Mỹ âm thầm mở lối cho Iran

Mỹ có thể đồng ý cho Iran phát triển hạt nhân dân sự nếu nước này chứng minh thực sự không theo đuổi chương trình vũ khí nguyên tử.

Tổ hợp Nhà máy điện hạt nhân Bushehr của Iran chụp từ vệ tinh - Ảnh: Geoeye.com

Ngày 7.4, tờ The Washington Post đưa tin Tổng thống Mỹ Barack Obama đã chuyển một thông điệp đến Đại giáo chủ Iran Ali Khamenei thông qua Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, người thăm Tehran hồi tuần trước. Thông điệp này là Washington sẽ chấp nhận chương trình hạt nhân dân sự của Tehran nếu ông Khamenei chứng minh tuyên bố mới đây rằng “Iran sẽ không bao giờ theo đuổi vũ khí hạt nhân”.

Theo báo này, vài ngày trước chuyến thăm Iran, Thủ tướng Erdogan có cuộc gặp kéo dài 2 giờ với ông Obama bên lề Hội nghị thượng đỉnh hạt nhân ở thủ đô Seoul của Hàn Quốc hồi cuối tháng 3. Hai ông đã trao đổi về vấn đề hạt nhân Iran và giao tranh đẫm máu tại Syria. Trong cuộc gặp, Tổng thống Obama cảnh báo Iran nên tận dụng thời gian để tìm kiếm một giải pháp hòa bình và ông đã đưa ra thông điệp trên. Tuy nhiên, Tổng thống Obama chưa khẳng định liệu có cho phép Iran làm giàu uranium ngay trong nước hay không. Vấn đề này sẽ được đưa ra trong các cuộc đàm phán sắp tới giữa Iran và nhóm P5+1. Hội nghị giữa 6 cường quốc thế giới với Iran về vấn đề hạt nhân nước này dự kiến được tổ chức vào ngày 13.4, nhưng đến nay địa điểm diễn ra vẫn chưa ngã ngũ.

Mặc dù Tổng thống Obama có thể đã mở lối cho Tehran, nhưng các cuộc đàm phán sắp tới sẽ gặp phải khó khăn trong việc kiểm chứng tuyên bố trên của ông Khamenei trước công chúng. Phát biểu trên truyền hình quốc gia hồi tháng 2, ông Khamenei khẳng định: “Iran sẽ không bao giờ theo đuổi vũ khí hạt nhân. Chúng tôi không tìm kiếm vũ khí hạt nhân bởi Tehran nhận thức việc sở hữu vũ khí hạt nhân là một tội lỗi và chúng chỉ có hại chứ chẳng mang lại lợi ích gì”.

Trong một diễn biến liên quan, một nghị sĩ nổi tiếng Iran là Gholamreza Mesbahi Moghadam tuyên bố nước này thừa kiến thức và khả năng kỹ thuật để sản xuất vũ khí hạt nhân nhưng sẽ không bao giờ làm như vậy. AP ngày 7.4 dẫn lời ông Moghadam cho hay Iran đủ sức sản xuất uranium được làm giàu ở cấp độ cao, vốn được sử dụng để chế tạo bom nguyên tử, nhưng nước này không đi theo hướng đó. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định quan điểm của ông Moghadam không đại diện cho chính sách của Tehran. Ngoài ra, cả Washington lẫn Tehran đều chưa đưa ra bình luận nào về thông tin Mỹ mở lối cho Iran.

Lê Loan