Lãi suất cho vay vẫn neo cao

Lãi suất cho vay bình quân gần 9 - 10%/năm

Trước ngày 1.4, các ngân hàng (NH) bắt đầu công bố lãi suất (LS) cho vay bình quân theo quy định. Đáng chú ý, mặc dù LS tiền gửi tiết kiệm đã giảm sâu xuống đáy nhưng LS cho vay bình quân vẫn ở mức cao ngất ngưởng. Chẳng hạn, LS cho vay bình quân tại NH TMCP Đầu tư và Phát triển VN (BIDV) trong tháng 3 ở mức chung là 6,49%/năm; Chênh lệch giữa LS cho vay bình quân với huy động vốn bình quân là 3,12%/năm. 

NH TMCP Quốc tế (VIB) công bố LS cho vay bình quân trong tháng 2 của khách hàng cá nhân với khoản vay ngắn hạn là 7,29%/năm; vay trung và dài hạn là 8,6%/năm. Đối với khách hàng doanh nghiệp (DN), LS bình quân khoản vay ngắn hạn ở mức 6,83%; trung và dài hạn là 7,69%. Chênh lệch LS tiền gửi và cho vay bình quân của VIB là 3,16%/năm. 

Còn LS cho vay bình quân tại NH Bưu điện Liên Việt (LPBank) công bố vào cuối tháng 2 dành cho các khoản phát sinh trong tháng, không phân biệt cá nhân hay DN là 8,07%/năm; LS bình quân đối với tiền gửi tất cả các kỳ hạn là 5,82%/năm; Chênh lệch LS bình quân ở mức 2,25%/năm.

Ngọc Thắng

Hay NH TMCP Tiên Phong Bank (TPBank) công bố LS cho vay bình quân với khách hàng cá nhân 8,85%; khách hàng DN 7,34% và chênh lệch LS bình quân thực tế ở mức 3,75%/năm.

Trong khi đó, dù đã tìm kiếm rất nhiều tại các trang chủ của một số NH nhưng đến chiều 29.3 người viết vẫn chưa thấy công bố LS cho vay bình quân. Trong đó có những nhà băng thuộc top đầu như Vietcombank, Vietinbank, NH TMCP Hàng hải…

Theo chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu, LS cho vay bình quân lên trên 8 - 9%/năm thì đồng nghĩa nhiều cá nhân hay DN sẽ phải trả lãi vay ở mức cao hơn, từ 11 - 12%/năm. Đặc biệt, nếu so sánh LS cho vay với LS huy động tiền gửi tiết kiệm thì khách hàng sẽ thấy "choáng" bởi chênh lệch này quá cao. Giả sử, chi phí vốn của các NH hiện khoảng 5%/năm (chi phí vốn khác với LS tiền gửi tiết kiệm vì NH phải trả lãi tính trên tổng số tiền huy động nhưng phải để lại dự trữ bắt buộc…), cộng với biên lãi ròng thông thường (NIM) khoảng 3% thì LS cho vay sẽ lên mức 8%/năm. Nếu nhà băng nào cho vay cao hơn mức này thì có thể do chi phí vốn quá cao hoặc là thu lợi nhuận lớn. Đáng lẽ trong bối cảnh thanh khoản dồi dào, tăng trưởng tín dụng 2 tháng đầu năm bị âm thì các NH nên cần phải giảm bớt lợi nhuận của mình nhiều hơn, hỗ trợ khách hàng…

Cá nhân, DN vẫn trả lãi suất trên 11 - 12%/năm

Theo báo cáo mới nhất của NH Nhà nước, đến hiện tại, các NH đã đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng với các gói tín dụng có LS thấp. Cụ thể, LS bình quân huy động đối với các giao dịch phát sinh mới là 3,1%/năm, giảm khoảng 0,4%/năm và LS cho vay mới là 6,5%/năm, giảm 0,6%/năm so với cuối năm 2023.

