Ghế nóng tại Hạ Long
Chưa được nửa năm từ khi làm Chủ tịch phường Hà Khánh, ông Nguyễn Tuấn Minh sút mất 2-3 kg, da sạm đen vì những cuộc quét than thổ phỉ. “Khi về đây tôi cũng xác định rồi, có thể mình sẽ bị điều chuyển bất cứ lúc nào, vì địa bàn thì rộng, lực lượng quá mỏng, không ai dám chắc sẽ triệt được hoàn toàn than lậu. Vì rất khó để bắt được chủ lò, có bắt được chủ lò để lập biên bản nhưng không dễ để thu được tiền phạt”.
 |
|
Chính quyền chỉ có thể thu giữ phương tiện khai thác than, nhưng không được phép thu phương tiện vận chuyển than. Ảnh chụp tời, gàu chuyển than thu giữ tại sân UBND phường Hà Khánh - Ảnh: Thái Linh |
Ngày 21.8, cũng tại phường Hà Khánh xảy ra vụ sập lò than thổ phỉ khiến 2 lao động tử nạn. Nếu trước đó, ngày 12.8 UBND phường không phát hiện, lập biên bản xử phạt chính chủ lò 12,8 triệu đồng thì có lẽ bây giờ ông Minh đã mất chức Chủ tịch UBND phường. Người ta bảo ở Hạ Long, ghế “nóng” nhất chính là ghế chủ tịch phường. Trong 4 năm qua, Hà Khánh có tới 2 đời chủ tịch phường bị cách chức, điều chuyển, nguyên do vì than.
Ngồi với chúng tôi trong một quán nước nhỏ ở trung tâm TP Hạ Long, ông Phạm Ngọc Phương, cựu Chủ tịch phường Hà Khánh, cho biết đã tăng được... 5 kg sau khi mất chức. Theo ông Phương, đang có sự giẫm chân lên nhau của nhiều ngành chức năng trong việc quản lý than. Cùng một vị trí, nhưng than dưới mặt đất thuộc thẩm quyền của ngành than, trên bề mặt lại chịu sự quản lý của chính quyền địa phương, nếu là đất rừng còn thêm sự quản lý của lâm nghiệp. “Khi về nhận nhiệm vụ tại phường, tôi xác định 50% là “chết”. Sau 2 tháng ngồi ghế chủ tịch phường, hầu như chỉ ăn rồi đi phá than thổ phỉ, tôi biết chắc là “chết” 8 phần. Trong tình hình quản lý còn bất cập, chồng chéo như hiện nay thì có cho tôi làm lại cũng không thể thay đổi được”, cựu chủ tịch phường ngậm ngùi nói. Nói rồi, ông Phương hạ giọng trầm ngâm: “Để chống lại than lậu, các bên phải phối hợp với nhau chứ anh làm anh không thì không bao giờ có hiệu quả”.
Đại tá Lê Thanh Bình, Chánh văn phòng, người phát ngôn của Công an tỉnh Quảng Ninh, cũng chỉ rõ trong thời gian qua, tại một số đơn vị thành viên Vinacomin để xảy ra các hiện hượng tiêu cực, song rất ít cán bộ ngành than bị xử lý trách nhiệm khi để xảy ra tình trạng khai thác than trái phép trong phạm vi quản lý.
|
Thiếu người hay không muốn tăng cường? “Công an xã Việt Hưng, TP Hạ Long giải thích họ chỉ có 6 người, không thể cử cán bộ ứng trực suốt ngày đêm tại trạm liên hợp kiểm soát than lậu. Vài tháng trước, chúng tôi đã đề nghị công an xã xin thêm 2 cán bộ, phía tập đoàn sẽ lo toàn bộ chi phí lương, bảo hiểm cho người tăng cường, nhưng đến nay công an xã vẫn chưa thể tăng cường lực lượng”, ông Lê Chí Phúc nói. |
Khó xử lý
Ông Văn Văn Hợp, Phó chủ tịch UBND TP Hạ Long, đồng thời là Đội trưởng Đội liên ngành chống than lậu của TP, cũng nhìn nhận: “Chúng tôi luôn phải đối mặt với nguy cơ mất cán bộ, đặc biệt là chức chủ tịch phường. Bây giờ đã quy trách nhiệm cho chủ tịch phường chỉ đạo việc bảo vệ than trên địa bàn, nhưng sức người có hạn, bịt chỗ này, họ lại đào chỗ khác, mà nếu để xảy ra chết người, nứt nhà là chủ tịch phường sẽ bị xử lý”.
