Liệt mặt

Đông y gọi là bệnh “Khẩu nhãn oa tà”, có nghĩa là miệng mắt méo lệch.

Thường gặp

Liệt mặt, hay còn gọi là liệt dây thần kinh số 7, phần lớn là do nhiễm lạnh, ngoài ra còn có thể do chấn thương hoặc nhiễm trùng. Đây là bệnh rất thường gặp và gây nhiều phiền toái, ảnh hưởng đến sức khỏe và thẩm mỹ, đặc biệt khi đã để lại di chứng liệt cứng.

Thông thường, bệnh xảy ra rất đột ngột, người bệnh sau một đêm ngủ dậy đột nhiên khi đánh răng, hay ăn cơm thì nước và thức ăn chảy tràn ra ngoài, soi gương phát hiện khuôn mặt bị biến dạng lệch về một bên, đây chính là những dấu hiệu của bệnh. Ngoài những dấu hiệu trên, khi thổi sáo thường thấy rõ miệng bị lệch sang một bên và khi nhắm mắt vẫn có thể nhìn thấy mình trong gương do bên liệt mắt không nhắm kỹ lại được.

Để xác định bên bị liệt, chỉ cần chú ý bên mặt bị lệch (là bên không bị liệt do các cơ không bị liệt kéo mạnh hơn). Rãnh nhân trung cũng bị kéo lệch về bên lành. Khi cười, nụ cười bị kéo xếch về bên lành. Rãnh mũi mép lằn sâu ở phía bên lành. Mắt bên lành nhỏ hơn so với bên liệt. Khi nhăn trán, các nếp nhăn ở trán bên lành lằn sâu hơn so với bên liệt. Nhìn kỹ thấy rõ rãnh nhân trung lệch về bên lành. Xác định rõ bên liệt để có thể bấm huyệt hoặc dán cao thuốc vào các huyệt bên liệt.

Phòng ngừa

Khi bị bệnh, cần được chữa trị kịp thời và đúng cách, điều quan trọng là phải điều trị càng sớm càng tốt, nếu không bệnh có thể để lại di chứng liệt cứng, khi đó điều trị rất khó khăn.

Phương pháp trị trong 3 tháng đầu có thể chữa tốt bằng xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu, điện châm, thủy châm, cấy chỉ tự tiêu... Việc xoa bóp bấm huyệt để chữa liệt mặt, nếu được hướng dẫn, người bệnh có thể tự làm được. Tuy nhiên để bảo đảm có hiệu quả nhanh chóng và an toàn thì tốt nhất nên đến các thầy thuốc chuyên khoa. Ngoài ra, còn có các bài thuốc cổ truyền điều trị.

Để phòng ngừa, cần tránh bị lạnh khi đi tàu xe, và nên đóng cửa sổ khi ngủ để tránh gió lùa. Người già ban đêm không nên ra ngoài đi tiểu; không để quạt, máy điều hòa thổi thẳng vào mặt khi ngủ. Khi bị liệt mặt, cần đến ngay bác sĩ chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán chính xác và loại trừ một số bệnh nguy hiểm khác cũng gây liệt mặt như tai biến mạch máu não, u não, chấn thương sọ não... Ngoài ra, cần điều trị sớm các chứng viêm nhiễm ở tai, mũi, họng. Để bảo vệ mặt bên liệt khỏi gió bụi và tránh biến chứng viêm loét giác mạc, cần đeo kính râm lót gạc sạch bên trong. Có thể dùng băng dính cắt theo hình chữ Y dán đảo ngược, một đầu vào trán, hai đầu kia vào môi dưới và môi trên để nâng cơ mặt khỏi bị sệ.

Lương y Quốc Trung