Miễn dịch - Đem tri thức khoa học làm giàu cộng đồng

Đây là quyển sách khoa học gây ấn tượng với độc giả ngay từ khi ra mắt bản gốc tiếng Anh năm 2021. Bản dịch tiếng Việt (dịch giả: Vân Nguyễn - Quý Tiến) hiện là sách bán chạy, được tái bản với ruột giấy ngà để kịp ra mắt bạn đọc đầu năm 2024.

Khám phá "vũ khí vô hình" của cơ thể người

Mọi chuyện sẽ chẳng có gì để bàn nếu như một ngày, ta vô tình gặp một tai nạn trời xui đất khiến nào đấy khiến cho hệ miễn dịch của cơ thể phải "xắn tay vào việc" ngay lập tức. Hệ thống này - một trong những hệ thống vô cùng quan trọng trong cơ thể người - có vẻ như không được nhiều người quan tâm cho lắm trong suốt quá trình sinh hoạt thường nhật vì đây là hệ thống không quan sát cũng không cầm nắm được qua hình thái vật lý, đã được Philipp Dettmer trình bày trực quan, sinh động và cực kỳ dễ hiểu trong tác phẩm của mình.

Sách dày 376 trang khổ lớn, gồm 4 phần, được trình bày hệ thống theo thứ tự từ bên ngoài cơ thể con người vào bên trong hệ thống miễn dịch, mà yếu tố ngăn cách chính yếu là làn da - thành trì toàn những tế bào được lập trình để chết và là tuyến phòng thủ đầu tiên, sớm nhất của hệ miễn dịch con người. Lấy ví dụ một cây đinh gỉ đâm vào chân người, câu chuyện về hệ miễn dịch lúc này thực sự bắt đầu.

Thế Sang

Theo nhận xét của báo chí phương Tây, tác giả đã diễn đạt những kiến thức khô khan và trừu tượng nhất bằng giọng văn dễ hiểu, sinh động nhất (và có một chút "điên") khi anh đưa ra hàng loạt ví dụ ngoài đời thường nhằm giúp độc giả mường tượng vấn đề đang được phân tích. Cũng giống như cách hành văn trên kênh Kurzgesagt, sách Miễn dịch - Du hành thăm hệ thống bí ẩn giữ cho ta sống sót có nhiều chỗ rất dí dỏm, hài hước (nhờ bản dịch giữ được tinh thần cũng như "chất" của tác giả) khiến lĩnh vực miễn dịch học bỗng dễ hiểu và thậm chí đáng yêu vô cùng.

Điểm cộng rất lớn của sách là hình minh họa được vẽ đầy màu sắc, in đẹp, giúp bạn đọc dễ hình dung trong quá trình đọc. Có thể xem tác phẩm này như phiên bản "tĩnh" của kênh Kurzgesagt, bởi trên kênh này, các video được đầu tư với ảnh động rất cuốn hút, phần nhạc được chăm chút (nhất là hiệu ứng âm thanh). Miễn dịch học tuy là chủ đề "khó nhằn" nhưng Philipp Dettmer đã giúp cho hành trình khám phá "vũ khí vô hình" của cơ thể con người trở nên hứng thú theo lối dẫn chuyện của "tiểu thuyết chương hồi" thay vì một quyển sách giáo khoa khô khan.

Khiến khoa học đẹp đẽ và trở nên thú vị hơn

Miễn dịch - Du hành thăm hệ thống bí ẩn giữ cho ta sống sót có thể xem là một trong những cuốn sách khoa học được chú ý thời gian gần đây, với đội ngũ biên dịch gồm 2 dịch giả trẻ là Vân Nguyễn và Quý Tiến. Họ từng chia sẻ về những khó khăn và thách thức khi "vật lộn" chuyển ngữ hàng loạt khái niệm khoa học chuyên ngành hẹp trong tập podcast #HaveASip 149 mang tên Những công nghệ mang "cái chết" đến gần của Vietcetera, hay trước đó là buổi chia sẻ trực tuyến do Café Sách Robooksta phối hợp với Oddly normal tổ chức.

Theo tâm sự của dịch giả Vân Nguyễn, đội ngũ Oddly normal chọn dịch tác phẩm này vì cảm hứng của Oddly normal và Kurzgesagt khá giống nhau - thắc mắc về thế giới đa sắc màu của khoa học và đem những kiến thức thu gom được phổ biến cho mọi người. Mặc dù không có danh tiếng hay nguồn lực tài chính dồi dào nhưng cả hai đội ngũ luôn cố gắng chăm chút từng sản phẩm nhằm đem tri thức khoa học đến gần hơn với cộng đồng. Riêng với trường hợp Kurzgesagt, họ duy trì được kênh đó là nhờ sự ủng hộ đông đảo của người hâm mộ cũng như việc bán các mặt hàng phái sinh.

Không phải đơn thuần mà Philipp Dettmer chọn miễn dịch học, chuyên ngành hẹp mà ngay cả các sinh viên y khoa cũng "ngán", để video hóa và sách hóa kiến thức cho cộng đồng. Năm 32 tuổi, anh từng mắc ung thư và may mắn chữa khỏi - điều mà sau này anh gọi là "một trong những trải nghiệm thú vị nhất đời tôi" - từ đó thôi thúc anh muốn tìm hiểu xem hệ miễn dịch đã giữ cho ta sống sót thế nào. Hướng đi của chủ kênh cũng như kênh Kurzgesagt là "muốn giải thích những điều phức tạp theo cách dễ hiểu và làm cho các chủ đề khoa học trở nên hấp dẫn và bắt mắt", để "khiến khoa học đẹp đẽ và trở nên thú vị hơn".

philippdettmer.net