Kỳ vọng bước ngoặt nâng tầm quan hệ Việt - Mỹ

Ðó là nhận xét của Ðại sứ Phạm Quang Vinh (ảnh), nguyên Ðại sứ VN tại Mỹ và là nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, khi trả lời Thanh Niên.

Tạo đà phát triển cho tương lai

Thưa đại sứ, ông đánh giá thế nào về quan hệ Việt - Mỹ trong 10 năm qua khi hai bên thiết lập Quan hệ đối tác toàn diện?

Việc hai nước đạt được Quan hệ đối tác toàn diện vào năm 2013 mang ý nghĩa rất lớn, khi lần đầu tiên (kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1995), hai nước có một khuôn khổ hợp tác đầy đủ, toàn diện và lâu dài.

Nhìn lại 28 năm bình thường quan hệ Việt - Mỹ, thì 10 năm vừa qua đã đạt nhiều bước tiến dài, nhanh. Nổi bật là hai bên liên tục có các chuyến thăm viếng cấp cao lẫn nhau. Mới đây là cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với Tổng thống Mỹ Joe Biden vào tháng 3.

Những chuyến thăm đã góp phần quan trọng thúc đẩy quan hệ hai nước, đặc biệt là làm sâu đậm thêm các nguyên tắc chỉ đạo quan hệ như độc lập, chủ quyền, bình đẳng, cùng có lợi, tôn trọng thể chế chính trị của nhau. Ðó là cơ sở để củng cố niềm tin lẫn nhau nhằm phát triển quan hệ lâu dài.

Kèm theo là trụ cột về kinh tế song phương phát triển mạnh mẽ bất chấp tình hình thế giới nói chung hay khu vực có nhiều khó khăn, thách thức. Nếu như năm 2013, kim ngạch thương mại song phương Việt - Mỹ đạt khoảng 30 tỉ USD thì năm 2022 đạt hơn 123 tỉ USD, tức tăng trưởng hơn 4 lần sau 10 năm. Ðặc biệt, trong đó Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất với VN và là thị trường xuất khẩu duy nhất mà VN vượt mức 100 tỉ USD.

Nhiều công ty, tập đoàn lớn của Mỹ hoạt động ở VN đã đóng góp tích cực cho sự phát triển của VN. Hiện nay, VN cũng tham gia Khuôn khổ kinh tế Ấn Ðộ Dương - Thái Bình Dương (IPEF) nên quan hệ thương mại hai bên có thể hướng tới chất lượng cao hơn, bền vững hơn, cùng hướng đến chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, kinh tế sạch.

TTXVN

Hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực khác như an ninh quốc phòng, giáo dục, du lịch, khoa học công nghệ… cũng có nhiều tiến triển mạnh mẽ. Việc khắc phục hậu quả chiến tranh đạt nhiều kết quả ghi nhận. Hai bên cùng nhận thức tiếp cận là khép lại quá khứ, hướng đến tương lai, nhưng không quên quá khứ để hai bên cùng nhau hợp tác trên tinh thần nhân đạo, hỗ trợ phát triển. Ðây là điều rất quan trọng.

Ngoài ra, hợp tác giữa hai bên về các vấn đề khu vực và quốc tế cũng góp phần nâng cao vị thế VN. Cả hai nước cùng hợp tác xây dựng khu vực để cùng đảm bảo hòa bình, ổn định dựa trên luật pháp quốc tế.

Nhìn lại 10 năm qua, quan hệ hai nước không chỉ phát triển mạnh mẽ mà còn tạo đà tăng cường hợp tác trong tương lai.

Nhìn lại cuộc điện đàm vừa qua của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Biden cũng đã khẳng định: Quan hệ hai nước thời gian qua phát triển ổn định, hiệu quả; Những bước phát triển đã phù hợp lợi ích của nhân dân hai nước cũng như cộng đồng quốc tế và khu vực; Tái khẳng định nguyên tắc chỉ đạo quan hệ là tôn trọng thể chế chính trị của nhau; Mở ra những lĩnh vực hợp tác mới, nhấn mạnh thúc đẩy hợp tác chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi sạch góp phần phát triển cho VN cũng như chuỗi cung ứng thế giới.

Định danh quan hệ tương xứng

Vậy theo ông, nếu nâng tầm quan hệ, hai nước có thể tăng cường hợp tác như thế nào trong tương lai?

Cơ sở 10 năm qua cho thấy hai nước đã tiến những bước dài trong quan hệ cả về chính trị, đối ngoại, kinh tế, đầu tư và nhiều lĩnh vực khác, đặc biệt là làm sâu đậm thêm niềm tin, nguyên tắc chỉ đạo quan hệ - như tôn trọng thể chế lẫn nhau.

Các cuộc gặp gỡ của lãnh đạo hai bên gần đây cũng đã nhấn mạnh hai nước tiếp tục nâng cao, đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới, bởi hai bên còn nhiều không gian để tăng cường hợp tác.

Ví dụ, với 9 lĩnh vực ưu tiên trong Quan hệ hợp tác toàn diện tuy đã đạt kết quả tốt, nhưng trong từng lĩnh vực vẫn còn nhiều không gian để tăng cường hợp tác phát triển. Như về thích ứng với biến đổi khí hậu mở ra những ngành kinh tế mới như chuyển đổi xanh, chuỗi cung ứng xanh… Những ngành mới mở ra các cơ hội hợp tác mới giữa hai nước.

Hay VN hướng đến giảm tỷ trọng lao động rẻ, tăng hàm lượng kinh tế tri thức. Ðây chính là không gian mà VN có thể tranh thủ nguồn lực từ Mỹ. Rồi vấn đề tái cấu trúc chuỗi cung ứng thế giới đang bị đứt gãy cũng mở ra cơ hội hợp tác song phương. Mỹ là một đối tác quan trọng trong các lĩnh vực này, nên khi hai bên nâng tầm quan hệ thì có thể thúc đẩy thêm hiệu quả hợp tác. Qua đó VN cũng đa dạng hóa quan hệ hợp tác với các nước. Hai bên còn có nhiều cơ hội tăng cường hợp tác giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống, an ninh nguồn nước, an ninh hàng hải…

Như vậy, ông kỳ vọng VN và Mỹ có thể nâng tầm quan hệ như thế nào?

Nhân 10 năm đối tác toàn diện, nay cũng đã đến lúc hai nước tính đến việc nâng tầm quan hệ để tương xứng với lợi ích hai nước cũng như quan hệ với các đối tác khác.

Hiện nay, VN có khoảng 30 đối tác toàn diện và chiến lược. Trong đó có 17 đối tác chiến lược mà bao gồm cả một số đối tác trên tầm chiến lược. Trong các đối tác chủ chốt của VN gồm các thành viên HÐBA LHQ hay một số đối tác châu Âu thì VN đã có nhiều đối tác chiến lược và trên mức chiến lược. Nên đến lúc này cũng cần định danh quan hệ với Mỹ để phù hợp hơn.

Ðặt trong tổng thể khu vực thì quan hệ hai nước cũng rất quan trọng và cần được nâng tầm.

Cám ơn đại sứ!