Đưa Việt Nam thành 'bếp ăn của thế giới'

Để làm rõ hơn mục tiêu trên, Thanh Niên đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Quốc Kỳ (ảnh), Trưởng ban Vận động thành lập Hiệp hội Văn hóa ẩm thực VN - Chủ tịch HĐQT Công ty du lịch Vietravel.

Đúng là ẩm thực và du lịch có mối quan hệ rất mật thiết nhưng văn hóa ẩm thực VN ra đời từ thuở khai thiên lập địa. Nó mang một đời sống riêng, truyền tải những giá trị văn hóa truyền thống riêng trong khi du lịch mới chỉ xuất hiện chưa đầy một thế kỷ. Nếu du lịch dùng giá trị văn hóa ẩm thực như một sản phẩm mà sản phẩm chỉ là một đoạn ngắn, trong khi giá trị là cả một đoạn dài, mang tầm quốc gia. Mục tiêu của hiệp hội là khám phá, tìm tòi, duy trì, tôn tạo, phát triển để đưa văn hóa ẩm thực VN trở thành tài sản quốc gia. Đó là lý do tách riêng và xây dựng văn hóa ẩm thực thành thương hiệu quốc gia.

Sau 3 năm vận động, Hiệp hội Văn hóa ẩm thực VN đã được cấp phép thành lập. Hiện hiệp hội có trên 300 hội viên. Đến ngày 11.10 tới đây sẽ tổ chức đại hội thành lập.

Đúng là trong dòng chảy lịch sử có rất nhiều chuỗi giá trị văn hóa. Nhưng ẩm thực có một khả năng đặc biệt, đó là chuyên chở cả quá khứ, hiện tại và tương lai và mang đậm chất thuần Việt. Người Việt có cái hay là những món ăn nước ngoài khi du nhập vào VN sẽ biến thành ẩm thực VN. Đơn cử như bánh mì Baguette do người Pháp đem vào VN, trong quá trình cải biên, người Sài Gòn đã biến Baguette thành loại bánh mì đặc trưng nổi tiếng trên nhiều quốc gia và được bình chọn là 1 trong những món ăn đường phố hấp dẫn nhất thế giới. Nói vậy để thấy, văn hóa ẩm thực Việt đảm bảo giá trị về mọi phương diện: chuyên chở lịch sử, đặc trưng, đồng thời pha trộn hài hòa cả nét truyền thống và hiện đại.

Thực ra ẩm thực VN đang sở hữu nhiều lợi thế mà ngay bản thân người Việt cũng chưa nhìn thấy hết. Đầu tiên có thể thấy các món ăn VN thiên về tự nhiên, gần gũi với thiên nhiên, giàu dinh dưỡng, có lợi cho sức khỏe nhưng cũng rất thanh tao, phù hợp với xu thế hiện tại của thế giới đó là hạn chế chất béo. Ví dụ chúng ta ăn rau sống, rau luộc, ít món chiên, xào; đáp ứng được hầu hết các yêu cầu về ẩm thực hiện đại. Thứ hai, VN là một nước nông nghiệp, một trong các nước đứng đầu thế giới về các mặt hàng nông sản như tôm, cua, cá, tiêu, điều, cà phê… Do có nhiều địa hình khác nhau, từ vùng biển lên vùng núi, từ nơi có khí hậu ôn đới đến nhiệt đới, mỗi vùng chúng ta lại có một nguồn nguyên liệu đặc trưng, phong phú.

Bản thân cách thức chế biến của người Việt đa dạng. Từ những nguyên liệu hết sức bình thường nhưng qua bàn tay “phù phép” của các đầu bếp Việt có thể trở thành những món ăn rất ngon, đặc sắc. Vừa rồi, tôi có dẫn một đoàn gồm chủ tịch các hãng du lịch nước ngoài đến ăn tại một nhà hàng ở VN. Khi tôi gọi món sườn heo, các vị khách có vẻ không mấy hào hứng vì cho rằng sườn heo thì ở đâu mà chẳng có. Tuy nhiên, khi đầu bếp đưa ra đĩa sườn heo cùng nước xốt hoa hồi, ăn kèm một lát quế chi mỏng vùng Quảng Nam thì họ rất ngạc nhiên và ai cũng thích.

Cuối cùng, kiểu cách, văn hóa của người Việt khi ăn uống cũng được coi trọng. Sự tinh tế, truyền thống, nét văn hóa được thể hiện rất rõ trong cách thưởng thức ẩm thực, không phồn thực. Đây cũng là cốt cách, là cái hồn tạo nên nét riêng, nét hấp dẫn đặc biệt đối với ẩm thực VN.

