Kỷ luật cán bộ nghỉ hưu đến cấp nào thì nghiêm minh?

Việc chỉ “khoanh vùng” xử lý đối với cán bộ từ cấp thứ trưởng trở lên đã về hưu hay bất cứ ai có vi phạm cũng phải xử lý đang gây tranh luận khi dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Cán bộ, công chức và luật Viên chức được đưa ra lấy ý kiến.

Để rộng đường dư luận, Thanh Niên ghi nhận ý kiến của đại diện ban soạn thảo cũng như một số chuyên gia xung quanh vấn đề này.

Ảnh: BNV

Đối với dự án luật này, chúng tôi đã có 3, 4 hội thảo lấy ý kiến chuyên gia và thu được nhiều quan điểm khác nhau về xử lý cán bộ đã nghỉ hưu, trong đó có cả những người cho rằng không nên xử lý, bởi vì về kỹ thuật lập pháp, luật Cán bộ, công chức chỉ áp dụng với cán bộ, công chức; còn những người đã ra khỏi công vụ rồi thì họ đâu còn chức vụ nữa mà cách. Tuy nhiên, thực hiện chủ trương của Đảng về việc xử lý nghiêm minh đối với cán bộ vi phạm, ngay cả khi đã về hưu, chuyển công tác, chúng tôi vẫn đưa ra lấy ý kiến với 2 luồng quan điểm như đã đề cập. Lý lẽ ở đây là nếu phải theo dõi xử lý tất cả cán bộ, công chức từ cấp xã trở lên trong vòng 5 năm kể từ khi họ nghỉ hưu thì phạm vi quá rộng, nên chỉ tập trung vào những lãnh đạo phải nêu gương, quản lý cấp cao.

Đúng là lãnh đạo huyện, xã cũng có quyền lực lớn. Đúng ra một anh công chức cấp xã hoặc một bà phó trưởng phòng ở một doanh nghiệp nhà nước cũng có thể gây thiệt hại đến hàng nghìn tỉ, nhưng đó cũng chỉ là cấp thực thi. Có luồng quan điểm hướng đến chỉ xử lý các vị trí có thể đưa ra các chính sách, các quyết định hành chính có ảnh hưởng đến nhiều người, chứ không phải cấp tổ chức thực hiện. Chúng ta cũng cần phân biệt xử lý mang tính chất tuyên truyền, cảnh báo và xử lý mang tính trừng phạt. Xử lý mang tính trừng phạt đã chiểu theo pháp luật hình sự, hoặc cách chức, hạ lương với cán bộ đương chức. Còn với những người đã về hưu thì mang tính chất giáo dục, cảnh báo là chính. Do đó, có ý kiến cũng cho rằng mở ra ở cán bộ cấp quá nhỏ thì tính chất cảnh báo cũng thấp. Tuy nhiên, hiện chúng tôi cũng đang đưa ra 2 phương án để lấy ý kiến đóng góp và vấn đề này chắc cũng sẽ phải xin ý kiến Bộ Chính trị trước khi ban hành.

Ảnh: BNV

Theo tôi đã là vi phạm thì nên xử lý cả. Có 2 vấn đề, thứ nhất là có những cán bộ dưới cấp thứ trưởng nhưng có thể vi phạm nặng hơn thì sao; và thứ hai là đảm bảo tính công bằng. Có ý kiến cho rằng nếu xử lý tất cả thì đông quá, nhưng theo tôi lập luận đó cũng không hợp lý, vì nếu phát hiện vi phạm mới xử lý, chứ đâu phải mình phải theo dõi họ đâu để nói rằng số lượng cán bộ phải theo dõi quá đông.

Tôi lưu ý rằng chỉ một chủ tịch xã, một chuyên viên thôi đã có thể vi phạm rất nặng rồi. So với một chủ tịch huyện thì phạm vi quyền hạn của thứ trưởng chưa chắc đã bằng. Cái tư duy cho rằng mình có thể thoát khỏi việc bị trừng phạt đã dẫn đến tư duy nhiệm kỳ, dẫn đến “hy sinh đời bố, củng cố đời con” như dân gian thường nói. Nếu chúng ta sợ mở rộng đối tượng đông quá không xử lý xuể thì phải làm sao để cho bớt đi, chính là răn đe ngay từ ban đầu để người ta không dám làm nữa, vì dù về hưu bao nhiêu năm anh vẫn cứ phải chịu trách nhiệm. Tôi cho rằng mình không ngại cái đông, đã vi phạm thì nên xử lý.