Ông Hợp cũng cho biết, do chế tài quá nhẹ, làm than siêu lợi nhuận nên than thổ phỉ vẫn hoành hành. “Mức phạt hiện nay chỉ 50, 60 triệu đồng/vụ nên không thấm gì so với lợi nhuận chủ lò than thu về. Thêm vào đó, rất ít khi thu được tiền phạt vì chủ lò thay tên đổi chủ, lẩn trốn, chây ì không đóng”. Đơn cử, phường Cao Xanh từ đầu năm đến nay đã xử lý gần 20 trường hợp, số tiền phạt cả tỉ đồng nhưng hầu như chưa thu được một đồng nào".
Điều 172, Bộ luật Hình sự, tội vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên quy định: Người nào vi phạm các quy định của Nhà nước về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên (...) gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ năm mươi triệu đồng đến một tỉ đồng hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Nhưng theo Công an tỉnh Quảng Ninh, thực tế rất khó định lượng thế nào là nghiêm trọng để xử lý hình sự vì chưa có hướng dẫn cụ thể (ngoài việc khai thác tài nguyên trái phép để xảy ra chết người).
Thêm vào đó, trong một số vụ án khai thác, vận chuyển than lậu, có tình trạng đầu nậu dùng kế “ve sầu thoát xác”. Một thẩm phán tại Quảng Ninh nói nhiều vụ án về khai thác tài nguyên trái phép hoặc vận chuyển hàng qua biên giới, hay án buôn lậu bị phát hiện, chủ lò than hoặc ông chủ thực sự của lô hàng đã “biến mất”, thay vào đó là một đàn em ra nhận tội. Người này sẽ đứng ra nhận là chủ lô hàng, nhận trách nhiệm và sẵn sàng... “đi tù thuê” một vài năm, trong khi vợ con ở nhà được chủ than chu cấp đầy đủ, trả công vài trăm triệu.
Ai chặn xe than?
Một điều bất cập là than từ những lò thổ phỉ vẫn có đầu ra, từng đoàn xe than từ các lò than thổ phỉ vẫn ì ầm qua cầu Bãi Cháy hướng về Hải Phòng, Hải Dương tập kết để rồi xuất lậu sang Trung Quốc. Ông Lê Chí Phúc, Phó giám đốc Trung tâm điều hành sản xuất tại Quảng Ninh của Tập đoàn than khoáng sản Vinacomin, đồng thời là Trưởng ban Thanh tra - bảo vệ tập đoàn, cho biết: "Chúng tôi đã lập trạm kiểm soát liên ngành, nhưng nếu không có sắc phục công an, nhóm cướp than sẽ dùng hung khí, vũ lực đe dọa anh em bảo vệ để ép phải cho xe than qua. Tại trạm kiểm soát liên ngành đóng ở xã Việt Hưng, TP Hạ Long, ban đầu có lực lượng công an, việc kiểm soát rất hiệu quả. Nhưng khi không có công an, xe than lậu lại kéo đoàn qua trạm".
Không chỉ các trạm liên ngành bị vô hiệu mà ngay trên quốc lộ, xe than cũng hiếm khi bị kiểm tra. Sau nhiều đêm đi thực tế tại Quảng Ninh, chúng tôi nhận thấy các xe than từ Hà Khánh, Cao Xanh ra QL18, qua cầu Bãi Cháy về hướng Hải Phòng, Hải Dương không hề gặp bất kỳ một chốt chặn nào của lực lượng chức năng Quảng Ninh. Tại khu vực trạm cân Đại Yên, TP Hạ Long, chỉ có 1-2 cán bộ mặc sắc phục ngồi trong bốt gác, các xe than vẫn ầm ầm qua trạm, không bị kiểm tra cũng không phải vào cân...
Thái Sơn - Khánh Linh
Bình luận (0)