Hôm qua, Mikhail Khodorkovsky đã trải qua ngày thứ 3 "gặm một khối căm hờn trong cũi sắt" tại phòng xét xử của tòa án Meshchansky ở Moscow. Bên cạnh người đàn ông một thời giàu nhất nước Nga là Platon Lebedev, một người cũng từng rất giàu nhưng cũng đang đối mặt với tương lai tù tội. Từng câu từng chữ của bản luận tội cứ không ngừng nhảy múa và hai người đàn ông thậm chí không thèm lắng nghe.
"Thưa mẹ, bây giờ con phải nhét tai lại thôi", Khodorkovsky cay đắng nói với bà Marina, mẹ ông, trong giờ giải lao. Cựu Chủ tịch Tập đoàn Yukos dường như biết chắc rằng mình sẽ phải lãnh án tù 10 năm. Một Khodorkovsky oanh liệt giờ đây chỉ còn là hình ảnh của quá khứ.
Với cựu Chủ tịch Tập đoàn Yukos, quãng thời gian gần 3 năm qua giống như một cơn ác mộng. Khởi nghiệp từ một công ty nhập khẩu máy tính, Khodorkovsky dần tích cóp được một gia tài đồ sộ và sau đó thành lập Ngân hàng Menatep vào năm 1987. Suốt giai đoạn nền kinh tế nước Nga tư nhân hóa trong những năm 90 của thế kỷ trước, gia tài của ông cứ lớn mãi không ngừng. Năm 1994, Khodorkovsky mua Công ty Phân bón Apatit và một năm sau đó đã thâu tóm được Tập đoàn Dầu lửa Yukos với giá 300 triệu USD. Vào thời điểm đỉnh cao, tài sản Yukos lên tới 20 tỉ USD và ông chủ của nó - Khodorkovsky - cũng trở thành một trong những người giàu có nhất thế giới với gia tài ngót nghét 15 tỉ USD. Thế nhưng, sau những tháng ngày huy hoàng đó, mây đen đã phủ xuống cuộc đời của người đàn ông này. Tháng 10/2003, xe của cơ quan điều tra liên bang đến đón Khodorkovsky tới trại tạm giam. Người ta tố cáo ông tội gian lận thuế và đưa hối lộ. Chấm hết những tháng ngày tung hoành, Khodorkovsky phải thu mình trong cũi sắt từ đó đến giờ. Gia tài 15 tỉ USD của ông cũng đã co lại chỉ còn chưa đầy 2 tỉ. Và rồi, Yukos đã bị nhà nước đem ra bán đấu giá để thu hồi thuế.
Phiên tòa Meshchansky trong những ngày qua có thể là thủ tục cuối cùng để đưa Khodorkovsky đến chốn lao tù. Điều gì đã đẩy người đàn ông một thời giàu nhất nước Nga vào hoàn cảnh thê thảm như thế? Bản luận tội của quan tòa Irina Kolesnikova hôm 19/5 kể ra một loạt tội trạng của Khodorkovsky. Trong khi bà Kolesnikova mải miết đọc, người ta thấy cựu hoàng Yukos lâu lâu lại nhếch mép cười, một nụ cười chua chát hàm chứa ý mỉa mai. Có vẻ như người đàn ông giàu nhất nước Nga không phục, nhưng ông ta dường như cũng không có ý định kháng án.
"Không phải là một phiên tòa, đây là một sự dàn xếp", luật sư bào chữa Yury Shmidt nói trong giờ giải lao. "Rõ ràng là một màn kịch. Tôi chẳng chờ đợi điều gì sáng sủa cả" - ông Boris, thân phụ của Khodorkovsky, rầu rĩ. "Một màn kịch" là những gì mà những người ủng hộ Khodorkovsky nói về phiên tòa. Họ cho rằng, vụ bắt giữ Khodorkovsky chẳng qua là một âm mưu chính trị của chính Tổng thống Nga V.Putin. Họ tố cáo ông Putin đã nhìn thấy ở Khodorkovsky một đối thủ tiềm tàng nên đã chủ động "trảm" trước để phòng hậu họa. Trên thực tế, những người phân tích vấn đề theo hướng này không nhỏ. Trong những ngày qua, khi bản luận tội vang lên bên trong tòa Meshchansky, thì bên ngoài có rất nhiều người tụ tập để ủng hộ người đàn ông ngồi trong cũi sắt. Rất nhiều nhân vật đối lập tiếng tăm đã tham gia biểu tình, trong đó có cả cựu Vua cờ Gary Kasparov. Sự xuất hiện của nhân vật nổi tiếng này không có gì khó hiểu. Lâu nay, Kasparov là một trong những người lên án chính quyền của Tổng thống Putin kịch liệt nhất. Vua cờ cũng cho biết sẽ ra tranh cử vào năm 2008 để chống lại ông Putin.
Đỗ Hùng
Bình luận (0)