Không hút nicotine trong thuốc lá nhưng vẫn có nguy cơ chết… vì khói

Điều này lý giải vì sao có những người dù không hút thuốc, tức không sử dụng nicotine, nhưng cũng bị các bệnh lý tương tự như người hút thuốc. Do vậy, chiến lược kiểm soát tác hại thuốc lá trên toàn cầu hiện đang nhắm đến mục tiêu tìm kiếm các sản phẩm không khói để thay thế dần thuốc lá điếu hiện nay.

Không hút mà chỉ hít khói thuốc lá cũng có nguy cơ ung thư

Theo kết quả khảo sát tại Bệnh viện K (Hà Nội), 90% ca ung thư phổi có hút thuốc lá. Người trực tiếp hút thuốc lá, hay còn gọi hút thuốc chủ động, nguy cơ cao mắc các bệnh như ung thư, tim mạch, phổi… Tuy nhiên, đối với người hít phải khói thuốc từ điếu thuốc đang cháy hoặc khói thuốc do người hút thuốc phả ra, hay gọi là hút thuốc thụ động, cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh nguy hiểm. Những nghiên cứu của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chỉ ra, nguyên nhân chính khiến hàng nghìn người tử vong vì các bệnh do thuốc lá gây ra chính là khói thuốc với các hợp chất sinh ra trong quá trình đốt cháy điếu thuốc.

Nguyên nhân là do trong khói thuốc có chứa hơn 6.000 chất, với gần 100 chất trong số đó đã được xác định là độc hại, như nhựa thuốc lá (hắc ín, thành phần phụ nguy hiểm nhất gây ra ung thư), nitrosamines là một trong hai chất có khả năng gây ung thư phổi do hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc lá,...

Trên website của Chính phủ Canada nêu rõ, thuốc lá trải qua quá trình đốt cháy sẽ chuyển hóa thành hàng ngàn chất. Trong số đó Hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) cho biết có tới 70 chất có thể gây ra ung thư. Khi đốt điếu thuốc, các chất được người hút hít phần lớn vào cơ thể theo làn khói, số còn lại tỏa ra xung quanh, gây ảnh hưởng đến những người hút thuốc thụ động và ô nhiễm môi trường.

Không hoàn toàn vô hại, nhưng nicotine có tính đa dụng trong đời sống

Nicotine là chất tự nhiên được tìm thấy không chỉ trong cây thuốc lá mà còn có cà chua, khoai tây. Tuy nhiên, hàm lượng nicotine có trong cây thuốc lá nhiều nhất nên được dùng để làm nguyên liệu chính trong các sản phẩm thuốc lá.

Về mặt dược học, sau khi hấp thụ vào máu, các thụ thể (receptor) tiếp nhận nicotine sản sinh ra chất dopamine tạo ra cảm giác sảng khoái, dễ chịu, làm tăng nhịp tim và tăng khả năng giảm stress trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, mặt trái của nicotine là gây nghiện, khiến cho người sử dụng bị lệ thuộc, khó bỏ. Do đó, việc sử dụng nicotine trong y khoa được cân nhắc kỹ lưỡng và thận trọng. Còn đối với thuốc lá được khuyến khích cai thuốc và cai đồng thời các sản phẩm có nicotine để bảo vệ sức khỏe người hút và cộng đồng.

Hiện ứng dụng của nicotine trong thuốc lá cũng đã có nhiều chuyển động tích cực. Thay vì người hút thuốc phải hít trực tiếp nicotine thông qua quá trình đốt cháy điếu thuốc được tạo ra cùng với nhiều chất gây hại như trước đây, tiến bộ khoa học hiện nay đã tìm ra giải pháp làm giảm tác hại hơn. Đó là làm nóng để tạo ra nicotine thay vì đốt cháy nguyên liệu thuốc lá. So với việc đốt cháy điếu thuốc thì hàm lượng các chất gây hại do công nghệ làm nóng nguyên liệu thuốc lá sẽ thấp hơn đáng kể, từ 90-95% theo nghiên cứu của FDA Hoa Kỳ, PHE Anh quốc và các cơ quan y tế quốc tế khác. Quá trình này đã được ứng dụng trong các sản phẩm không khói như thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử.

Tại Hội nghị Tim mạch Lâm sàng và Suy tim Quốc tế lần thứ XXI, CardioS 2023 tổ chức tại Belgrade, Fredrik Nyström, giáo sư nội khoa tại Đại học Linköping, Thụy Điển, nhấn mạnh, nguồn nicotine có được bằng cách hút thuốc lá điếu nguy hiểm hơn rất nhiều so với việc lấy nicotine từ các sản phẩm không khói.

Đầu tháng 4 vừa qua, một hội thảo với chủ đề "Nicotine - Độ an toàn, Mức độ lệ thuộc và Chiến lược giảm tác hại" đã được tổ chức tại Nhật Bản. Sự kiện có sự tham gia của TS.Kohji Takada (Giảng viên, Khoa Tâm thần học, Trường Y Đại học Jikei) cùng nhiều chuyên gia đã khẳng định nicotine không phải là nguyên nhân chính gây ra các bệnh liên quan đến hút thuốc.

Trước đó, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã có kết luận tương về việc nicotine không là tác nhân gây bệnh. Đến nay, nicotine được ứng dụng trong y khoa cho các sản phẩm dược phẩm dùng để cai thuốc lá và các điều trị bệnh lý khác liên quan đến thần kinh như Alzheimer và Parkinson.

Tờ The Guardian đưa tin các nhà khoa học Pháp đang lên kế hoạch thử nghiệm các miếng dán nicotine ở bệnh nhân Covid-19 và nhân viên y tế ở tuyến đầu sau khi nghiên cứu cho thấy hợp chất nicotine trong thuốc lá có thể giảm nguy cơ nhiễm SARS-CoV-2 gây bệnh Covid-19. Nghiên cứu tại một bệnh viện lớn ở Paris cho thấy chất nicotine trong thuốc lá có thể ngăn những bệnh nhân hút thuốc lá nhiễm Covid-19. Các thử nghiệm lâm sàng về miếng dán nicotine đang chờ sự chấp thuận của cơ quan y tế quốc gia Pháp.