Mua nhà ở xã hội không cần điều kiện cư trú

Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất bỏ quy định người dân muốn mua nhà ở xã hội (NOXH) phải có đăng ký thường trú hoặc tạm trú từ một năm trở lên tại địa phương nơi có công trình.

ĐÌNH SƠN

Phát sinh thủ tục không cần thiết

Theo luật Nhà ở năm 2014, người muốn mua, thuê mua NOXH phải đáp ứng 3 điều kiện về nhà ở, cư trú, thu nhập. Cụ thể, người mua nhà phải chưa có nhà ở, đất ở thuộc sở hữu của mình; chưa được mua hoặc thuê mua NOXH; chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà dưới mọi hình thức tại nơi sinh sống, làm việc hoặc có nhà của mình nhưng diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu do Chính phủ quy định theo từng thời kỳ và khu vực. Đặc biệt, người mua NOXH bắt buộc có đăng ký thường trú tại địa phương nơi có dự án; nếu không, phải có tạm trú từ một năm trở lên. Như vậy, dự thảo nói trên đã bỏ quy định về hộ khẩu đối với người mua NOXH.

Giải thích về đề xuất này, Bộ Xây dựng cho rằng hiện quy định mới về luật Cư trú đã bỏ quy định về hộ khẩu. Chính vì vậy, quy định trên đã không còn phù hợp và làm phát sinh thủ tục không cần thiết. Ba điều kiện "nhà ở, cư trú, thu nhập" dẫn đến bất cập là người thu nhập thấp muốn thuê NOXH (không mua bán, chuyển quyền sở hữu) cũng phải thực hiện đầy đủ thủ tục, giấy tờ chứng minh. Do đó, Bộ Xây dựng đề xuất bỏ điều kiện về cư trú.

Từng đăng ký mua NOXH nhưng bất thành, anh Nguyễn Chí Ninh, nhà ở xã Nhơn Đức, H.Nhà Bè (TP.HCM), cho biết khi làm hồ sơ mua NOXH, anh phải chứng minh rất nhiều thứ từ thu nhập đến việc chưa sở hữu một bất động sản nào, và cuối cùng là chứng minh về hộ khẩu. Trong khi vợ chồng anh đưa 2 con từ Thanh Hóa vào TP.HCM lập nghiệp phải đi ở thuê, nay chuyển chỗ này, mai chuyển chỗ khác, đến khi bị yêu cầu phải có đăng ký tạm trú ở TP.HCM một năm trở lên mới được mua NOXH, anh mới loay hoay đi làm thủ tục. "Nhưng thủ tục và hồ sơ xin tạm trú, làm hộ khẩu cũng khá vất vả và mất nhiều thời gian. Chính vì vậy tôi nản chí và bỏ cuộc, không mua được NOXH", anh Ninh nói.

Từ kinh nghiệm của chính bản thân, theo anh Ninh, bỏ quy định hộ khẩu là hợp lý để mở rộng đối tượng mua nhà, giúp cho mọi người đều tiếp cận được điều kiện an cư, đồng thời giúp tăng thanh khoản cho dự án NOXH. Không những vậy, các điều kiện thu nhập thấp, hộ nghèo, hộ cận nghèo cũng nên bỏ, chỉ nên giới hạn ở điều kiện chưa có nhà. Bởi thực tế đối tượng công nhân, người lao động thu nhập dù không cao, cũng không phải hộ nghèo và cũng có nhu cầu an cư lạc nghiệp nhưng rất khó mua, thuê mua NOXH vì khó chứng minh thu nhập, nhà ở và hộ khẩu. 

"Chỉ nên giới hạn ở điều kiện chưa có nhà và ràng buộc không được mua/bán/sang nhượng trong thời gian 5 - 10 năm để hạn chế đầu cơ. Ngoài ra, hiện nay căn cước công dân đều do một nơi cấp và cũng đã có đầy đủ các thông tin. Làm căn cước công dân mới là để tối giản mọi thứ phức tạp. Do vậy không cần làm phức tạp thêm vấn đề", anh Nguyễn Chí Ninh cho hay.