Trên thực tế, các khoản vay mới đã có LS giảm mạnh từ cuối năm 2023 đến nay. Các NH liên tục đưa ra các gói LS cho vay ưu đãi dành cho khách hàng mới. Ví dụ chiều 29.3, nhân viên một phòng giao dịch Vietcombank tại TP.HCM cho biết NH vừa thông báo mức LS ưu đãi cho khách hàng cá nhân trong tháng 4 vay tiêu dùng và sản xuất kinh doanh tiếp tục giảm. Cụ thể, LS cố định cho 12 tháng đầu tiên là 5%/năm; cố định 2 năm đầu là 6%/năm… 

Nếu so với đầu năm nay, LS cho vay cá nhân của Vietcombank đã giảm khoảng 0,5 - 0,6%/năm. Sau thời gian ưu đãi, NH áp dụng công thức tính bằng LS tiết kiệm 12 tháng của Vietcombank + 3,5% nhưng không thấp hơn mức sàn (mức sàn công bố của Vietcombank hiện tại là 9%). Hay NH Shinhan áp dụng LS ưu đãi vay mua nhà cố định 12 tháng chỉ 5,2%/năm, cố định 36 tháng là 6%/năm…

Tuy nhiên, đa số các khoản vay cũ thì chỉ giảm nhỏ giọt. Theo ông Nguyễn Quốc Anh, Giám đốc Công ty TNHH cao su Đức Minh, lãi vay công ty đang trả cho hợp đồng vay từ tháng 12.2023 là 6,5%/năm, giảm khá nhiều so với đầu năm 2023. Đây là khoản vay ngắn hạn trong vòng 6 tháng phục vụ sản xuất kinh doanh. Trong khi đó, khoản vay trung hạn với thời gian 36 tháng của công ty vẫn phải trả LS 11%/năm và chưa được thay đổi. 

Hơn nữa, NH có vẻ cũng không chào mời các gói vay trung - dài hạn mà hầu như chỉ "chào mới", tung các chương trình ưu đãi cho vay vốn lưu động từ 1 năm trở xuống. Ông cho rằng LS cho vay mới đã giảm và các DN chấp nhận được nhưng khoản vay trung và dài hạn vẫn còn khá cao, chỉ mong các NH xem xét cũng giảm thấp xuống dưới 10% để DN dễ thở hơn.

Đối với các cá nhân thì lãi càng cao hơn. Anh Q.T (Q.Tân Phú, TP,HCM) cho hay tháng 10.2022, anh vay từ một NH thương mại để mua căn hộ với LS ưu đãi trong năm đầu tiên là 9,9%/năm. Hết thời gian ưu đãi, NH áp dụng LS thả nổi theo công thức LS cơ sở + 3,7%. Cụ thể, LS tháng 11.2023 anh trả là 8,7% + 3,7%, tổng cộng lên 12,4%/năm. Mới nhất trong tháng 3, LS anh trả được tính theo LS cơ sở 8,5% + 3,7%, tổng cộng 12,2%/năm. Anh ngậm ngùi cho rằng LS này vẫn khá cao và khi nhìn thấy lãi tiết kiệm liên tục đi xuống thì cũng rất trông chờ sẽ được giảm mạnh hơn nữa.

Theo PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, nhiều NH vẫn giữ NIM ở mức cao từ 4 - 4,5%, đặc biệt trong cách tính LS thả nổi cho khách hàng cũ. Hơn nữa, khách hàng cũ không thể đàm phán được với NH do đã mắc kẹt trong các hợp đồng đã ký trước đây. Chính vì thế nên NH càng "bắt chẹt" khách hàng và việc giảm LS là tùy ý nên đa số giảm rất ít. "Quy định cho phép khách hàng chuyển khoản nợ từ NH này sang NH khác là rất hay để giúp cho các NH có sự cạnh tranh nhiều hơn, người dân được chọn nơi vay tiền có LS thấp hơn. 

Thế nhưng, thực tế thời gian qua lại không phát huy được hiệu quả do việc thực hiện quy định còn khó khăn. Nhiều NH cố tình giữ chân khách hàng và không muốn làm thủ tục để bàn giao tài sản đảm bảo. NH Nhà nước cần xem xét để quy định chi tiết hơn. Chẳng hạn như có hợp đồng 3 bên khi khách hàng yêu cầu để NH cũ chuyển hẳn tài sản đảm bảo sang cho NH mới và sau đó NH mới sẽ giải ngân tiền vay trả nợ cho khách hàng. Chỉ có cách này thì mới hy vọng thúc đẩy được việc các NH giảm LS cho vay khách hàng cũ mạnh hơn", PGS-TS Nguyễn Hữu Huân nói.