Ích lợi của cây cỏ sữa

Cỏ sữa lá lớn có tên khoa học là Euphoria hirta L. thuộc họ thầu dầu (Euphorbiaceae), người Ấn thường gọi là “Lal dudhi”; có nhiều tác dụng trị liệu.

Cỏ thân mảnh mọc cao khoảng 50 cm, mọc hoang và được gọi bằng nhiều tên khác nhau, người Úc gọi là cỏ hen, cỏ rắn, cỏ lông mèo. Dân gian Việt Nam gọi là cỏ sữa vì khi bẻ ngang thân chỗ nào cũng tiết ra một chất nhựa mủ màu trắng đục như sữa.

Cỏ sữa được các thầy thuốc thuộc trường phái đối chứng trị liệu chú ý từ thời xa xưa. Nó xuất xứ từ Ấn Độ, được bào chế thành thuốc và sau đó du nhập vào một vài vùng ở châu u từ năm 1884. Các thầy thuốc y học hiện đại đã điều chế dịch chiết cồn của cỏ sữa và dùng trong trị liệu.

Cỏ sữa - Ảnh: Wikipedia

Trong thành phần của cỏ sữa có chứa nhiều axit galic, quercetin, hợp chất phenolic, một ít tinh dầu và vết alcaloit. Theo đông y, cỏ sữa có vị hơi đắng, chua, tính mát, hơi có độc, tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, giải độc, chống ngứa, thông sữa. Toàn cây đều được dùng làm thuốc.

Tác dụng trong điều trị

Người ta dùng lá cây cỏ sữa để cầm máu và điều trị các trường hợp rối loạn đường tiêu hóa. Nó giúp hạ sốt và làm mát cơ thể. Cỏ sữa giúp làm mềm da và làm giảm kích ứng các màng nhầy trong cơ thể; có tác dụng xổ nhẹ. Trong lá còn chứa nhiều cellulose. Mỗi ngày dùng 15 gr cỏ sữa (dùng riêng hoặc phối hợp với 5 gr hương nhu hay húng quế) ở dạng dịch ép nguyên chất, dạng bột dẻo hoặc dạng nước sắc.

Cỏ sữa được y học Vệ đà dùng từ xa xưa và nó được tin tưởng là một loại thuốc cổ truyền có tác dụng tốt đối với các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp như ho, cảm lạnh, sổ mũi, viêm phổi và hen suyễn nhờ tác dụng làm giãn phế quản và các mạch máu ngoại vi.

Cỏ sữa rất hữu hiệu trong việc điều trị chứng tiêu chảy. Lấy khoảng 12 gr thân lá nghiền hoặc xay chung với ít nước và uống sẽ giúp cầm tiêu chảy và lỵ.

Rất hiệu quả trong việc điều trị bệnh lậu, hoa liễu. Cây cỏ sữa còn được dùng để chữa liệt dương, xuất tinh sớm hoặc những trường hợp sinh lý yếu, xuất tinh ngoài ý muốn.

Lá cỏ sữa được dùng để trị bệnh giun sán, đặc biệt là nhóm giun đũa giun kim ở trẻ nhỏ. Cỏ sữa cũng giúp gia tăng lượng sữa cho những phụ nữ đang trong thời kỳ cho con bú.

Có thể lấy cây cỏ sữa phơi khô nghiền thành bột trộn thành khối nhão sau đó đắp lên vết thương hay vết bỏng. Nó còn hữu hiệu để làm tiêu các mụn cóc bằng cách bôi trực tiếp trên vùng da bị nhiễm.

Chữa nứt môi hoặc viêm lưỡi: lấy dịch mủ của cây cỏ sữa bôi lên môi mau lành các vết nứt nẻ môi. Dịch mủ của cây cỏ sữa chà xát lên da đầu sẽ giúp cho tóc mọc mau và tăng trưởng tốt. Tuy nhiên, cần tham khảo kỹ ý kiến người có chuyên môn trước khi dùng.

Cách dùng đơn giản

- Dạng trà hãm nước sôi, mỗi lần dùng khoảng 1 gr, ngày 2 lần.

- Dạng nước sắc, 10-15 gr, sắc với 200 ml nước, chia 2-3 lần uống trong ngày.

- Dạng cao lỏng 1/1, ngày 10-15 ml uống trong ngày.

- Dạng cồn 1-3 ml mỗi ngày.

- Dùng ngoài không kể liều lượng.

Lưu ý: Không nên dùng cỏ sữa liều cao vì có thể gây kích ứng dạ dày và gây nôn mửa, vì vậy nên uống cùng lúc khi ăn. Khi ngộ độc có thể dẫn đến tiêu chảy và rối loạn nhịp tim, giải độc bằng nước sắc cam thảo bắc và kim ngân hoa (12-16 gr).

Dược sĩ Lê Kim Phụng