Kỷ nguyên của thời trang thuần chay

Từ lâu, thế giới có hơn 1,45 tỉ người ăn chay chiếm hơn 21,8% dân số thế giới. Trong thập niên qua con số ấy đã tăng lên đáng kể. Chỉ riêng ở Mỹ, số liệu năm 2018 cho thấy, trong vòng 3 năm, tỷ lệ người ăn chay ở quốc gia này đã tăng đến 600%. Đây quả thực là lượng người tiêu dùng, là khối khách hàng khổng lồ trong tương lai cho thị trường may mặc mới. Tất cả các lý do vừa kể đã khiến ngành công nghiệp thiết kế thời trang muốn ăn nên làm ra để thu lợi nhuận không thể “đi ngược dòng chảy” và trào lưu thuần chay chính thức hình thành.

Nữ diễn viên Mena Suvari, người đẹp của American Woman và American Beauty là một trong các tín đồ trung thành của thời trang thuần chay ấy. Ở tuổi 39, cô không chỉ ăn chay mà còn sống chay, tức “chay” trong thực phẩm mà còn “chay” cả đến quần áo, ăn mặc. Một lần ngồi trong nhà hàng Moby tại Little Pine, Los Angeles (Mỹ) với chiếc túi da thuộc trị giá 1.300 USD bên cạnh, Mena cảm thấy mình lạc lõng, dị hợm. Sau đó cô đã quyết định loại bỏ mọi thứ trang phục liên quan đến da và lông thú, lập một tài khoản Instagram dành cho chủ đề thời trang thuần chay, và bật lên ý tưởng bắt tay với một nhà sản xuất để tự thiết kế trang phục cho dòng thời trang mới này.      

Tuần lễ Thời trang Vegan, một cột mốc son

Đó cũng là lý do người ta thấy Mena Suvari ngồi hàng ghế đầu tại Tuần lễ thời trang Vegan (VFW - Vegan Fashion Week) đầu tiên trên thế giới vừa được khai mạc tại Los Angeles tháng 2 vừa qua. Phải nói rằng sự ra đời của VFW tựa một mốc son cho cuộc cách mạng ăn mặc mới, là phát súng khởi động hành trình chinh phục thị trường thời trang thân thiện môi trường, đồng thời cũng là sự đáp đền xứng đáng cho những nỗ lực của nhiều thương hiệu thời trang, của hàng loạt ngôi sao nổi tiếng cũng như các nhà hoạt động vì động vật, vì thiên nhiên. VFW được kỳ vọng sẽ trở thành sự kiện thường niên của làng mốt quốc tế trong tương lai, sánh vai cùng các tuần lễ thời trang truyền thống khác.

Sự mong mỏi ấy không hề huyễn hoặc, bởi tại VFW đầu tiên ấy đã có đến 54 công ty có sản phẩm là thời trang thuần chay tham dự, với mục tiêu là trở thành đối trọng với các dòng thời trang nhanh gây hại môi trường, cắt đứt nguồn sử dụng các sản phẩm từ động vật và làm biến mất hàng da ở các cửa tiệm thời trang. Một số tên tuổi thiết kế dù nhỏ nhưng đã có hướng đi rất rõ ràng và cụ thể trong cuộc chiến về may mặc nhưng mang tính nhân văn này.

Ran Enda, 36 tuổi, từng làm việc cho nhãn hàng Ralph Lauren với các sản phẩm da và lông thú, nay quyết lập công ty riêng. Chị đã thay chất liệu lông cừu bằng acrylic nhiều lớp và dùng vải tuýt không lông có thể giặt bằng máy để chế tác trang phục. Còn Johanna Ohayon Zenou chỉ mới 27 tuổi, nhưng với suy nghĩ “không vì ngày vui của một cô gái mà hại đến thú vật” đã sáng lập ra JOZ Couture, một công ty ở Paris chuyên thiết kế trang phục cô dâu và áo dạ hội làm từ bông hữu cơ tái chế, phục vụ các đám cưới thuần chay.

