Mỹ vạch ra nhược điểm của quân đội Trung Quốc

Các binh sĩ Trung Quốc tập trận tại một căn cứ quân sự ở tỉnh Cát Lâm tháng 1.2015 - Ảnh: Reuters

Rõ ràng trong thời gian qua giới lãnh đạo Lầu Năm Góc không hề dễ chịu khi liên tục đối mặt với những tin tức dồn dập từ truyền thông chính thống lẫn mạng xã hội của Trung Quốc về các chiến đấu cơ tàng hình J-20 và J-31, tên lửa diệt tàu sân bay và các vũ khí chống vệ tinh của thế lực đang trỗi dậy tại tây Thái Bình Dương. Tuy nhiên, báo cáo mới của Ủy ban Đánh giá kinh tế và an ninh Mỹ - Trung (USCC) đã chỉ rõ các “gót chân Achilles” của quân đội Trung Quốc, bao gồm không ít cơ hội mà quân đội Mỹ có thể khai thác để giành lợi thế khi tham chiến.

Chuyên gia Trung Quốc phản ứng Để rút ra kết luận trên, báo cáo đã tham khảo và phân tích hơn 300 bài viết trên các ấn phẩm của Đảng Cộng sản Trung Quốc, cũng như nhiều sách báo và các cuộc nghiên cứu khác. Tuy nhiên, các đánh giá của báo cáo không được những chuyên gia quân sự Trung Quốc tán đồng. Phản ứng trong một bài viết đăng trên trang China Military Online và được website Bộ Quốc phòng Trung Quốc đăng lại, đại tá Trương Quân Xã thuộc Viện Nghiên cứu quân sự hải quân Trung Quốc đã tố cáo báo cáo của USCC mang động cơ chính trị. Theo ông Trương, Mỹ phóng đại các năng lực của Trung Quốc mỗi khi cần nêu bật nước này như một mối đe dọa quân sự. Và khi cần trấn an các đồng minh và đối tác cũng như biểu dương sức mạnh, Washington lại dè bỉu những lợi thế quân sự của Bắc Kinh.

Báo cáo của USCC có tựa đề “Cuộc lột xác nửa vời về quân sự của Trung Quốc: Đánh giá những nhược điểm của Quân giải phóng nhân dân (PLA)”. Theo trang uscc.gov, đây là kết quả của dự án do USCC tài trợ và được Trung tâm chính sách quốc phòng và an ninh quốc tế thuộc Đơn vị nghiên cứu an ninh quốc gia Rand thực hiện. Cuộc phân tích nhắm vào 2 thiếu sót có tính then chốt: tổ chức và khả năng chiến đấu. Về mặt tổ chức, PLA đối mặt với những điểm yếu liên quan đến các cấu trúc chỉ huy lỗi thời, chất lượng nguồn nhân lực, sự chuyên nghiệp và tình trạng tham nhũng sâu rộng. Trong khi đó, các nhược điểm về tác chiến bao gồm điều phối hậu cần, thiếu năng lực xây dựng cầu hàng không chiến lược, số lượng hạn chế các máy bay có thể điều động trong các sứ mệnh đặc biệt, yếu kém trong mảng phòng không và chống tàu ngầm.

“Dù năng lực của PLA đã được cải thiện đáng kể, quân đội Trung Quốc vẫn có những nhược điểm có thể trả giá bằng thất bại trong một số nhiệm vụ mà lãnh đạo Trung Quốc có thể yêu cầu triển khai, chẳng hạn các tình huống khẩn cấp về vấn đề Đài Loan, các sứ mệnh giành biển đảo, bảo vệ tuyến liên lạc trên biển và một vài chiến dịch quân sự ngoài phạm vi chiến tranh”, theo Defense News dẫn báo cáo của USCC.

Báo cáo của USCC cũng minh họa nhiều ví dụ cho thấy nhược điểm trong PLA. Có thể kể đến cách xử lý lộn xộn do bất đồng giữa chính quyền và PLA trong vụ máy bay nước này đâm trúng máy bay trinh sát P-3C của Mỹ ngoài khơi đảo Hải Nam năm 2001; phản ứng lúc dịch bệnh SARS bùng nổ năm 2003; sự cố tàu ngầm Trung Quốc chạy sát tàu sân bay USS Kitty Hawk hồi năm 2006; thử vũ khí diệt vệ tinh năm 2007; xử lý kém các chiến dịch cứu trợ nhân đạo khi Tứ Xuyên bị động đất mạnh năm 2008. Cụ thể, trong nỗ lực hỗ trợ dân gặp nạn ở tỉnh Tứ Xuyên, Thủ tướng Ôn Gia Bảo gặp nhiều khó khăn khi điều động sự hỗ trợ toàn lực từ PLA. Theo tin tức do USCC nhận được, PLA từ chối nhập chung sở chỉ huy cứu nạn với Quốc vụ viện. Và các tướng lĩnh chỉ huy của quân đội Trung Quốc trong một thập niên qua liên tục bị bắt vì tội tham nhũng, gần đây nhất là cựu Phó chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Từ Tài Hậu. Ngoài ra, nguồn tân binh đầu vào không đủ cứng cáp để chịu đựng kỷ luật thép trong môi trường quân đội, do chính sách một con khiến cha mẹ nuông chiều con cái hơn bình thường. Theo thống kê, 70 - 80% số binh sĩ đầu quân xuất thân từ gia đình một con.

Theo các chuyên gia Mỹ, mô hình tổ chức 7 quân khu của PLA không phản ánh được những yêu cầu trong tương lai của quân đội, nhất là trong những điều kiện tác chiến công nghệ cao. Báo cáo cũng đề cập đến một thực tế là PLA chỉ được trang bị một số lượng giới hạn thiết bị mới để phục vụ công tác huấn luyện và gặp khó khăn khi tích hợp các thiết bị mới với cũ. Chẳng hạn, vào năm 2014, đội xe tăng chiến đấu chủ lực của PLA đa số là thiết giáp đời thứ nhất và thứ hai, trong khi thế giới chuẩn bị đón xe tăng thế hệ thứ 5. Hải quân Trung Quốc cũng thiếu các năng lực chiến đấu đối hạm, nhiều khả năng do quân đội phải tập trung vào chiến lược chống tiếp cận thay vì các sứ mệnh viễn chinh.

Báo cáo đã đề xuất những phương án đáp trả mà Mỹ có thể áp dụng. Trong đó, có thể cố ý tiết lộ các dự án phát triển và thử nghiệm những năng lực mới được thiết kế để “khai thác những nhược điểm cụ thể của PLA, công bố chi tiết về những khái niệm chiến thuật mới để những nước liên quan lợi dụng những lỗ hổng của quân đội Trung Quốc, hoặc quảng bá các cuộc huấn luyện và tập trận nhằm thể hiện năng lực đánh vào điểm yếu của PLA”.