Bài: Thùy Dung
Chị Mai Hằng – người sáng lập XanhShop
Lan tỏa triết lý chim ruồi
Chia sẻ với tâm sự của nhiều bạn trẻ nói rằng xã hội đang có quá nhiều điều gây bức xúc: dù mình bớt 1 cọng rác thì người xung quanh vẫn xả đầy, chị Hằng kể câu chuyện Con chim ruồi
“Có khu rừng bị cháy. Chúa sơn lâm dẫn bầy đàn vượt sông tránh hoả hoạn. Một con chim ruồi ra sông, mang 1 giọt nước trong mỏ của mình và thả vào đám cháy. Những con thú khác cười con chim ruồi: “Làm thế thì dập được đám cháy à?” “Không, nhưng tôi làm phần của mình!” chim ruồi trả lời.
với lời dẫn giải: “Tôi đã gặp rất nhiều bạn trẻ có cảm hứng thay đổi, các bạn quan tâm quá nhiều thứ, bức xúc quá nhiều vấn đề nhưng thiếu năng lực giải quyết vấn đề. Kinh nghiệm của tôi là tập trung vào việc mình có thể làm và làm tốt. Ai sẽ làm phần việc của người nấy. Tôi làm phần của mình”.
Triết lý chim ruồi khi được chia sẻ tại buổi Đối thoại trẻ gây xúc động và tác động ngay lập tức. Ban tổ chức chương trình quyết định không sử dụng ống hút nhựa và nhận được tài trợ ống hút cỏ bàng từ anh Tiến cửa hàng 3T. Ở cuối buổi trò chuyện, Nhạc sĩ Dương Thụ tuyên bố 4 địa điểm nằm trong chuỗi Cà phê Thứ Bảy tại TP.HCM, Đà Nẵng và Hà Nội sẽ chấm dứt sử dụng ống hút nhựa. Ông nói: “Theo tôi, sống tối giản thì không cần ống hút. Tuy nhiên, khách hàng có yêu cầu vẫn được phục vụ nhưng sẽ là loại ống hút cỏ hoặc ống hút chất liệu có thể tái sử dụng”. Một số bạn trẻ đã đề nghị tạo nhóm để trao đổi thông tin, chia sẻ về kinh nghiệm sống tối giản – những người tin vào triết lý chim ruồi - làm phần việc của mình.
Bớt một cọng rác
Hơn 5 năm hoạt động, hành trình #bớt_một_cọng_rác của XanhShop (XS) đã thu được những con số đáng ghi nhận. Từ việc sử dụng túi vải giao hàng, XS giảm hơn 10 ngàn túi nilon lớn/năm. Dùng các loại lá chuối, lá sen, lá dong, túi giấy để gói rau, củ, quả giảm hơn 80 ngàn túi nilon nhỏ/năm. Các sản phẩm chế biến như bánh mứt, bánh trung thu, bánh dẻo, socola; đồ khô như bún phở khô, tép, … cũng dùng túi giấy ước tính giảm trên 10 ngàn túi nilon. Sau 1 năm thực hiện thu hồi bao bì sản phẩm, XS đã tái sử dụng hơn 1 ngàn chai, lọ và hơn 1 ngàn túi nilon.
Ngoài việc sáng tạo các cách thức đóng gói thay thế bao bì nhựa, XS còn cắt giảm danh mục các sản phẩm khi đã tìm mọi cách mà vẫn không tìm được bao bì thay thế, như dừng bán sản phẩm “hot” là đậu hũ vì không có giải pháp bao bì, ngừng bán giấm vì quan điểm mỗi nhà đều có thể tự làm được dễ dàng, các sản phẩm chứa có dung tích dưới 250ml vì không biết tái sử dụng chai lọ dung tích nhỏ như thế nào, bên cạnh việc phát triển các sản phẩm không dùng bao bì nhựa như bánh ít, bánh gai, đựng trứng bằng giỏ tre lót trấu…
Chị Hằng và team XanhShop
Ở bước tiếp theo, XS hướng đến việc giảm rác thải nhựa từ khâu sản xuất, loại bỏ những thứ không cần thiết để sản sản xuất theo cách thân thiện hơn. Trong tương lai gần, hướng đến ngày refill để khách hàng có thể mang chai, lọ đến mua hàng…
“Tất cả chúng ta ai cũng phải kiếm sống nhưng tôi chọn cách kiếm sống ít gây hại nhất cho môi trường và tìm những người cùng tư tưởng để hợp tác”, chị Mai Hằng chia sẻ.
