Kỳ ảo xiếc tung hứng

Tung một trái bóng lên không rồi đưa tay hứng lấy, động tác quá đơn giản. Nhưng khi số bóng là hai thì việc chụp bắt đã khác. Nó đã trở thành một trò chơi và đã bắt đầu kỳ thú. Càng thử thách và quyến rũ hơn khi chỉ với hai bàn tay người ta phải đương đầu với vòng quay của 5, 6 thậm chí 10 trái bóng trên không. Chu trình hoàn thiện ấy đã khai sinh nét đẹp của xiếc tung hứng.

Thú chơi dày độ tuổi

Xiếc dạo trên đường phố và các công viên khắp thế giới là chứng tích kéo dài của trò tung hứng, một môn nghệ thuật giải trí luôn thu hút đám đông. Trong mộ cổ Beni Hassan thời đại Karyssa của Ai Cập (1994 -1781 TCN) đã có những bức vẽ trên tường, các pho tượng khắc họa cảnh nữ vũ công tung hứng với bóng. Kỹ năng ném, bắt này đã đồng hành cùng các nghi thức tế tự tôn giáo ở vùng sông Nile, châu Á và châu Mỹ từ 4.000 năm trước. Hát rong thời trung cổ châu u xưa nay không thể thiếu tiết mục này.

Tung hứng với đuốc

Tên tuồi của nhà tung hứng đại tài phương Đông, thiền sư Ramo Samee cũng được kể lại trong vài dị bản kinh Ấn giáo. Kỳ tích ông thực hiện “vũ điệu trên không” với 6 xâu chuỗi hạt cho đến nay chưa ai làm nổi. Xứ hoa anh đào có Takashima với kỹ năng cắn gậy trong miệng làm trò với những quả bóng vải. Lịch sử tung hứng hiện đại lại ghi nhận Enrico Rastelli đã đạt đến trình độ thượng thừa khi biểu diễn với 8 cây gậy hoặc 8 cái đĩa hay 10 quả bóng. Rastelli cũng đã từng cùng lúc tâng 3 bóng liên tục bằng đầu. Sang thế kỷ mới, cái tên Anthony Gatto ở đoàn xiếc Mặt Trời khó ai quên.

Danh sách đạo cụ để ra tay nghề của giới này cũng khá đa dạng. Chúng có thể là bóng chơi ki, gậy, roi da, thau chậu, các cục vuông, trái cây, đuốc lửa và cả các lá bài. Ở thế giới hiện đại hơn, danh sách ấy còn có thêm những vật quái lạ như dao, kéo hay… cưa máy! Vòng từng là một trong các vật được các tay tung hứng có trình độ sử dụng vì chúng có đường bay hẹp và ít bị đảo khi tung lên cao.

Con số 15 vòng là chỉ tiêu hiện nay của giới tung hứng chuyên nghiệp đang nhắm tới. Trong các loại, tung hứng bằng gậy hay dùi cui thuộc loại vừa khó vừa bắt mắt nhất vì chúng thường được biểu diễn tập thể, ném qua ném lại giữa nhiều người. Sở dĩ phức tạp là vì độ xoay vòng hai đầu của gậy cần nhiều không gian, lại phải chụp cho được đúng đầu gậy. Mức khó của gậy khiến số gậy hiện nay người ta làm được mới chỉ dừng ở con số 9. Chưa ai tung hứng được 10 gậy, dù chỉ trong vài giây đồng hồ.

Một vài kỷ lục tung hứng thế giới . Năm 2002 Albert đã thành công khi biểu diễn với 13 chiếc vòng. Năm 1996 Bruce Sarafian tung hứng với 12 túi đậu. Cũng năm này, Bruce Tiemann thực hiện hoàn hảo với 9 gậy một lúc. . 2 trang web hiện nay là Siteswap và Beatmap cung cấp cho người yêu thích tập môn tung hứng những đồ hình, thuật toán động và minh họa 3D hướng dẫn cách tập từng bước với bóng và các vật dụng để tung hứng khác.

Tung hứng: dễ và khó

Ngay từ thời còn ngồi ghế nhà trường, trẻ nào mà chẳng từng trố mắt một lần khi xem ai đó biểu diễn màn tung bóng. Cơ hội thưởng thức có thể diễn ra ở vệ đường, góc phố, hội làng từ các nhóm tạp kỹ. Cũng có khi được bạn bè biểu diễn miễn phí với 2, 3 trái bóng chỉ diễn ra một hai giây kèm những trận cười như nắc nẻ. Trẻ nào cũng một lần thầm ao ước mình làm được như vậy, rồi cũng không thiếu các cô cậu nhỏ táy máy tập thử. Kỹ năng tung-bắt cũng từng là cách tập nhanh tay lẹ mắt cho trẻ trong một số giờ ngoại khóa. Nó trở thành thú vui nhỏ dễ tập để “chơi tài tử” và khó với những ai mong thành chuyên nghiệp.

Trong giáo trình của các lớp xiếc tung hứng, những bước tập với một bóng rồi 2 và 3 bóng đọc qua thấy đơn giản, nhưng để thuần thục xem chừng phải mất cả năm. Cách phối hợp tay chụp tay ném theo tính toán độ cao cực đại của mỗi trái bóng, phản xạ hai tay trái chiều và chụp bắt theo trực giác không cần nhìn là những bí quyết chính trong bài tung hứng. Sự hứng thú khi thực hiện được một màn biểu diễn chỉ là bước đầu để người thưởng ngoạn thú vị hơn với các kỹ năng chuyên nghiệp của một diễn viên đoàn xiếc.

Tượng cổ mô tả một diễn viên tung hứng với bóng

Chưa kể cách phối hợp các động tác vũ đạo của các phần chi thể khác ngoài đôi tay, các đường bóng bay tự chúng cũng đã là một tiết mục tràn đầy hứng khởi. Kiểu thác đổ có từng quả bóng chuyền từ tay này sang tay kia rồi ngược lại theo quỹ đạo lộn vòng hình số 8 nằm ngang chỉ biểu diễn được với số bóng lẻ là 3, 5 hoặc 7 trái. Kiểu trút dồn ném bóng một tay, tuy ít ấn tượng nhưng lại rất khó thực hiện khi số bóng đã trên 3 quả. Kiểu vòi phun tạo cảnh đẹp mắt với số lượng banh chẵn. Người biểu diễn chỉ có những khoảnh khắc thật ngắn ngủi để tung và chụp bằng một tay. Ở kỹ năng khó nhất này dường như toán học cũng tham gia vì nếu bóng được tung lên cao 2,5m thì 1,4 giây sau chúng phải được chụp lại.

Thực sự khi đã làm chủ được 3 quả bóng rồi ai cũng sẽ cảm thấy muốn thử đến các kiểu khác. Vì thế nó là một trò chơi không bao giờ kết thúc bởi lúc nào ta cũng muốn làm thêm với một trái bóng nữa. Vượt qua ngưỡng chuyên nghiệp, nghệ thuật tung hứng đã trở thành một thú đam mê mới. Hiệp hội tung hứng toàn cầu ra đời những năm 1950 vẫn hoạt động đều đặn cho đến nay. Ngày thứ bảy giữa tháng Sáu hằng năm đã được chọn là Ngày tung hứng thế giới. Bên cạnh những cảnh nhào lộn, chú hề, các con vật, tung hứng vẫn là “món snack” thích thú nhất xen kẽ giữa bữa tiệc giải trí mà các gánh xiếc mang lại.

An Nhiên
(Theo Le Figaro)