Aravind Adiga ngôi sao mới trên văn đàn xứ Ấn

Nếu tiếng tăm và danh vọng có thể làm đảo lộn cuộc sống một đời người thì lúc này Aravind Adiga đang ra sức để điều ấy không hiển hiện lộ liễu. Tám tháng trước anh gần như vô danh với công chúng trừ những nhân vật có thẩm quyền cân nhắc những cái tên trong danh sách đề cử tranh giải Man Booker hằng năm. Thế rồi anh thành người chiến thắng với tiểu thuyết đầu tay, The White Tiger (Cọp trắng), một cái nhìn châm biếm chua chát về xã hội Ấn Độ hiện đại, trở thành sách bán chạy toàn cầu và cũng thành chủ đề tranh cãi nóng bỏng trong dư luận nơi đất mẹ.

Dấu ấn "cọp trắng"

Quả lúc này không dễ cho Adiga chi xài số tiền thưởng 50.000 bảng nhận được từ Hội đồng trao giải Hoàng gia Anh một khi đã viết ra được The White Tiger. Chàng thanh niên tuổi tam tuần vùng quê Madras vẫn còn khó khăn khi trả lời chính xác nơi mình đang sinh sống tại Mumbai. Nhiều người vẫn nghĩ đó phải là một khu thời thượng nhìn ra cảnh sông nước. Nhà văn mà! Thế nhưng, cuối cùng lại là “Tôi sống gần phi trường, trong một khu bệ rạc. Phòng có điều hòa không khí đấy, nhưng nước 24/24 thì không. Đó là một trong những khu ổ chuột xập xệ nhất Bombay, không xa địa điểm quay Slumdog vừa rồi”. Adiga, giống như nhiều người khác, vẫn gọi Mumbai là Bombay, nơi ba năm trước anh dọn đến từ Delhi với bao rắc rối khi đi thuê phòng. Đơn giản chỉ vì chủ đất nhìn người độc thân như anh với con mắt đầy nghi hoặc.

Cuối cùng vẫn có cách trụ lại cho kẻ ít tiền. Một góc nhỏ trong tòa nhà cũ nằm trên con phố mà cánh taxi khi được khách gọi chở đến cũng ngần ngại. Chí ít bây giờ Adiga cũng thú thực là nhẹ nhõm khi ngụ tại một nơi người ta chẳng ai … đọc sách, nên ngay cả khi The White Tiger đã nằm trên sạp, anh ra đường hiếm ai làm phiền. Để đi lại, anh chọn phương tiện xe buýt công cộng, trong khi đáng lẽ “giai cấp” trí thức như anh phải ngồi sau vô lăng xe bốn bánh tại một đất nước kỹ nghệ xe hơi đang phát triển ào ạt như Ấn Độ này! Kèm theo đó là những câu nói dối khi phải tham dự những bữa tiệc không thể tránh. Quan khách sẽ sốc khi nghe một nhân vật như anh nói thật là đến bằng xe buýt. Phần thưởng bù lại cho “thứ sĩ giả tạo” ấy là Adiga được cảm nhận sinh hoạt của người dân Ấn, thứ chất liệu sống vô giá tạo nên The White Tiger và cả Between the Assassinations ra đời kế tiếp. Sự giàu có của xã hội thực dụng mới tại đây được Adiga đan kết lại giữa bối cảnh những thành phố hư cấu mà người đọc dư sức hình dung đó là Mangalore, quê hương anh. Chỉ qua hai tác phẩm, nước Ấn mới hiện ra với những góc khuất bất công xã hội, những tham nhũng hà lạm. Với The White Tiger, độc giả hiểu thêm, một bốc vác ga xe lửa có thể thành mục tiêu tuyển người của bọn khủng bố, mánh khóe lắt léo của thế giới bán sách lậu, ô- sin trong các gia đình giàu có mới nổi và cả những anh kéo xe còn sót lại ngay giữa phố thị xa hoa.

Ngòi bút của thế hệ nhà văn mới

Bây giờ ngồi trang trọng trong sảnh một khách sạn khu cực tây Ấn nhân chuyến đi giới thiệu tác phẩm mình, Adiga vẫn bụi như chàng Balram với chiếc áo khoác sờn chỏ, quần jeans bạc và đôi giày không xi bóng. Nhìn thêm vào vầng trán hói cao, mặt mũi cạo bảnh bao anh càng như vẫn còn là chàng sinh viên trẻ ôm mộng hàn lâm ngày còn trên ghế nhà trường. Lúc này chính Adiga cũng cần thận trọng để không làm điều gì sai lầm, vì theo anh, sự khác biệt giữa giàu và nghèo ở xứ này là người giàu có thể sơ sót chứ người nghèo, chỉ sai lầm nhỏ sẽ tiêu cả một đời. Mảng tối của xã hội Adiga đang sống xem hiền lành khi nằm trong nội dung tác phẩm mà lại vô cùng đe dọa ở hiện thực bên ngoài. Adiga đã thực sự cảm nhận điều ấy khi trở lại Mumbai sau khi đi nhận giải Booker về. Đón tiếp anh không thiếu những ánh mắt cay cú giận dữ vì xã hội Ấn đã “bị anh mổ xẻ”, bất chấp anh đang là niềm tự hào của xứ sở sông Hằng. Vẫn có đó nhóm người gạt qua quan điểm “ái quốc” của anh. Thế kỷ 19 nhờ Dickens, Balzac và Flaubert dùng ngòi bút giải phẫu những vết nhức nhối xã hội mà châu u thành thế lực lớn mạnh toàn cầu. Thế thì The White Tiger, một tác phẩm mẫu mực của văn phong kể chuyện mới, sao không thể được chấp nhận như nhát dao mổ đầu tiên?!  

