Metro số 1 bị đòi 4.000 tỉ, ai chịu trách nhiệm?

Các khiếu nại của nhà thầu đã bị bác bỏ

Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR - chủ đầu tư) vừa phản hồi những thông tin liên quan đến mâu thuẫn giữa các nhà thầu trong quá trình thực hiện tuyến metro số 1 (tuyến Bến Thành - Suối Tiên).

Trước đó trong dự thảo công văn báo cáo Thủ tướng và Bộ Ngoại giao về giải pháp tháo gỡ vướng mắc dự án metro số 1, MAUR cho biết trong giai đoạn cuối, vẫn còn một số vướng mắc, chủ yếu liên quan đến cách diễn giải về mặt hợp đồng và sự phối hợp về mặt giao diện giữa Liên danh Tư vấn NJPT và các nhà thầu Nhật Bản. Các vướng mắc này đã và đang làm chậm tiến độ hoàn thành của tuyến metro số 1.

TRUNG DŨNG

Cụ thể, dự án trải dài qua nhiều thời kỳ và giai đoạn, dẫn đến các tồn đọng kéo dài theo các năm mà chưa được giải quyết một cách dứt điểm. Hiện nay, tuyến metro số 1 đã chính thức hình thành 3 vụ kiện tranh chấp giữa chủ đầu tư - MAUR (bị đơn) với các nhà thầu chính (nguyên đơn) bao gồm 2 vụ kiện với Liên danh Sumitomo - Cienco 6 (Liên danh SCC) và 1 vụ kiện với nhà thầu Hitachi. Tổng số khiếu nại của các nhà thầu khoảng 300 khiếu nại với tổng giá trị khiếu nại khoảng hơn 30.000 tỉ đồng, chiếm khoảng 70% giá trị tổng mức đầu tư điều chỉnh (43.757 tỉ đồng).

Ngoài ra, ngày 6.4.2023, nhà thầu Hitachi đã khởi kiện MAUR tại Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) với yêu cầu gia hạn thời gian hoàn thành ít nhất 2.773 ngày và chi phí bồi thường khoảng 527 tỉ đồng. Không chỉ khởi kiện, đơn vị này còn đơn phương yêu cầu các chi phí phát sinh cho việc gia hạn thời gian hoàn thành. Tính đến hiện tại, các khiếu nại chi tiết tạm thời mà nhà thầu đệ trình có tổng chi phí vào khoảng 23,721 tỉ yen (tương đương gần 4.000 tỉ đồng).

Lãnh đạo MAUR cho biết: Các hợp đồng triển khai thi công thực hiện dự án tuyến đường sắt đô thị số 1 TP.HCM là các hợp đồng áp dụng mẫu của hợp đồng FIDIC (Hiệp hội tư vấn kỹ sư quốc tế). Theo quy định hợp đồng, nhà thầu tự cho rằng mình có quyền đòi hỏi các chi phí trong trường hợp nhận thấy trong quá trình thi công có những điểm khác biệt so với thông tin khảo sát ban đầu hoặc nhà thầu cho rằng kế hoạch thực hiện hợp đồng của họ bị thay đổi so với kế hoạch ban đầu gây bất lợi cho họ. Trường hợp này, phía nhà thầu sẽ gửi khiếu nại đến chủ đầu tư yêu cầu chi phí.

"Việc khiếu nại trong các dự án áp dụng mẫu của hợp đồng FIDIC là rất phổ biến trên thế giới và việc xử lý các khiếu nại luôn được quy định rõ trong các hợp đồng. Đối với dự án xây dựng tuyến metro số 1 thì việc khiếu nại xảy ra ở tất cả các gói thầu trong suốt quá trình triển khai thực hiện từ trước đến nay. Theo trình tự được quy định trong hợp đồng, Tư vấn chung (với vai trò đại diện chủ đầu tư và kỹ sư) sẽ đánh giá các khiếu nại của nhà thầu về tính hợp lý và chi phí. Hiện nay, đa phần các khiếu nại của nhà thầu đã được tư vấn chung bác bỏ do không có đủ căn cứ pháp lý. Tuy nhiên, trong trường hợp không hài lòng, theo hợp đồng, nhà thầu vẫn có quyền đề nghị thành lập Ban xử lý tranh chấp hoặc đề nghị Trọng tài thương mại xem xét theo đúng các điều khoản đã ký cho các nội dung khiếu nại" - lãnh đạo MAUR lý giải.

T.A

Giải quyết thế nào với hàng ngàn tỉ phát sinh?

Bên cạnh đó, đại diện chủ đầu tư thông tin: Trong suốt quá trình thực hiện tuyến metro số 1 từ trước đến nay, đối với các khiếu nại và phát sinh hợp lý, sau khi Tư vấn chung đánh giá, chủ đầu tư đã tiến hành giải quyết thanh toán cho các nhà thầu.

Đối với những khiếu nại mà nội dung chưa thống nhất được, các bên vẫn đang giải quyết theo quy định hợp đồng thông qua Trung tâm trọng tài. Gần đây, MAUR và nhà thầu đang bàn bạc thêm một giải pháp giải quyết thông qua Ban xử lý tranh chấp (DAB) liên quan đến quá trình xử lý tại Trung tâm trọng tài. Đây là các nội dung đang triển khai và thông tin ở dạng mật nên MAUR không thể cung cấp thông tin chi tiết. Tuy nhiên, toàn bộ quá trình thực hiện và tiến độ đều được MAUR báo cáo đầy đủ đến cấp có thẩm quyền để theo dõi, chỉ đạo.

"Như đã mô tả ở trên, việc gửi các khiếu nại đến chủ đầu tư là quyền của nhà thầu trong quá trình thực hiện dự án theo hợp đồng quốc tế FIDIC đã ký kết. Việc giải quyết các khiếu nại luôn diễn ra song song với quá trình triển khai thực hiện dự án. Do đó, công tác thi công tuyến metro số 1 vẫn được thực hiện theo tiến độ thống nhất với phía các nhà thầu và tư vấn của Nhật Bản. Trong Công hàm ngày 2.5 của Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam gửi Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi có nêu quan điểm của Chính phủ Nhật Bản, JICA và các nhà thầu là sẽ hoàn thành công tác thi công dự án trong năm 2024. Về cơ bản, các đầu việc vẫn đang bám sát mốc tiến độ mà Đại sứ Yamada đã cam kết", lãnh đạo MAUR nhấn mạnh.