Mỹ và Taliban từng mặc cả về bin Laden

Các tài liệu trên đã cho một cái nhìn rõ hơn về chính sách ngoại giao của Mỹ đối với Taliban - một chính thể không được Washington thừa nhận- gần 3 năm trước sự kiện khủng bố 11.9. Theo đó, Phó đại sứ Mỹ tại Pakistan A.Eastham Jr. đã gặp W.Ahmed, một trợ lý thân cận của thủ lĩnh tối cao Taliban M.Omar, vào tháng 11 và 12.1998- tức chỉ vài tháng sau khi al-Qaeda đánh bom Sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania làm hơn 200 người thiệt mạng. “Thật không thể tin được người đàn ông nhỏ bé này lại làm thế đối với các ông”, Ahmed chia sẻ như vậy trong cuộc gặp với Eastham vào ngày 19.12.1998. Ahmed cũng cho Eastham biết là mình đã nói chuyện với Omar về bin Laden và Taliban vẫn tin rằng ông này “vô tội”. Trước đó, trong cuộc gặp giữa hai người vào ngày 28.11.1998, vài ngày sau khi Tòa án tối cao Taliban tuyên bin Laden không dính dáng gì đến các hoạt động khủng bố, Ahmed đưa ra đề nghị “Mỹ sẽ giết bin Laden hoặc sắp xếp để Taliban ám sát bin Laden”. Đối với khả năng đầu tiên, Ahmed nói Mỹ có thể giết bin Laden bằng tên lửa hành trình hoặc bằng cách khác để Taliban vin vào đó mà thanh minh rằng “làm sao có thể ngăn chặn được”. Giải pháp thứ 2 là Mỹ cung cấp cho Taliban tên lửa hành trình để lực lượng này “khử” bin Laden. Và trong khi đưa ra cách để ám sát bin Laden, Ahmed cũng đề nghị Mỹ “đừng ném bom Afghanistan nữa” sau khi Washington làm điều này để trả đũa vụ 2 sứ quán của mình bị tấn công. Cuối cuộc gặp  ngày 28.11, khi được hỏi vì sao Taliban không chịu giao nộp bin Laden, Ahmed trả lời nếu Taliban làm vậy sẽ bị nhân dân lật đổ bởi “họ coi ông ta là một chiến binh vĩ đại trong cuộc chiến chống quân đội Xô viết”. Nhưng để tỏ thiện chí hợp tác, Ahmed muốn người Mỹ biết rằng “Taliban không xem vấn đề bin Laden đã được giải quyết sau phán quyết của Tòa tối cao”. Tuy nhiên, trong cuộc gặp gần 1 tháng sau (19.12), Ahmed thông báo Taliban đã cứng rắn hơn trong lập trường về bin Laden, tức sẽ bảo vệ ông này.

Tài liệu vừa được công bố cho thấy bin Laden chính là ưu tiên hàng đầu của Mỹ  trong quan hệ với Taliaban vào năm 1998 chứ không phải những vi phạm nhân quyền của chính quyền này. Và Taliban đã phải trả giá cho sự bất hợp tác khi bị lật đổ trong cuộc tấn công của Mỹ tháng 10.2001.

Trong khi đó, trong thư gửi cho quan chức của mình ở Washington, LHQ cũng như tại một số nước khác vào ngày 19.10.1998, Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng cách tốt nhất để tóm bin Laden là thông qua Ả Rập Xê Út, vốn “rất có uy tín tại Pakistan và Afghanistan”. Mỹ nhắm đến chuyến thăm Pakistan của Thái tử Ả Rập Xê Út Abdullah là “cơ hội để Riyadh thúc Islamabad gây áp lực lên Taliban về chuyện bin Laden”. Bức thư đề nghị Mỹ nên tiếp tục các cuộc đối thoại vì “có dấu hiệu cho thấy một số lãnh đạo Taliban tỏ ra lo sợ trước vấn đề này”.  (CNN)

Xuân Anh