Hệ thống phòng ngự nào sẽ thắng tại World Cup 2022?

Từ khi HLV Antonio Conte chuyển từ hàng thủ gồm 4 hậu vệ sang sơ đồ 3-4-2-1 và nhảy vọt từ khu vực giữa bảng lên ngôi vô địch Premier League 2017, ngay trong mùa bóng đầu tiên huấn luyện tại Anh, cách chơi dùng 3 trung vệ đã trở nên phổ biến hẳn ở giải đấu này...

Nhưng tất nhiên, hàng thủ gồm 4 hậu vệ vẫn luôn là công thức phổ biến, đơn giản và chuẩn mực nhất. Khác hẳn Champions League và các giải VĐQG hàng đầu châu Âu, World Cup là đấu trường của các ĐTQG, nơi mà ngay cả các đội vào hàng ứng viên vô địch cũng không có lực lượng đồng đều như mong muốn của giới cầm quân (đơn giản vì ĐTQG không được mua cầu thủ ưng ý, như các CLB). Lối chơi không thể tách rời vấn đề nhân sự. Vậy nên, đường lối chung của các HLV tuyển quốc gia vẫn là “liệu cơm gắp mắm”. Ở World Cup, các HLV phải… chạy theo cầu thủ, dùng chiến thuật phù hợp với lực lượng sẵn có, hơn là ép các cầu thủ chạy theo cách chơi ưng ý của mình.

Tuyển Pháp của HLV Didier Deschamps sẽ chơi với 4 hậu vệ

Reuters

Đến đây, đề tài “dùng 3 hay 4 hậu vệ” càng trở nên quan trọng. Trên nguyên tắc, cách chơi với 3 hậu vệ phức tạp hơn bao nhiêu thì cũng “lợi hại” hơn bấy nhiêu so với bài bản 4 hậu vệ cổ điển. Dùng 3 hậu vệ có nghĩa đấy đều là các trung vệ. Cầu thủ chạy cánh ở mỗi biên sẽ vừa là hậu vệ cánh, vừa là tiền vệ cánh, thậm chí là tiền đạo cánh trong các tình huống tấn công. Hệ quả: các đội đá kiểu này vừa vững chắc hơn ở cả khu vực phòng thủ (nhờ có 3 trung vệ so với 2 trung vệ trong hàng thủ 4 người) lẫn khu vực tấn công (nhân sự của hàng công có thể lên đến 5 người). Đây là ưu điểm lớn của cách chơi hiện đại.

Vấn đề, như đã nêu là các ĐTQG có lực lượng không đồng đều nên khó theo kịp nét hiện đại của các CLB đỉnh cao. Mặt khác, cách đá hiện đại vừa nêu đòi hỏi sự nhuần nhuyễn vốn chỉ có trong hoàn cảnh người ta tập với nhau hằng ngày, thi đấu hằng tuần, quanh năm. Không hội đủ các điều kiện quan trọng này thì ngay cả các đội hàng đầu World Cup cũng phải quay về với cách chơi đơn giản gồm 4 hậu vệ. ĐKVĐ Pháp chính là trường hợp điển hình. Khi HLV Didier Deschamps loại bỏ cầu thủ chạy cánh Jonathan Clauss trong danh sách tuyển Pháp, giới quan sát lập tức kết luận: Pháp sẽ phòng thủ bằng 4 hậu vệ.

Tuyển Hà Lan của HLV Louis Van Gaal sẽ đá bằng 3 trung vệ, với sơ đồ chủ đạo là 5-3-2 (hơn là 3-5-2). Tây Ban Nha thì khó thoát khỏi cách chơi truyền thống với 3 tiền vệ và 3 tiền đạo, tức cứ phải sử dụng sơ đồ 4-3-3. Brazil cũng phòng ngự bằng 4 hậu vệ, như một vấn đề truyền thống. “Cỗ xe tăng” Đức thì luôn ổn định với sơ đồ 4-2-3-1. Trung vệ luôn là nhược điểm của tuyển Argentina, và họ sẽ dùng chỉ 2 trung vệ - con số ít nhất có thể (tức dùng hàng thủ có 4 hậu vệ). Hệ thống phòng ngự nào sẽ thắng? Câu trả lời trên lý thuyết: đội nào có khả năng cao trong việc linh động thay đổi cách phòng ngự (tùy vào đối thủ cụ thể), sẽ dễ thành công hơn.