Thay vì cấm, hãy dạy con tham gia mạng xã hội

Chỉ nói trong lĩnh vực giáo dục, khoảng chục năm nữa thôi việc dạy, việc học chắc chắn phải khác hiện nay rất nhiều để học sinh mới có thể thích nghi với những biến đổi của cuộc sống. Tuy nhiên có lẽ con người đang thực hiện việc giáo dục hiện nay vẫn chưa chuẩn bị cho đổi thay đó.

Mấy hôm nay, dư luận tranh luận sôi nổi xung quanh những quy định cấm học sinh lên Facebook của một trường THPT cũng như nhiều quy định không cho phép học sinh làm ở các trường khác.

Có lẽ cha mẹ nào cũng trải qua khoảng thời gian khó khăn, lúng túng khi con mình bước vào giai đoạn dậy thì. Khi đó, trẻ muốn khẳng định mình đã lớn trong khi người lớn lại muốn hạn chế và ràng buộc trẻ trong những khuôn khổ. Phụ huynh ngày nay dạy con còn vất vả hơn khi mọi thứ thay đổi quá nhanh. Liệu bao nhiêu phụ huynh thành công khi cấm con mình ở vào cái tuổi 14 - 15 không được tham gia mạng xã hội trong khi môi trường con đang sống đã quá khác với trước đây? Thay vì cấm, chúng ta phải dạy cho trẻ cách sử dụng mạng xã hội một cách có ý thức. Không cần cấm “like” Facebook mà cần dạy cách “like” cho phù hợp, văn minh.

Mọi người hay nhắc đến công nghiệp 4.0. Nghe có vẻ rất khó hiểu nhưng chỉ hình dung có những điều trước đây 10 - 20 năm chúng ta không nghĩ đến mà nay đã có trong đời thực. Khoảng 10 năm trước, nghe nhạc chủ yếu qua cassette hay CD thì nay có ai chưa từng nghe nhạc trực tuyến? Trước đây muốn xem phim yêu thích phải ra tiệm thuê băng video, nay chỉ cần ngồi nhà cũng có cả kho phim hay để lựa chọn. Rồi nói chuyện, trao đổi qua mạng, mua hàng trực tuyến, xe không người lái đến thực tế ảo... Mười năm trước, có bao giờ chúng ta hình dung nói chuyện với một cái máy, hỏi đủ thứ trên đời và nó trả lời cũng không kém phần thông minh như “trợ lý ảo” Siri, rồi Amazon Echo hay Google Home...

Có lẽ không phải đợi lâu nữa, khi trí tuệ nhân tạo (AI) không còn quá xa lạ thì sự thay đổi đã nhảy vọt. Không ai biết chắc chắn những nghề gì sẽ biến mất trong tương lai, kỹ năng gì cần thiết, kiến thức nào còn phù hợp... khi máy móc dần thay thế con người trong nhiều công việc mà trước đây còn là độc quyền của con người.

Vậy thì nếu cứ dạy và bắt học sinh học như hiện nay thì làm sao thích ứng được với những đổi thay không ngừng? Thay vì cứ mải miết với những kiến thức sách vở để đối phó với các kỳ thi thì hãy dạy học sinh những điều cần thiết cho một con người trong tương lai. Đó là tinh thần sáng tạo, tư duy độc lập, kỹ năng giải quyết vấn đề, giao tiếp...

Giáo dục, vì vậy, là dạy cho học sinh những điều cần thiết để thích ứng với mọi đổi thay của cuộc sống chứ không phải cấm đoán hạn chế sự phát triển.