Cũng có thể bạn hơi ngỡ ngàng khi nghe đến thứ “ba lô thuần chay”. Đúng là có thật! Thương hiệu ba lô, túi xách Arsayo do nhà thiết kế Ary Ohayon sáng lập đã sử dụng loại vỏ cây bần, chất liệu làm nút chai, để thay thế cho da thuộc, với niềm tự hào là “chỉ bóc lấy vỏ mà không làm hại cây”. Riêng nữ stylist Rebecca Mink, từ năm 2000 đã âm thầm thiết kế bộ sưu tập nhỏ về ủng và giày cao gót “da rắn” cho những ngôi sao như Miley Cyrus, nhưng nhãn hàng Mink lại không hề phải lột da một con vật nào thuộc loài bò sát này.   

Từ thuần chay đến trào lưu thời trang bền vững

Thời trang thuần chay không chỉ liên quan đến động vật mà còn dính dáng đến môi trường, tức có tác động của các chất liệu bền vững. Ngoài da thuộc gây ra nỗi đau ở động vật, các loại sợi tổng hợp như polyester vốn tốn rất nhiều năng lượng để tạo ra mà lại không dễ dàng phân hủy, hiện cũng là kẻ thù của Hành tinh xanh. Lại nhắc đến chuyện “ăn mặc cho đôi chân”. Gần đây, New Rock, một thương hiệu giày dép của Tây Ban Nha, đã bắt đầu sản xuất các lô giày mới được làm bằng Piñatex, một chất chiếc xuất từ lá dứa có nguồn gốc bền vững để thay thế da. Hiện công ty giày này còn dự định thử nghiệm với các sợi dừa tạo ra chất liệu làm đế trong và nhựa ngô để làm gót cho chúng.

Tại Tuần lễ Thời trang Thuần chay vừa qua, các người mẫu sải bước trên đường catwalk mặc áo khoác biker vàng hào nhoáng cũng bằng chất liệu Piñatex và đi giày mềm đế nhựa vừa kể. Bộ sưu tập còn có áo choàng bằng thứ da chiết xuất từ nhựa táo của nhà thiết kế nữ người Slovenia, Matea Benedetti. Chưa bằng lòng với sản phẩm của mình, Matea hi vọng sẽ thử nghiệm thành công chất liệu da cho các loại dây đeo làm bằng chất chiết xuất từ xơ sợi trái cam và từ cả một vài loại cà phê gốc châu Á nữa. Ở VFW, người ta còn nói nhiều đến các chuyện tưởng như viễn tưởng, chẳng hạn chế tạo da từ nấm hay từ tế bào collagen sinh học được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm...

Điều đó cũng dễ hiểu, bởi có mặt tại bất cứ tuần lễ thời trang nào luôn là những người nổi tiếng, các ngôi sao, lớp danh sĩ hoạt động nhân quyền. Chính họ là cánh tay đắc lực cho thời trang thuần chay phát triển qua các hoạt động ở trào lưu thời trang bền vững mà họ phát động và đeo đuổi suốt thập niên qua. Tại đó, họ luôn bám sát hai tiêu chí chính là sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và tuân thủ các tiêu chuẩn sản xuất đạo đức. Có thể kể ra một vài tên tuổi. Rapper kiêm nhà thiết kế thời trang Pharrell Williams ra mắt dòng trang phục biến nhựa thu thập từ đại dương thành denim. Cựu đệ nhất phu nhân Mỹ Michelle Obama quảng bá nghề dệt sợi batik truyền thống của châu Phi qua các nhãn hiệu Maki Oh và Osei Duro. Một rapper Mỹ khác, Will.i.am. hợp tác với Coca Cola tạo ra EkoCycle, chiến dịch chuyển các đồ phế thải, chai nhựa và lon nhôm thành các sản phẩm cao cấp như tai nghe, quần jeans, đồng phục thi đấu của NBA và giày thể thao. Còn siêu mẫu Lily Cole ra mắt bộ sưu tập giày sử dụng cao su Amazonia hoang dã, một chất liệu chỉ có ở rừng mưa Amazon.