Lấp sông Đồng Nai làm dự án: Tỉnh dựa trên báo cáo môi trường kém chất lượng

Từ đầu năm đến nay, có một loạt dự án, đề án triển khai ở một số địa phương có gây tác động lớn về môi trường đã được Chính phủ yêu cầu kiểm tra, xử lý như tại Đồng Nai, tỉnh cho lấp một phần sông để thực hiện dự án khu đô thị; dự án Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 gây ô nhiễm môi trường…

Ảnh: Ngọc Thắng

Thanh Niên đã phỏng vấn Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải (ảnh) về hậu trường xử lý các dự án này.

* Thưa Phó thủ tướng, về việc tỉnh Đồng Nai cho thực hiện dự án lấp một phần sông Đồng Nai thực hiện dự án khu đô thị thì hiện nay, Bộ Tài nguyên - Môi trường đã có ý kiến cho rằng, báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là sơ sài. Vậy Chính phủ có bước xử lý tiếp theo như thế nào?

- Về vụ việc lấp sông Đồng Nai, hiện nay Bộ Tài nguyên - Môi trường đang làm tiếp. Điểm tích cực nhất là dự án đó đã bị dừng rồi. Bước đầu thì thấy báo cáo ĐTM của dự án là chưa đáp ứng được yêu cầu. Báo cáo này dựa trên những nghiên cứu rất sơ bộ mà kết luận thế là đủ rồi là không ổn, quá vội. Những dự án như thế này cần phải đánh giá rất kỹ lưỡng nhưng thực tế, như dự án này làm sơ sài cho nên bây giờ phải đánh giá lại.

* Với vụ việc như ở tỉnh Đồng Nai thì có thể thấy, địa phương nhiều khi chỉ quan tâm đến vấn đề kinh tế mà không quan tâm đến yếu tố bền vững trong phát triển là phải đảm bảo môi trường?

- Vấn đề chính trong dự án lấp sông ở Đồng Nai chủ yếu do bên lập ĐTM báo cáo với tỉnh là tác động đến dòng chảy không đáng kể. Thế nên chủ tịch cứ ký duyệt thôi. Đến khi chuyên môn đứng ra bóc tách bảo các ông làm sơ sài. Ở đây, có cái đáng trách (với lãnh đạo tỉnh Đồng Nai) là lẽ ra, phải hỏi ngay Bộ Tài nguyên - Môi trường vì động đến dòng sông Đồng Nai, giống như động vào sông Hồng, nó rất nhạy cảm. Tỉnh không thể tự quyết. Chưa nói đến chuyện quyết dựa trên báo cáo không đảm bảo chất lượng.

* Cộng thêm các đề án về chặt cây xanh ở Hà Nội hay vụ ô nhiễm môi trường ở dự án Nhiệt điện Vĩnh Tân 2, có vẻ như gần đây, nhiều đề án, dự án lớn không làm tốt đánh giá về môi trường, không lấy ý kiến đánh giá tác động với người dân, lắng nghe các ý kiến phản biện?

Lẽ ra, phải hỏi ngay Bộ Tài nguyên - Môi trường vì động đến dòng sông Đồng Nai, giống như động vào sông Hồng, nó rất nhạy cảm. Tỉnh không thể tự quyết. Chưa nói đến chuyện quyết dựa trên báo cáo không đảm bảo chất lượng Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải

- Ở Vĩnh Tân 2, EVN họ đã nhận trách nhiệm ngay. Những vụ đó lẽ ra không được chạy thử, nhưng do “tiếc của giời” mà lại không lường vấn đề thời tiết. Nên như thế cũng là chưa cẩn thận trong khi ở đó lại có khu dân cư. Đây là bài học kinh nghiệm, làm dự án mà chủ quan về vấn đề môi trường. Cứ bảo, thôi, có gì đâu là chết. Vì nó là môi trường sống của mọi người và thực sự, môi trường đó cũng đang rất quá tải, nên người dân bức xúc.

* Với hàng loạt vụ gây ô nhiễm nghiêm trọng về môi trường trong mấy năm gần đây như vụ chôn hóa chất ở Thanh Hóa, vụ Vedan..., việc xử phạt, kỷ luật không nghiêm, lại chưa có vụ nghiêm trọng nào được đưa ra xử lý hình sự thì người ta có thể nghi ngờ quyết tâm của Chính phủ trong việc đảm bảo về phát triển bền vững?

- Đúng là chưa có vụ nào được đưa ra khởi tố hình sự. Hiện Quốc hội đang thảo luận sửa đổi bộ luật Hình sự. Có nhiều đại biểu cũng có đề nghị xử lý hình sự với pháp nhân nhất là các tội danh về gây ô nhiễm môi trường, tác động đến sức khỏe người dân. Như về vệ sinh thực phẩm, cũng là làm hàng giả, nhưng cố ý, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người khác thì là vi phạm hình sự rồi. Những trường hợp về môi trường cũng quy định như vậy.

Các vụ gây tác động xấu về môi trường vừa qua, Chính phủ đều yêu cầu xử lý. Nhưng Chính phủ cũng không thể ra ngay quyết định xử lý trực tiếp vì trong khi chưa điều tra, chưa có kết quả kiểm tra mà anh võ đoán thì nguy hiểm.