm năng đánh mạnh vào chủ nghĩa quốc gia với lối nói khoa trương, với những lời hứa hẹn nghe rất dễ lọt lỗ tai đã đánh trúng niềm đau, trúng nỗi thất vọng của tầng lớp đó. Donald Trump đã xuất hiện đúng lúc và vận dụng đúng chiêu thức cần thiết.

Là một ông trùm kinh doanh, Trump hiểu rất rõ “thị hiếu” của tầng lớp lao động, của những người học vấn thấp trong xã hội - tầng lớp chiếm số đông. Có lúc cao hứng giữa chiến dịch tranh cử đầy những điều nghe qua rất lố bịch và ngớ ngẩn, vị chính trị gia đầy tranh cãi còn phát biểu ông yêu những người ít học, theo BBC. Ông hiểu rõ họ thích gì, họ ghét gì. Và ông cũng hiểu rõ họ lo sợ điều gì.

Rất nhiều nỗ lực từ chính những lãnh đạo Cộng hòa để "hất" Trump khỏi cuộc đua tổng thống đã không thể làm lung lay người ủng hộ ông ta Reuters

Trump hiểu nỗi bực bội của những người Mỹ thu nhập thấp khi phải nhìn thấy xung quanh mình đầy những người cạnh tranh kiếm tiền với họ - những người mà tiếng Anh không phải là tiếng mẹ đẻ. Thế nên khi Trump hô hào xây dựng bức tường dài ngoằng ngăn biên giới Mỹ với Mexico, ông đã đánh trúng tâm lý của họ.

Khi ông đưa ra tuyên bố cấm cửa người Hồi giáo vào Mỹ, ông cũng đánh trúng vào tâm lý của nhiều người Mỹ khác nốt, không chỉ là những người sợ mất công ăn việc làm mà cả một tầng lớp rất đông vẫn còn đang bị ám ảnh bởi bóng ma khủng bố 11.9.2001.

Và khi ông tuyên bố sẽ giành lại công ăn việc làm từ Trung Quốc, Việt Nam, từ Ấn Độ… trước cộng đồng người Mỹ gốc Phi, ông làm cho họ hả hê trong bối cảnh cộng đồng này chiếm tỉ lệ thất nghiệp thuộc loại cao nhất ở Mỹ.

Triết lý của Trump cực kỳ đơn giản nhưng cũng cực kỳ hiệu quả: thay vì đưa ra nhiều giải thích, nhiều chiến lược loằng ngoằng khó hiểu và cũng từng vấp nhiều thất bại như các chính trị gia “truyền thống” vẫn làm; với những bài toán khó, Trump cứ đổ lỗi và bảo sẽ lật ngược thế cờ là xong!

Thế là Mexico, Hồi giáo, Trung Quốc… cứ thế đẩy con tàu Trump lao nhanh như tên bắn giữa cuộc đua Tổng thống đầy gay cấn. Các cử tri dồn phiếu cho Trump vì họ thấy ông khác biệt với những chính trị gia khác - những người luôn hứa hẹn nhiều mà làm chẳng bao nhiêu (so với lời hứa).

Đêm 4.5 là đêm chiến thắng cho cả Donald Trump và đối thủ sừng sỏ nhất của ông “ở bên kia chiến tuyến”: bà Hillary Clinton - người dự kiến sẽ đại diện cho đảng Dân chủ mà đấu với Trump ở vòng chung kết. Lý do Trump vui thì đã rõ, bởi đêm 4.5 là đêm mà đối thủ cuối cùng của ông ở “vòng loại”: thống đốc Kasich đã “rút lui trong trật tự”, để lại ông một mình mà tha hồ “tung tẩy”. Trump lại hân hoan cao độ với giấc mơ “Biến nước Mỹ vĩ đại trở lại”.

Sẽ không phải dễ dàng cho bà Hillary Clinton để "đấu" với Donald Trump Reuters

Ban vận động tranh cử của bà Clinton cũng tỏ ra vui mừng không kém, bảo rằng đấu tay đôi với Trump là “cuộc đấu trong mơ” cho Clinton. Lý do mà các lãnh đạo Cộng hòa thời gian qua ra sức chống Trump là vì họ cho rằng ông Trump bước vào “ vòng chung kết” thì sẽ bị bà Clinton “sút một phát là văng”. Hầu hết các cuộc thăm dò dư luận cũng đưa ra cùng kết luận như thế.

Nhưng với một chính trị gia nhiều từng trải như bà Clinton, đó có thể chỉ là niềm vui ở bên ngoài. Bà Clinton có đầy lý do để lo lắng trước một đối thủ đầy bất ngờ và vô cùng khó đoán như ông Trump. Hãy thử nhớ lại, lúc Trump bước vào cuộc đua, ai cũng bảo đó là một anh hề. Và “anh hề” đó đã làm đảo nghịch tất cả mọi phân tích chính trị, đi ngược lại mọi kết quả thăm dò dư luận để khuynh đảo chính trường và hầu như chắc chắn sẽ trở thành gương mặt của Cộng hòa ra tranh cử Tổng thống, bất chấp sự chống đối gay gắt và cả rất nhiều nỗ lực tìm cách “thọc gậy bánh xe” của các lãnh đạo đảng.

Những phát ngôn gây sốc, những chính sách lạ đời của ông Trump khiến không ít người "dị ứng" nhưng vẫn không chặn được đà tiến của ông Reuters

Lịch sử Mỹ chưa từng bao giờ chứng kiến một ứng viên tổng thống bị chính những người cùng đảng ghét cay ghét đắng như ông Donald Trump. Những người cùng đảng Cộng hòa với Trump, bao gồm nhiều lãnh đạo đảng, đã công khai dùng những từ ngữ sỉ nhục nhất mà “tặng” cho ông Trump trong suốt chiến dịch tranh cử, nào là kẻ mù quáng, nào là kẻ phân biệt chủng tộc, kẻ thô lỗ với phụ nữ, là kẻ dốt đặc cán mai, kẻ chuyên bắt nạt… Có cả một danh sách dài những đảng viên Cộng hòa tai to mặt lớn công khai tuyên bố sẽ không bỏ phiếu cho Trump (Trên báo The Hill có cả cái danh sách đó). Nhiều đảng viên Cộng hòa thậm chí còn bảo họ thà bỏ phiếu cho đối thủ “ở bên kia chiến tuyến” Hillary Clinton còn hơn cho “người nhà” Trump. Nhưng tất cả những điều đó đã không thể làm lung lay lòng trung thành của hàng triệu người ủng hộ Trump. Trái lại, tất cả dường như còn là tăng thêm sự quyết tâm ủng hộ của họ cho chính trị gia “khác biệt” Donald Trump.