HẬU KIỂM ĐỂ KHÔNG LỌT VÀO TAY ĐẦU CƠ

Lãnh đạo một công ty bất động sản chuyên làm NOXH cho rằng quy định chứng minh nơi cư trú làm cho nhiều người khó tiếp cận được NOXH vì khá rối rắm. Để hoàn thành thủ tục này, nhiều người phải nhờ, thậm chí là chi tiền nhưng mãi không làm được tạm trú. Nếu bỏ điều này sẽ giúp tăng nhu cầu về NOXH lên rất nhiều. Tuy nhiên nó sẽ gây áp lực lên các TP lớn là TP.HCM và Hà Nội vì nhu cầu mua NOXH khi đó sẽ rất lớn. "Thực tế cho thấy điều kiện nhà ở và thu nhập thì chứng minh rất dễ, nhưng chứng minh chỗ ở là khó nhất. Do vậy, nếu bỏ điều kiện trên thì thủ tục mua NOXH đơn giản đi rất nhiều. Tuy nhiên, hiện các dự án NOXH đang tắc, không có nhiều sản phẩm để mua.

Do đó, để có thêm nguồn cung, cần phải tạo cơ chế thông thoáng để chuyển đổi đất công, đất cổ phần hóa, đất thuê của nhà nước sang làm NOXH. Điều này vừa giúp doanh nghiệp (DN) xoay vòng được dòng vốn, tăng thêm nguồn cung, phục vụ người dân; vì không ít DN đang ôm rất nhiều quỹ đất công nhưng không làm nhà ở thương mại được", vị này nói và cho biết thêm hiện tại đối với đất công khi chuyển sang làm NOXH được chỉ định thầu, chỉ định chủ đầu tư, không cần đấu giá đất. Nhà nước chỉ cần cho phép chuyển đổi qua làm NOXH là rất nhanh, sẽ có nguồn cung phục vụ người dân. "Bản thân DN của tôi cũng muốn chuyển hết sang làm NOXH, nhưng dự án tắc mấy năm nay chỉ vì không được giao đất và tắc thủ tục gia hạn chủ trương đầu tư tại Sở Kế hoạch - Đầu tư TP.HCM. Hàng loạt DN khác cũng đang tắc tương tự", vị này thừa nhận.

Ủng hộ việc bỏ điều kiện cư trú, ông Nguyễn Duy Thành, Chủ tịch HĐQT Công ty quản lý nhà Toàn Cầu, cho rằng với quy định về cư trú mới mua được NOXH sẽ làm khó người dân vì nhiều trường hợp không có nhà thì không thể đăng ký thường trú hay tạm trú. Thế nên bỏ quy định này sẽ giúp người dân, đặc biệt là công nhân mua được nhà để an cư và gắn bó với DN. Dù vậy ông Thành lưu ý lâu nay việc mua NOXH khó ở đầu vào nhưng không hậu kiểm nên nhiều khu bán không đúng đối tượng, thậm chí nhiều khu dù là NOXH nhưng có quá nhiều ô tô. Vì vậy ngoài tạo sự thông thoáng, quan trọng nhất là hậu kiểm và buộc người mua cam kết đúng đối tượng, nếu sai sẽ bị thu hồi. 

"Hậu kiểm bằng cách hằng năm đơn vị quản lý vận hành, chủ đầu tư sẽ báo cáo gửi về Sở Xây dựng về quá trình vận hành để biết nhà nào chính chủ hay nhà nào đem cho thuê, đem bán, vì trên hóa đơn điện nước thể hiện rõ. Ngoài ra, nhà nào có đăng ký gửi xe ô tô, khi tra soát sẽ phát hiện có chính chủ hay không. Như trường hợp NOXH ở Bình Định có tình trạng chuyển nhượng. Khi đó công ty quản lý và chủ đầu tư trong quá trình vận hành sẽ phát hiện ra", ông Thành cho hay.