IMDb, Rotten Tomatoes, Metacritic liệu có đáng tin?

Xếp hạng phim trực tuyến (Online movie rating) trở thành một phần quan trọng trong công nghiệp điện ảnh. Theo số liệu của Hiệp hội Điện ảnh Mỹ, năm 2016, Hollywood tạo ra doanh thu bán vé khoảng 38,6 tỉ USD toàn cầu (tăng 1% so với năm 2015) và 11,4 tỉ USD tính riêng ở thị trường Bắc Mỹ (tăng 2% so với năm 2015). Xếp hạng phim trực tuyến có ảnh hưởng đến chuyện số tiền khổng lồ đó đi vào túi nhà sản xuất do khán giả thường dùng nó như một yếu tố để ra quyết định có nên móc hầu bao mua vé hay không. Ngay các bài bình phim, giới thiệu phim cũng lấy số điểm từ các trang web này làm minh chứng chất lượng tác phẩm truyền hình, điện ảnh.

Các trang web xây dựng hệ thống đánh giá được người dùng ưa chuộng nhất hiện nay là Rotten Tomatoes, Metacritic, IMDb. Mỗi trang có tiêu chí khác nhau để chọn và kết hợp các đánh giá, từ đó cho ra điểm số chất lượng phim. Mặc dù không thể phủ nhận chúng khá hữu ích và các thang đo này đều cố gắng duy trì sự nhất quán, hạn chế nhiều nhất sự can thiệp có chủ ý nhưng chúng không hoàn hảo, đôi khi cho ra kết quả khác xa nhau. Lấy một ví dụ cùng là phim Home Alone (1990), IMDb đánh giá 7,5/10, Rotten Tomatoes cho rằng không hay với 56% và Metascore để mức 63/100. Vậy nên tin Rotten Tomatoes, Metacritic hay IMDb?

IMDb thì cho phép tất cả mọi người bình chọn, Rotten Tomatoes và Metacritic thì có riêng đội ngũ ''tinh hoa'' thực hiện việc này. Xếp hạng tất cả phim trên IMDb chỉ phụ thuộc vào khán giả bình dân. Bất cứ ai cũng có thể đánh giá phim mà họ muốn. Chính vì vậy, sẽ nảy sinh ra trường hợp xếp hạng cực đoan, đặc biệt là từ một hoặc một nhóm người "tự dưng ghét" phim mà chẳng vì lý do gì hoặc đơn giản họ chỉ muốn nâng hạng cho phim nào đó vì là fan hâm mộ diễn viên mà không căn cứ nội dung, tính nghệ thuật…

Tuy nhiên không phải tất cả điểm đưa ra đều cùng cách tính. Người hay đánh giá phim và thường cho điểm gần với mức đánh giá trung bình của phim sẽ được ưu tiên hơn trong tính điểm trung bình IMDb. Điều đó có nghĩa là ý kiến của nhiều người chưa chắc đã hơn ý kiến của một người dù ý kiến ấy có như thế nào đi chăng nữa.

Điều đáng nói là ở mỗi mức điểm lại đều có phim bị cho là xếp không đúng hạng, ví dụ như A Beautiful Mind, The Martian, The Imitation Game (được cho nâng lên cao hơn giá trị thực).

Trong khi đó Rotten Tomatoes và Metacritic lèo lái bởi ý kiến nhà phê bình - những người phải đáp ứng đủ một loạt quy định riêng (công khai trên trang web), ý kiến khán giả bình thường không được tính đến. Để trở thành một nhà phê bình Rotten Tomatoes phải là người viết cho một đơn vị truyền thông lớn hay các ấn bản trực tuyến, bản thân các đơn vị này phải duy trì một mức độ lưu lượng truy cập, chất lượng và sự thống nhất nhất định. Còn những nhà phê bình Metacritic là một nhóm có uy tín gồm các tác giả đến từ những đơn vị nổi tiếng nhất trong ngành (New York Times, Wall Street Journal, Chicago Sun-Times...).

Nếu các nhà phê bình Rotten Tomatoes thích bộ phim, nó sẽ được đánh giá trên 60% - “tươi” (fresh), nếu không nó sẽ bị liệt vào hàng “thối rữa” (rotten). Metascore của Metacritic là điểm trung bình tính trên thang từ 0 - 100.

Thật ra, ý kiến chuyên gia bao giờ cũng đáng giá và không phải không có lý. Có thể thấy các phim hay nhất mọi thời đại luôn nhận điểm rất cao, như The Godfather ''tươi'' đến 99% chẳng hạn. Nhưng giả định trong trường hợp các nhà phê bình thiên vị thì sao? Nếu như họ được trả tiền để đánh giá phim hay, dở? Ngoài ra, ý kiến của số ít với trình độ chuyên môn và thường xem xét một bộ phim nặng về yếu tố hàn lâm hơn là giải trí thông thường so với số lượng lớn fan phim khác thì mức đánh giá đưa ra liệu có thật chính xác?

Ngoài ra, đội ngũ phê bình Rotten Tomatoes được cho là trộn lẫn cả những cá nhân tệ hại, không đảm bảo chất lượng như Metacritic. Rotten Tomatoes khá dễ dãi, điểm thường rất cao do chỉ cần không bị ghét chứ không cần làm người ta cực thích là có được điểm số tổng thể chót vót. Hãy xem xét số lượng phim được đánh giá cực hay, hoàn hảo 100% trên mỗi trang web là thấy rõ sự khác biệt. Metacritic hiện có tổng cộng 10 lần (và 8 trong số đó là tác phẩm kinh điển) có đánh giá phim hay trọn vẹn, IMDb chỉ có 4 phim trong Top 250 trên 9 điểm, còn Rotten Tomatoes đã có 54 phim hay không chê vào đâu được chỉ riêng năm 2013.

Xét những điều đã nói ở trên, các trang đánh giá phim thực chất chỉ là một nguồn tham khảo thêm chứ không phải và không nên là yếu tố tiên quyết để khán giả dựa vào rồi từ đó chọn phim.