Kinh doanh tối giản và những thử thách
Như lời giới thiệu của BTC chương trình “Đối thoại trẻ” - chị Mai Hằng từng chia sẻ: “XanhShop viết tắt là XS tức là extra small - siêu nhỏ và tôi luôn muốn giữ nó nhỏ xinh như vậy”. Kinh doanh tối giản theo cách của XS đối diện với 3 thử thách: tầm nhìn phát triển, nhân sự và chi phí vận hành doanh nghiệp.
Ngoài rác thải nhựa thì khí thải cũng là điều XS quan tâm. XS đặt mục tiêu giảm dần khoảng cách địa lý từ nhà cung cấp đến XS. Ý thức về tác động xã hội và sinh thái của việc kinh doanh, XS cũng thận trọng trong việc mua hàng từ vùng cao. Một mặt tìm kiếm những cộng sự có cùng tầm nhìn và có khả năng thực thi để cùng làm việc, một mặt chia sẻ tầm nhìn và giá trị, hỗ trợ các bạn trẻ từ team XS trở về quê khởi nghiệp kinh doanh riêng. XS chấp nhận tăng chi phí nhân công khi thu hồi và tái sử dụng bao bì.
Chị Hằng chia sẻ: “Đây là việc nhận chi phí về phía mình (internalize) thay vì đẩy chi phí cho người khác (externalize). Chúng tôi vẫn làm vì càng đi càng thấy rõ con đường của mình”./.
Hỏi đáp ngắn
Một số câu hỏi của các bạn tham gia đối thoại, câu trả lời của chị Mai Hằng.
- Làm gì để bắt đầu sống tối giản?
Chậm lại một nhịp mỗi khi muốn mua sắm hay sở hữu thứ gì đó. Tự hỏi bản thân xem mình có thực sự cần hay không? Nếu không cần thì thôi.
- Làm gì để giảm rác ngay?
Không/giảm sử dụng ống hút nhựa, hộp xốp, túi nilon, quẹt ga, bút bi… những sản phẩm chỉ sử dụng 1 lần.
- Vốn ở đâu để kinh doanh tối giản?
Ai sinh ra cũng có “vốn” tự có là thân, tâm, trí, chỉ cần phát triển 3 cái vốn này lên mà thôi. Đừng mang nợ khi chưa biết kinh doanh sẽ như thế nào.
- Tại sao thay đổi người thân lại khó đến vậy?
Vì thời gian mình dành cho người thân ít. Có thể họ không được tiếp cận thông tin mình được tiếp cận và có thể vì mình đã sai về thái độ khi muốn thay đổi người khác. Hãy cứ chấp nhận người thân như họ là và bản thân mình phải phát triển thành một người tử tế, sau đó tìm cách truyền thông tốt hơn đến người thân.
- Em muốn giúp nông dân.
Giúp nông dân không phải đơn giản. Đầu tiên cần coi mình có năng lực không đã. Nếu chưa có thì cứ tự giúp mình trước. Để hiểu tự nhiên, làm nông nghiệp bền vững dựa vào tự nhiên cần nhiều thời gian mà mỗi người phải tự thực hành.
- Ăn tối giản là ăn thế nào?
Chuyên gia dinh dưỡng Trần Lan Hương trả lời: Ăn tối giản là trong một bữa chỉ ăn 1 loại đạm, 1 loại rau, 1 loại ngũ cốc và 1 loại trái cây. Ăn quá nhiều, ăn sai gây nặng nề, thừa mứa và hại sức khỏe. Nên ăn thực phẩm thật từ đất lên đĩa. Quãng đường thực phẩm đi từ đất lên bàn ăn càng ngắn thì dưỡng chất càng còn nguyên vẹn và ít tốn năng lượng: gạo nguyên cám hơn gạo xát trắng, ăn bắp ngô luộc hơn chiếc “hăm bơ gơ”.
