Dùng cả nhiệm kỳ này, nhiệm kỳ sau trả nợ cho ngành giao thông vẫn... chưa hết

Phát biểu trước Quốc hội về phân bổ kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016 - 2020, đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) nêu một thực tế là 6 tháng sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 71 (về điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn), qua nhiều phiên thẩm tra của Uỷ ban Tài chính - Ngân sách, 3 phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, phần dự phòng chung của ngân sách T.Ư lại... quay trở về trình Quốc hội xem xét và Chính phủ vẫn “không thuyết minh được nguồn để sử dụng dự phòng”.

Theo đại biểu, nếu Quốc hội đồng ý cho Chính phủ chia dự phòng, sẽ thiếu khoảng 155.000 tỉ đồng, trái với quy định của luật Đầu tư công và làm cho các dự án đang triển khai đã thiếu tiền càng thiếu tiền thêm, các dự án mới cũng không có tiền để thực hiện.

“Chúng ta đang ở năm thứ 4 của kỳ kế hoạch, ngân sách 4 năm (2016 - 2019) đã chia xong, chỉ còn lại tiền của năm 2020, dự kiến “phấn đấu cao” cũng chỉ bố trí được 217.000 tỉ, mà phân bổ lên đến 372.000 tỉ, là điều không thể. Quyết tâm thực hiện thì sẽ là đầu tư dàn trải, tạo cơ chế xin - cho. Xin - cho là chắc chắn, khi cam kết chi vượt khả năng thu xếp tiền”, đại biểu Hàm nhấn mạnh.

Phân bổ nhiều hơn khả năng cân đối 155.000 tỉ, đại biểu Hoàng Quang Hàm cho rằng sẽ dẫn đến cơ chế xin - cho Ảnh Ngọc Thắng

Mặc dù biết sử dụng dự phòng chung thì sẽ thiếu 155.000 tỉ đồng so với ngân sách hàng năm có thể cân đối được, nhưng Chính phủ vẫn trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến phân bổ, trong khi không thuyết minh phương án cân đối nguồn khả thi; cũng không cụ thể là cắt giảm mức vốn trung hạn đã giao của dự án nào và cắt giảm bao nhiêu, theo đại biểu.

"Nói đến tiền, đến chi ngân sách không thể nói là khoảng, sẽ mà cần phải cụ thể. Hơn nữa, hầu hết các dự án mới không đủ điều kiện để đưa vào kế hoạch; nhiều dự án chưa đáp ứng nguyên tắc, tiêu chí, thứ tự ưu tiên theo Nghị quyết 26, Nghị quyết 71…", đại biểu nói thêm.

Thẩm tra các tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã nhiều lần đề nghị chuẩn bị thêm, nhưng đến lần thứ 3, tờ trình của Chính phủ vẫn thuyết minh nguồn bổ sung một cách chung chung là "tăng cường", “đẩy mạnh".  

Ngay cả Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã 2 lần yêu cầu Chính phủ làm rõ khả năng cân đối nguồn để bố trí cho các dự án theo thứ tự ưu tiên của Nghị quyết 71, nhưng Chính phủ vẫn không thực hiện. Đến lần thứ ba, tờ trình tại kỳ họp này hầu như không thay đổi so với lần trình đầu tiên.

Phải chăng, “Chính phủ từ chối thực hiện Nghị quyết của Quốc hội?”, đại biểu nêu và đề nghị “Quốc hội cần nghiêm khắc hơn, không nên để tình trạng này xảy ra thêm một lần nữa”.

Giải trình về vấn đề đại biểu Hoàng Quang Hàm nêu, Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, đó là do đặc thù của công tác kế hoạch hóa, là dự kiến nguồn lực trước để có danh mục dự án, trên cơ sở đó triển khai các thủ tục, rồi khi có vốn là triển khai ngay.

“Nguồn lực lấy ở đâu? Đây là câu hỏi rất lớn. Theo kế hoạch phân bổ, chúng ta thiếu 155.000 tỉ, đại biểu nêu rất đúng. Nhưng hiện nay rất nhiều dự án không triển khai được. Tốc độ giải ngân (đầu tư công) hàng năm của chúng ta chỉ đạt loanh quanh 80%, còn 20% không giải ngân hết. Trái phiếu Chính phủ không giải ngân hết. Công trình, dự án lớn, quan trọng quốc gia như Long Thành, cao tốc Bắc - Nam cũng chỉ còn hơn 1 năm nữa, nhưng gần 80.000 tỉ ở đó không giải ngân hết. Đó là chắc chắn”, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT nói và cho rằng đây chính là nguồn lực còn lại để phân bổ.

Tuy vẫn không nêu được cụ thể các dự án cũng như số vốn bố trí, nhưng Bộ trưởng Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng đề nghị đại biểu "không quá lo" Ảnh Ngọc Thắng

Tuy nhiên, để chỉ ra được cụ thể dự án nào, bao nhiêu tiền thì Bộ trưởng Dũng khẳng định "hiện nay chúng ta không làm được”.

“Tại sao Chính phủ cứ không trình được cho Quốc hội cụ thể các dự án? Vì chúng ta đang ở năm thứ 4, đang triển khai kế hoạch, ta chưa thể bóc tách dự án nào là dự án phải dừng và dự án nào không triển khai được. Chúng tôi cho rằng thời điểm phù hợp nhất là cuối năm nay, chúng ta có thể xác định được nguồn là bao nhiêu căn cứ trên từng dự án”, Bộ trưởng Dũng nói.

Cũng theo Bộ trưởng, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn vừa qua chủ yếu tập trung giải quyết tồn tại của các nhiệm kỳ trước đây. Trong hơn 9.600 dự án thực hiện của giai đoạn này, thì có đến hơn 8.000 dự án là chuyển tiếp, chỉ khởi công mới hơn 400 dự án.

“Nhiệm kỳ vừa rồi đã dùng rất nhiều tiền trả nợ cho ngành giao thông mà vẫn còn hơn 20.000 tỉ nữa, có khi phải trả nợ cả nhiệm kỳ tới và nhiệm kỳ tới nữa vẫn chưa hết”, ông Dũng nói, và cho biết thêm “nhu cầu thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản là rất lớn, dù nhiệm kỳ vừa qua đã thắt lương buộc bụng, tập trung vào trả nợ”.

Nhiều đại biểu và báo chí cũng nêu việc nhiệm kỳ vừa rồi không thấy công trình nào khởi công mới có phần là lý do đó, theo ông Dũng.