'Giai điệu' cá chuồn

>> Món ngon từ loài cá biết bay

Không cần phải ra khơi mới gặp cá chuồn. Đến hẹn lại lên, hễ đúng mùa là cá chuồn từ xa khơi tự bơi vào lộng. Chẳng thế mà những ngư dân cần mẫn ở Quảng Ngãi quê mình, chỉ cần thuyền thúng thôi, mỗi chuyến cũng đem vô bờ vài chục ký cá chuồn xanh tươi, da còn ngời ánh nước.

Các anh kể: Đánh cá chuồn bằng lưới là chuyện bình thường. Tay không bắt cá mới tài. Mới nghe tưởng chuyện trạng hóa ra là thật một trăm phần trăm. Là vì lưới xong, châm điếu thuốc phì phèo nhìn nước nhìn mây, các anh vẫn hay gặp cảnh cá chuồn… nổi hứng. Chúng rủ nhau thành bầy, rời mặt nước, dang thẳng đôi cánh bay lên rào rào, đường bay có khi dài đến bốn, năm chục mét. Hết “năng lượng”, chúng bạ đâu hạ cánh đó, rớt xuống thuyền thúng lộp độp tạo nên những cơn mưa… cá chuồn. Thật hổng biết đây là lộc trời hay lộc biển? Mà tại sao phải phân biệt biển trời. Có “lộc” là mừng rồi. Ngư dân chỉ việc vứt tàn thuốc, lượm từng “em” bỏ vào giỏ. Chỗ cá trời tặng và chỗ cá biển cho là đủ tải trọng để thuyền thúng thong dong về bến.

Cá chuồn thịt ngọt, đạm cao và lành tính. Nó được các bà nội trợ chế biến lủ khủ món. Nói cho… văn vẻ thì cá chuồn có nhiều “giai điệu”. Trước hết, nó thường được nấu canh với lá me đất, thứ lá nhỏ bằng đầu ngón tay út, hay mọc trong các chậu cây cảnh, để bồi dưỡng cho người ốm dậy.

Cá chuồn trong món kho với mít non ngon nổi tiếng, đã đi vào ca dao: “Ai về nhắn với nậu nguồn / Mít non gởi xuống cá chuồn gởi lên”. Cá chuồn trong món chiên gập (mổ bụng, nhồi gia vị vào, gập lại rồi đem chiên) đã từng làm… đảo điên những bữa cơm khi nhà có khách.

Cá chuồn trong món canh lá giang ngòn ngọt chua chua khiến nồi cơm phải thở than…biết mấy cho vừa. Cá chuồn nướng mọi trên than hồng giữa hai hàng gạch là món số dzách của giới thích lai rai trong những đêm hè. Cá chuồn trụng xếp hàng đều tăm tắp trong những rổ tre để sáng sớm lên xe tỏa về những chợ xa.

Cá chuồn thính nằm im trong những chượp gỗ đợi đến mùa đông để trở thành “hot ngư” giữa chợ. Cá chuồn phơi no nắng mà nướng lên thì…bồng bềnh hương vị. Món này càng nhai càng thấy đậm đà, nếu “đi” với vài ly bia bọt thì miếng cá càng ngọt càng nồng.

Còn món cá chuồn xắt gỏi nữa mới thật sự mê ly. Cá tươi, làm sạch, róc hai bên lườn, xắt từng miếng nghiêng nghiêng rồi cho nó “se duyên” với giấm hoặc chanh, rắc lên trên ít hành và đậu phộng là thành món gỏi cá chuồn ngon nức tiếng. Cho một lớp rau sống lên bề mặt cái bánh tráng mỏng, gắp năm bảy miếng gỏi đặt vào giữa rồi gói lại, chấm với nước mắm chua ngọt thì thôi… khỏi nói: ngay từ cái cắn đầu tiên đã thấy rất riêng vị ngọt của cá chuồn luồn trong… từng milimet lưỡi. Món này có tính… tập thể rất cao nên chẳng có ai ăn một mình. Còn một “tính” nữa: Xưa nay chẳng thấy ai chuồn sớm khi ăn gỏi cá chuồn. Nghĩa là cho đến khi đĩa gỏi không còn gì… để nói thì các “gỏi thủ” mới chịu vác bụng đứng lên.