Aravind Adiga Sinh ngày 23-10-1974 tại làng Madras (Chennai hiện nay), Ấn Độ. Có hai quốc tịch Ấn và Úc. Tốt nghiệp ĐH Columbia, Mỹ. Đã có 2 tác phẩm: The White Tiger (Đoạt giải Man Booker 2008) và Between the Assassinations. Hiện nay Adiga một mình sống ở Mumbai. Chú bác cô dì anh sống ở Mumbai và Bangalore. Man Booker là một giải văn chương danh giá của Liên hiệp Anh được trao hằng năm cho những tác phẩm viết bằng tiếng Anh của các tác giả thuộc Anh, Ireland và các quốc gia khối Thịnh vượng chung. Người đoạt giải sẽ nhận được chi phiếu 50.000 ngàn bảng, nhưng quan trọng là sách của họ sẽ thu được lợi nhuận do doanh số bán cao. 2 tác phẩm của Aravind Adiga, trong đó The White Tiger sẽ xuất bản tại Việt Nam trong thời gian tới với tựa "Cọp trắng"

Nhờ đoạt giải người ta mới biết về Aravind Adiga. 16 tuổi mẹ mất, ông bố y sĩ đưa cả gia đình di dân sang Úc nhưng riêng anh lại tìm đến tận New York theo học ĐH Columbia, sau đó lấy bằng văn chương Anh tại ĐH Oxford và bắt đầu viết. Adiga chọn nghề phóng viên như một thứ đường vòng cho lý tưởng hàn lâm chuyên nghiệp nên đã cộng tác với các tạp chí Time, Independent và The Sunday Times, chịu trách nhiệm trang mục tài chính, xã hội, chọn tác nghiệp chính ở Delhi. Được ba năm anh nghỉ hẳn báo để toàn tâm sáng tác. Ở tuổi 33 và trong giải Man Booker 2008, Adiga với đứa con tinh thần phải cạnh tranh với 5 ứng viên nặng ký như Sebastian Barry, Amitav Ghosh, Steve Toltz, Linda Grant và Philip Hensher. Câu chuyện kể cuộc trường chinh bươn chải bám trụ vươn lên để thành nhà kinh doanh thành đạt tại Bangalore của Balram Halwai, con trai của một người phu kéo xe, một trong những thân phận nghèo khó bị bỏ rơi dưới đáy xã hội trong cuộc bùng nổ kinh tế của Ấn Độ, đã thuyết phục trọn ban giám khảo xứ người. Adiga là tiểu thuyết gia thứ ba đoạt giải Man Booker ngay từ tác phẩm đầu tay và là nhà văn Ấn Độ thứ tư chiếm giải này sau Salman Rushdie, Arundhati Roy và Kiran Desai. The White Tiger cũng là tác phẩm thứ chín trong các tác phẩm có nội dung hoặc được gợi hứng từ đất nước Ấn Độ đoạt giải.

Lời cảnh báo mới mẻ

Sự giao thời quyết liệt của xã hội châu Á nói chung và các nước như Ấn Độ, Trung Quốc nói riêng là bối cảnh thuận lợi để văn học nghệ thuật khai thác dễ dàng. Như Adiga đã từng phỏng vấn Donald Trump, nhà đầu cơ luôn làm giàu những lúc kinh tế thế giới khủng hoảng, và đã nhận được bài học nhanh nhạy ấy. Sau thành công của The White Tiger, anh nhận định đó là sự may mắn khi ngòi bút của anh đã tung hứng kịp trên các trang giấy để khai sinh ra tác phẩm. Một hai thập niên nữa có thể The White Tiger, nếu xuất hiện, cũng chỉ là tiếng vang trong sa mạc.

Bộ sách sắp được chuyển thể thành phim. Anh cũng kỳ vọng phim phải khai thác được tiếp ý đồ từ sách. Lớp trẻ tài năng Ấn Độ nay đã dư sức vượt qua các áp lực xã hội để thành đạt toàn cầu. Tuy vậy vấn đề không chỉ ở đó mà là chính xã hội họ đang sống bây giờ bao giờ mới có công bình và sự bình ổn. Nhân vật Balram trong tác phẩm hay bộ phim vẫn phải là một ánh chớp cảnh báo, không được nhìn như một điển hình, một “gương thành đạt” kẻo rồi lớp ngôi sao mới trên văn đàn Ấn như Adiga lại phải hạ bút viết thêm nhiều The White Tiger nữa.

Trung Nghị