Đây cũng là một phần quan trọng trong sứ mệnh của hiệp hội. Thực phẩm bẩn đang khiến người Việt ngày càng có thêm nhiều nghi ngờ vào những thứ mình “bỏ miệng” hằng ngày, dần dẫn đến tâm lý chuộng hàng ngoại. Chính vì thế, bên cạnh duy trì và gìn giữ, phát triển văn hóa ẩm thực VN, chúng tôi còn có trách nhiệm xác minh, chỉ rõ các nguồn cung cấp thực phẩm, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Hiệp hội sẽ kết hợp với các nhà cung cấp, khẳng định quá trình, giá trị của họ, để người tiêu dùng hiểu và yên tâm. Khi đã định vị được chất lượng thì niềm tin nơi người tiêu dùng sẽ được củng cố.

Nông sản của VN được đánh giá là rất ngon, một số loại trái cây cũng đã xuất được vào các thị trường khó tính, nhưng năm nào nông nghiệp cũng đứng trước các cuộc giải cứu, trong các mục tiêu của hiệp hội, có mục tiêu nào có thể giúp tiêu thụ nông sản hiệu quả hơn cho bà con nông dân không thưa ông?

Với cuộc sống công nghiệp như hiện nay, không phải lúc nào mình cũng có đủ thời gian để nấu những món ăn nhiều vị, phức tạp. Vậy tại sao không nghĩ đến việc có người nấu hộ trước, cô lại, chuyển hóa thành đồ ăn nhanh? VN cũng có rất nhiều loại trái cây ngon nhưng nước từ trái cây hầu hết đều phải nhập ngoại. Đó là một sự lãng phí. Vì vậy, hiệp hội tự đặt ra trách nhiệm đào tạo cách thức làm món, làm thật tốt khâu chế biến để vừa giúp bà con nông dân tiêu thụ nông sản, vừa tăng giá trị xuất khẩu của các mặt hàng nông sản VN. Chúng tôi sẽ mở những trường đào tạo, mở các cuộc thi, kích thích thúc đẩy, tạo ra một nền ẩm thực chuyên nghiệp thật sự. Khi đó, ẩm thực sẽ chính thức trở thành thương hiệu khi nhắc đến VN.

Khách nước ngoài ăn phở Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Khó khăn chính là không có một tổ chức nào đủ lớn đứng ra nhận trách nhiệm và khai thác tốt những tiềm năng văn hóa ẩm thực sẵn có. Hiện nay chúng ta đang có khoảng 200.000 - 300.000 quán ăn trên cả nước; khoảng 15.000 - 20.000 nhà hàng Việt tại nhiều quốc gia trên thế giới. Kế hoạch của hiệp hội là hằng tuần sẽ chọn ra 2 ngày để tổ chức ngày ẩm thực cho từng quán ăn, tại từng khu vực, thuộc từng nhóm khác nhau. Trong ngày hôm đó, hiệp hội sẽ hỗ trợ quảng bá trước, khách đến sẽ được nếm thử các món ăn miễn phí được nấu bởi đầu bếp của quán cùng các chuyên gia, nghệ nhân ẩm thực của hiệp hội. Đến nay, đã có 6 nhóm người Việt ở nước ngoài đến từ Nga, Đức, Pháp, Singapore, Mỹ và Hàn Quốc đăng ký trở thành thành viên của hiệp hội với mong muốn được hỗ trợ về kỹ thuật nấu ăn và định hình phong cách.

Từ nay đến Tết Nguyên đán 2018, hiệp hội phấn đấu tổ chức khoảng 5 hội thảo và 3 sự kiện ở khắp các vùng miền. Tiến hành mở rộng kết nạp thêm hội viên, thành lập các chi hội ở các khu vực. Cố gắng từ giờ đến 2025 sẽ xây dựng được các kinh đô văn hóa ẩm thực, thủ phủ và bảo tàng ẩm thực VN.

Tôi có thể khẳng định rằng, khi đã trở thành thương hiệu, tài sản quốc gia, ẩm thực sẽ tác động rất lớn đến nhiều ngành kinh tế mà trước nhất là du lịch. Chúng ta điều biết câu nói “con đường ngắn nhất để đi đến tình yêu là thông qua dạ dày”. Khách du lịch đi đến bất cứ một nơi nào cũng mong muốn được thưởng thức đồ ăn ngon. Ăn uống, dịch vụ chiếm đến 70% doanh thu của ngành du lịch. Nếu làm tốt, toàn bộ kinh tế, hệ thống dịch vụ tại chỗ sẽ được kích thích, phát triển, phần lợi nhuận nhà nước thu được từ tỷ lệ 70% này sẽ ngày càng lớn. Như tôi đã nói, phát triển ẩm thực một cách chuyên nghiệp sẽ giải quyết tất cả nguồn ra cho nguyên liệu, thực phẩm, giúp nâng cao đời sống người dân, đem lại lợi ích kinh tế lớn cho đất nước.