Lupus ban đỏ hệ thống

Những yếu tố

Ngoài các yếu tố được cho là có vai trò kích hoạt gây ra bệnh này như: môi trường (tia cực tím UVB,...); yếu tố nội tiết hay một số loại thuốc trị bệnh (Hydralazine, Procainamid, Isoniazid, Phenytoin, Quinidine, Methyldopa, Interferon, thuốc tránh thai...), người ta cũng đã phát hiện các gen có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh lupus đỏ hệ thống cũng như đến mức độ trầm trọng của bệnh.

Tỷ lệ bệnh lupus ban đỏ hệ thống rất khác nhau giữa các nước, dân tộc, giới tính, và thay đổi theo thời gian. Bệnh thường xảy ra ở phái nữ từ 15 -44 tuổi, với tỷ lệ ước tính 9 nữ/1 nam. Ở các nước Bắc u và Mỹ, tỷ lệ của bệnh khoảng 40-50 trường hợp/100.000 dân. Bệnh có xu hướng nhiều và nặng hơn ở những người không phải gốc châu u. Ở cộng đồng người gốc châu Phi tại vùng Caribe, tỷ lệ bệnh này lên tới 159/100.000 dân.

Khi bệnh lupus ban đỏ hệ thống khởi phát, người bệnh có thể bị các triệu chứng như: sốt kéo dài, rụng tóc, mệt mỏi, sưng đau các cơ khớp, tím tái đầu chi, viêm loét miệng, da nhạy cảm với ánh sáng... Bệnh có thể tiến triển gây ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể như: da, niêm mạc, nội tạng (khớp, gan, thận, phổi, tim, mạch máu và não). Bệnh tấn công các mô khỏe mạnh của cơ thể và có khả năng gây tử vong.

Chữa trị

Việc chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống không phải luôn luôn dễ dàng, nhất là trong thời kỳ bệnh khởi phát. Hiện nay, bệnh chưa được điều trị khỏi hoàn toàn, dự hậu bệnh thường nghiêm trọng, nhưng có thể cải thiện được bệnh nếu có chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, đúng chỉ định, đúng kỹ thuật trước khi có biến chứng nội tạng. Bệnh nhân cần được thầy thuốc theo dõi kiểm tra thường xuyên về lâm sàng và sinh học để can thiệp ngay khi bệnh tái phát hay có biến chứng.

Về thuốc điều trị lupus ban đỏ hệ thống, năm 1948, Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ - FDA, chấp thuận dùng Aspirin; đến năm 1955 chấp thuận dùng Corticosteroids và thuốc kháng sốt rét tổng hợp Plaquenil - hydroxychloroquine. Tuy nhiên, cho đến nay, việc điều trị lupus ban đỏ hệ thống vẫn chỉ dừng lại ở mức độ kiểm soát tiến triển bệnh và xử trí các biến chứng nếu có. Vào tháng 3 vừa qua, FDA lại chính thức chấp thuận sử dụng thêm một loại thuốc nữa để điều trị cho bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống, nhằm làm giảm số tế bào lympho B bất thường - vốn là một vấn đề của bệnh. Nhưng đây cũng chỉ là loại thuốc mới nghiên cứu trên gần 1.700 bệnh nhân, cần chờ thêm những ghi nhận khác.

BS Lê Đức Thọ