Ảnh: QH

Việc xử lý cán bộ về hưu tôi cũng nghiên cứu khá lâu rồi. Về nguyên tắc thì anh có vi phạm anh phải bị xử lý. Có 2 hình thức xử lý: một là hình sự; hai là kỷ luật cán bộ, công chức. Đối với hình sự thì giống nhau rồi, anh đương chức hay về hưu thì anh cũng phải chịu trách nhiệm như nhau. Xử lý công chức thì có 4 hình thức: cảnh cáo; khiển trách; hạ bậc lương; cách chức, buộc đuổi việc. Đối với cán bộ đã về hưu thì về mặt nguyên tắc áp dụng được 3 hình thức vì hạ bậc lương là không hạ được rồi, vì họ hưởng lương bảo hiểm xã hội. Mọi người cũng có thể nói họ còn chức đâu mà cách, nhưng nếu chúng ta chấp nhận việc miễn chức vụ mà họ đã từng đảm nhiệm như một hình phạt, thì đó cũng là một hình thức kỷ luật. Chúng ta quan tâm đến mục đích của hình phạt. Nếu có tác dụng tốt thì kể cả hình thức mới lạ cũng nên áp dụng, dần dần mọi người cũng sẽ chấp nhận nó.

Về phạm vi, tôi cho rằng nên áp dụng đối với người đứng đầu, vì đó mới là người phải chịu trách nhiệm, cấp phó cũng chỉ là giúp việc thôi. Nếu áp dụng như vậy, thì phạm vi sẽ rút gọn còn khoảng 600 cán bộ cấp chiến lược (chủ tịch tỉnh, thứ trưởng trở lên); chủ tịch huyện khoảng hơn 700 người; khoảng trên dưới 12.000 chủ tịch xã... Nếu xác định áp dụng với người đứng đầu thì có thể bao quát được đến tận cấp xã, và nên như thế. Chức vụ gắn với 2 thứ: một là danh dự, hai là quyền lợi. Xử lý cán bộ về hưu là vấn đề danh dự rồi; còn quyền lợi chỉ còn 2 thứ là đi khám bệnh theo bảo hiểm và tổ chức lễ tang khi chết. Nếu xử lý kỷ luật đối với một chuyên viên đã về hưu cũng chỉ dừng ở mức đó thôi.

Ảnh: NV

Quy định này có cái khó, do bên Đảng đã xử lý cán bộ, nên bên nhà nước cũng phải loay hoay xử lý tương ứng. Tuy nhiên, chỉ có thể cách khi người ta đã hết chức, nhưng còn “tước” - tức là còn cái gì đó gắn bó với người ta suốt đời. Cái có thể tước bỏ nếu người mang nó có vi phạm, nhưng vẫn phải có quy trình, thủ tục quy định ở đâu đấy. Còn những người không có tước thì không có cách gì để kỷ luật được người ta khi đã về hưu cả.

Cũng có người lập luận việc xử lý này có tác động về mặt danh dự, nhưng khuyến khích không lớn. Nếu cái lợi của họ rất lớn thì nhiều trường hợp họ sẵn sàng “hy sinh đời bố, củng cố đời con”, chuyện danh dự trong việc có thể bị cách cái này cái kia khi về hưu sẽ không có ý nghĩa đáng kể. Danh dự sẽ gắn với dư luận và sự đánh giá của công chúng nhiều hơn, mà cái này thì không cần quy định gì cả.

Nếu buộc phải làm, thì tôi nghĩ áp dụng với tất cả những người có chức vụ, không quan trọng cấp nào, vì anh có “nguyên” - nguyên trưởng phòng, nguyên cục trưởng... tức là anh có một cái như tước. Còn người không có chức thì thôi. Tôi quan niệm “cựu” tức là vị trí đã từng có trong quá khứ, “nguyên” tạm coi là cái tước của anh, thì có thể cách cái “nguyên” đó như một vấn đề danh dự. Tuy nhiên, cũng phải rất rõ về mặt khái niệm mới làm được, vì hiện tại chúng ta cũng không có văn bản nào phân định sự khác nhau giữa “nguyên” và “cựu”.