Gởi người em gái là một trong những sáng tác cuối cùng của Đoàn Chuẩn, với cái tên ban đầu là Gởi người em gái miền Nam được viết vào mùa xuân năm Bính Thân (1956) và tài tử Ngọc Bảo đã hát trên Đài tiếng nói Việt Nam. Trong bài hát này, Đoàn Chuẩn mượn bối cảnh thời cuộc để gửi gắm tình cảm dạt dào của mình về một mối tình mê đắm.
Sinh năm 1924 tại Cát Hải (Hải Phòng), mẹ của Đoàn Chuẩn là một góa phụ trẻ nhưng rất nổi tiếng bởi "một tay gầy dựng cơ đồ": chủ hãng nước mắm nổi tiếng Vạn Vân (dưa La, cà Láng, nem Báng, tương Bần, nước mắm Vạn Vân, cá rô Đầm Sét). Thời trai trẻ, "Đoàn công tử" ăn chơi nức tiếng phố biển và Hà thành. Nhạc sĩ Phạm Duy kể lại khi mới ngoài 20 tuổi, ông đã nhiều lần thấy công tử họ Đoàn lái xe Ford mui trần kiểu Vedette màu trắng đi học đàn tại Hà Nội.
Có hai thứ khiến Đoàn Chuẩn mê mẩn, đó là mê âm nhạc và mê... ô tô (ông có tới 6 chiếc, trong đó có chiếc Ford Frégatte - “sang" hơn cả Thủ hiến Bắc kỳ). Ông học Tây Ban cầm với nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ (tác giả ca khúc Giáo đường im bóng) và học Hạ Uy cầm với Wiliam Chấn. Dĩ nhiên, với phong cách "công tử" như thế thì Đoàn Chuẩn không thể không có những cuộc tình đắm say, để từ đó "tài hoa phát tiết" ra những Thu quyến rũ, Gởi gió cho mây ngàn bay, Cánh hoa duyên kiếp, Lá thư…, những ca khúc chỉ sử dụng gam trưởng (majeur) đã khiến ông được người đời xưng tụng là "Ông vua nhạc tình" (còn nhạc sĩ Hoàng Trọng là "vua nhạc tango").
Nhân vật đã khiến Đoàn Chuẩn viết Gởi người em gái là con gái đầu lòng của một công chức hỏa xa. Kháng chiến, cha nàng là tự vệ thành Hà Nội. Rồi nàng (khi ấy mới 12 tuổi) theo cha rút ra chợ Đại. Ở chợ Đại được ít lâu nàng lại phải trở về Hà Nội để cùng mẹ chăm sóc 5 đứa em. Cô bé tuổi dậy thì ấy đã phải làm thuê, đánh máy chữ, đan áo len... nhưng bù lại nàng có một vẻ đẹp kiêu sa và một giọng hát mê hồn. Chính giọng hát này đã khiến Đoàn Chuẩn ngất ngây khi chứng kiến nàng đoạt giải nhất cuộc thi hát do Đài Pháp Á tổ chức, và dù đã vào tuổi "tam tuần" nhưng chàng vẫn quyết định tìm gặp nàng. Vậy là tài tử, giai nhân cứ quấn quýt lấy nhau.
|
|
Chàng giúp nàng học nhạc, giúp nàng hát phụ diễn trước mỗi suất chiếu phim ở rạp chiếu bóng Hà Nội, nàng đã hát rất hay những Lá thư, Đường về Việt Bắc, Chuyển bến... Biết bao thanh niên Hà thành mê đắm nàng nhưng con tim tơ non ấy đã dành trọn cho chàng nghệ sĩ. Rồi cha nàng mất ở vùng tự do, chú nàng cũng là bộ đội đã cho người vào thành đón nàng ra vùng tự do vào cuối mùa xuân 1954. Những ngày tháng tiếp theo là những chuỗi ngày đau đớn, cô đơn đến xót xa của Đoàn Chuẩn... Giải phóng thủ đô, họ vui mừng gặp lại nhau, tình yêu như đậm đà thêm sau những tháng ngày xa cách. Tuy nhiên, ngày vui ngắn chẳng tày gang, cái tin nàng đã có người dạm hỏi khiến chàng như phát điên.
Chàng bất lực nhìn "tà áo xanh" xa rời khỏi tầm tay mình. Nỗi đau cũng là niềm cảm hứng miên man để chàng sáng tác liên tiếp những tình khúc: Tà áo xanh, Lá đổ muôn chiều, Vàng phai mấy lá, Chiếc lá cuối cùng… Và nhất là Gởi người em gái là những cung bậc da diết trong một mùa xuân cô đơn: "Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng. Rừng đào phong kín cánh mong manh hé hoa lòng. Hà Nội chờ đón Tết, hoa chen người đi, liễu rũ mà chi. Đem tân xuân Hồ Gươm như say mê. Chuông reo ngân, Ngọc Sơn sao uy nghi. Ngàn phía đến lễ đền. Chạnh lòng tôi nhớ đến người em…". Nàng trong mắt Đoàn Chuẩn thật lộng lẫy, kiêu sa: "Tôi có người em gái tuổi chớm dâng hương, mắt nồng rộn ý yêu thương. Đôi mắt em nói nhiều, tha thiết như dáng Kiều, ôi tình yêu… Em tôi đi màu son trên đôi môi. Khăn san bay lả lơi trên vai ai. Trời thắm gió trăng hiền. Hà Nội thêm dáng những nàng tiên…". Những ca khúc của Đoàn Chuẩn (và các nhạc sĩ thời ấy) thường mang hơi hướm phương Tây, nhưng ở Gởi người em gái Đoàn Chuẩn đã "hạ" một câu lục bát nghe rất "ngọt": "Người đi trong dạ sao đành. Đường quen lối cũ, ân tình nghĩa xưa ?".
Hẳn bạn đọc sẽ thắc mắc: Nàng là ai trong Gởi người em gái? Nhạc sĩ Lê Hoàng Long tiết lộ rằng nàng chính là T.V - nữ ca sĩ vang bóng một thời và hiện còn sống ở TP.HCM. Tuy nhiên, mới đây (vào dịp Noel 2006), người viết có duyên gặp nữ ca sĩ này (nay đã 73 tuổi) và trong khi trò chuyện đã đánh bạo hỏi về mối duyên xưa với "Đoàn công tử". Thế nhưng cụ T.V chối, bảo "người em gái" trong nhạc Đoàn Chuẩn chính là bạn thân của bà, đó là nữ ca sĩ M.L (cũng vang bóng một thời và hiện vẫn còn sống).
Trong cuộc đời Đoàn Chuẩn, ông chỉ sáng tác trong một giai đoạn rất ngắn ngủi (từ 1948 đến 1956) mà ca khúc đầu tay là Tình nghệ sĩ. Theo nhạc sĩ Lê Hoàng Long thì Đoàn Chuẩn có tất cả 12 ca khúc, trong đó có cả một ca khúc "mới phát hiện" là Vĩnh biệt (tức Bài ca bị xé). Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn đã từ giã cõi đời vào ngày 15.11.2001 nhưng những gì ông để lại - tuy không nhiều - đã có thể trở thành những tình khúc bất tử, trong đó có hơn 10 bài mùa thu và một mùa xuân duy nhất, thật đẹp, thật lãng mạn...
Hà Đình Nguyên
Bình luận (0)