Từ những năm 1950 - 1955, ở miền Nam có 2 hãng bột ngọt ngoại quốc chiếm lĩnh thị trường là Ajinomoto (Nhật Bản) và Vedan (Đài Loan). Đến năm 1960, ông Trần Thành, một người Việt gốc Hoa, thành lập Công ty Thiên Hương để sản xuất bột ngọt mang nhãn hiệu Vị Hương Tố. Đây là loại bột ngọt sử dụng công nghệ hiện đại nhập khẩu từ Nhật Bản.
Cái từ bột ngọt dần dần trở nên quen thuộc với người miền Nam rồi trở thành thuật ngữ được sử dụng trên sách báo, cụ thể là trong Điện-thoại niên-giám: Nam phần và Cao-nguyên Trung-phần, Bưu-Điện Việt-Nam (1961, tr.521); trong Sự tiến-triển của nền kinh-tế Việt-nam: Evolution de l'économie du Viêt-nam, Viện quốc-gia thống-kê (1964)…
Cái từ bột ngọt có nguồn gốc từ đâu? Xin thưa, năm 1908, Giáo sư hóa học Kikunae Ikeda, Đại học Hoàng gia Tokyo (Nhật Bản), đã chiết xuất từ tảo bẹ kombu (Saccharina japonica) ra một vị mà ông gọi là umami. Vị này chủ yếu được tạo ra từ glutamate, một axit amin tham gia cấu thành nên protein. Trong Nhật ngữ, umami (うま味) có nghĩa là vị ngon. Giáo sư Ikeda đã dựa vào chữ umai (うまい) là ngon và mi (味) là vị để tạo ra từ umami, viết theo kiểu Kanji là chỉ vị (旨味).
Umami là một vị cơ bản, bên cạnh 4 vị khác là ngọt, chua, mặn và đắng. Vị này thường được hiểu là "vị ngọt thịt" hay "hương vị thơm ngon dễ chịu" (pleasant savory taste). Người miền Nam đã dựa vào nghĩa của từ umami (旨味) trong tiếng Nhật để tạo ra từ bột ngọt.
Ở miền Bắc lại phổ biến cách gọi khác là mì chính, một từ đồng nghĩa với bột ngọt. Mì chính là cách phiên âm của từ vị tinh (味精, mei6 zing1) theo tiếng Quảng Đông, còn tiếng Ngô gọi là vị chi tố (味之素). Người Trung Quốc cũng gọi là vị tinh (味精) hoặc Phu át toan nạp (麩胺酸鈉, fū ān suān nà).
Thuật ngữ mì chính trở nên quen thuộc dần trong sách báo ở miền Bắc, cụ thể là trong quyển 5 [i.e. Năm] năm xây dựng kinh tế và văn hóa, Cục Thống kê trung ương (1960)…
Tóm lại, sau khi tiến sĩ Kikunae Ikeda khám phá ra vị umami vào năm 1908, đến năm 1909, ông Saburosuke Suzuki II và các cộng sự thành lập doanh nghiệp sản xuất bột ngọt lấy tên thương mại là AJI-NO-MOTO®, cung ứng gia vị umami đầu tiên trên thế giới. Bốn mươi năm sau, người Việt bắt đầu làm quen với gia vị này qua những nhãn hàng nổi tiếng của ngoại quốc cũng như trong nước, và gọi chúng là bột ngọt, mì chính hay vị tinh. Dẫu gọi thế nào thì cũng tương ứng với thuật ngữ Monosodium glutamate (MSG) trong tiếng Anh hoặc グルタミン酸ナトリウム（グルタミンさんナトリウム) trong tiếng Nhật.
Bình luận (0)