Nét đẹp trong lễ vía Bà ở Cà Mau

Chính lễ diễn ra ngày 23.3 âm lịch hằng năm tại đền thờ (người dân quen gọi là chùa Bà). Trước lễ, Lý sự hội tính toán việc tổ chức lễ và huy động tài chính, sau đó mang “hui ná” đi quyên góp. Các gia đình người Hoa đều tự nguyện ủng hộ vì đó là nghĩa vụ và vinh dự. Lý sự hội cũng đưa ra việc đấu giá lồng đèn, tùy theo yêu cầu tài chính trong năm mà đưa ra mức giá và số lượng đèn. Bá tánh về thỉnh đèn với ý nghĩa đóng góp tiền bạc, dâng cúng Bà và được Bà ban phước.

Trước lễ một ngày, bá tánh mang nhiều áo - mão (tượng trưng) của Bà và các vị thần cùng liễn mới, băng rôn chúc mừng sinh nhật (chữ Hán), đèn lồng, đèn màu trang trí lộng lẫy. 

Sáng sớm ngày chính lễ, bà con (phần lớn là người Hoa) mang phẩm vật đến cúng lễ. Người Việt, người Khmer cũng đến cúng vái xin xăm cầu may, phát đạt… Ban Trực lý chuẩn bị đủ 12 phẩm vật tế lễ cùng 12 con heo trắng. Thành viên Lý sự hội ăn mặc chỉnh tề cùng các đội lân, trống, ban nhạc, băng cờ chuẩn bị cho lễ rước. Tám thiếu nữ trong bộ áo váy xường xám truyền thống, màu đỏ hoa vàng tay cầm lồng đèn đỏ chuẩn bị cho khởi kiệu. Điểm đến là đền Quan Đế và Minh Nguyệt Cư Sĩ Lâm (cách đó 500 m) để thỉnh rước Quan Công và Tiên Sư lên kiệu về dự Lễ vía Bà.

Khi đoàn người trở về, trình báo sự có mặt của thần Quan Đế và thần Tiên Sư thì chính lễ bắt đầu. Chủ lễ dâng phẩm vật: ngũ quả, ngũ sanh, bánh bao đào, cốm phước, mì thọ, giấy chúc thọ, bánh bò, hương đăng, trà - rượu, bông thơm và tờ sớ. Nghi lễ thực hiện theo hiệu lệnh của người điều khiển chương trình (nói tiếng Triều Châu).

Tờ sớ rất quan trọng, được đựng trong bao giấy đỏ. Một chức sắc trang trọng mở và đọc to bằng tiếng Triều Châu cho mọi cùng người nghe. Nội dung chúc mừng ngày sinh nhật Bà, mong Bà ban phước lành, cho bá tánh làm ăn phát đạt…

Nghi lễ chính coi như đã xong, bá tánh tiếp tục mang phẩm vật cúng tế, thắp nhang vái lạy và xin xăm. Lý sự hội tiếp nhận và ghi chép cẩn thận vào sổ cúng dường và phát một bánh cốm phước để họ mang về nhà (tượng trưng cho lộc của Bà).

Cuối buổi Ban Trực lý chia cốm phước và xẻ thịt 12 con heo trắng chia đủ số phần theo danh sách đóng góp tiền, vật chất, chở đi phân phát cho từng gia đình.

Buổi tối tại đây diễn ra các hoạt động văn nghệ tưng bừng: tuồng cổ, ca múa nhạc. Bà con trong vùng đến xem rất đông. Sau đó tất cả vàng mã, áo - mão dâng cúng thần linh đều được đốt xong trước lúc 0 giờ.

Bài, ảnh: Phạm Anh Hoan