Nga đã làm gì để giảm hiệu quả của HIMARS Mỹ cung cấp cho Ukraine?

HIMARS từng được ca ngợi là nhân tố thay đổi cuộc chơi trong cuộc xung đột Nga-Ukraine và đã đóng vai trò quan trọng kể từ thời điểm hệ thống này được đưa đến Ukraine vào mùa hè năm ngoái.

Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, HIMARS ngày càng kém hiệu quả do Nga sử dụng thiết bị gây nhiễu điện tử nhằm loại bỏ hệ thống nhắm mục tiêu được dẫn đường bằng GPS và khiến rốc két được phóng từ HIMARS trượt mục tiêu, theo CNN ngày 5.5 dẫn nhiều nguồn tin từ Mỹ, Anh và Ukraine.

Tình trạng này buộc các quan chức Mỹ và Ukraine phải tìm cách điều chỉnh phần mềm của HIMARS để chống lại sự gây nhiễu đang gia tăng của Nga. Một quan chức Lầu Năm Góc nói rằng "đó là một trò chơi mèo vờn chuột liên tục" nhằm tìm ra biện pháp đối phó với việc gây nhiễu.

Reuters

Ukraine cần "giữ HIMARS trong cuộc chơi"

Thông tin trên được đưa ra trong bối cảnh Ukraine được cho là sẽ sớm tiến hành cuộc phản công lớn mới để giành lại những vùng lãnh thổ đang bị lực lượng Nga kiểm soát. Chuẩn tướng lục quân Mỹ nghỉ hưu Steven Anderson nói với CNN rằng HIMARS "cực kỳ quan trọng" đối với binh sĩ Ukraine nên "họ phải có khả năng giữ HIMARS trong cuộc chơi này và tiếp tục sử dụng chúng để có thể thực hiện các cuộc tấn công sâu hiệu quả".

Tính đến nay, Ukraine đã nhận được 18 HIMARS của Mỹ và Washington đã cam kết gửi thêm 20 hệ thống nữa. Các đồng minh NATO khác cũng đã tặng 10 hệ thống rốc két phóng loạt cho Ukraine, theo Bộ Ngoại giao Mỹ.

Mỹ cũng đã giúp người Ukraine xác định vị trí các thiết bị gây nhiễu của Nga và tiêu diệt những thiết bị đó, một nỗ lực "ưu tiên cao", theo CNN trích dẫn một tài liệu bí mật của Lầu Năm Góc bị rò rỉ gần đây."Chúng tôi sẽ tiếp tục ủng hộ/khuyến nghị rằng những thiết bị gây nhiễu đó nên bị phá vỡ/phá hủy đến mức tối đa có thể", tài liệu viết.

LOCKHEED MARTIN

Việc gây nhiễu GPS có thể ảnh hưởng đến các loại đạn "thông minh" khác của Mỹ như đạn pháo Excalibur dẫn đường chính xác được bắn từ lựu pháo và bom thả từ trên không được gọi là JDAM. Tài liệu bị rò rỉ của Lầu Năm Góc mô tả JDAM đặc biệt dễ bị gây gián đoạn.

Một quan chức Mỹ xác nhận rằng Mỹ đã cố vấn cho Ukraine về cách xác định và phá hủy các thiết bị gây nhiễu của Nga vì có hạn chế về một số cách sửa đổi HIMARS và rốc két dành cho hệ thống này.

Lầu Năm Góc hạ thấp tác động của nỗ lực gây nhiễu

Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc đã hạ thấp tác động của việc gây nhiễu. Ông khẳng định với CNN hôm 1.5 rằng các lực lượng Ukraine gần đây đã bắn 18 quả rốc két HIMARS mà không gặp vấn đề gì. Quan chức này từ chối bình luận về tác động rộng hơn của việc gây nhiễu.

Tùy thuộc vào vị trí và cường độ gây nhiễu, rốc két vẫn có thể phóng và dẫn đến một cuộc tấn công thành công với thiệt hại đáng kể. Ngoài GPS, rốc két còn có hệ thống dẫn đường quán tính vẫn chính xác, mặc dù không chính xác bằng khi được dẫn đường bằng tọa độ GPS.

Việc gây nhiễu rộng rãi của Nga cũng có thể gây ra những hạn chế cho lực lượng của chính họ, ảnh hưởng đến khả năng liên lạc và hoạt động của họ. Tuy nhiên, khi các thiết bị gây nhiễu hoạt động, HIMARS ngày càng trượt mục tiêu, theo CNN dẫn một nguồn tin Ukraine có liên lạc với những người điều khiển máy bay không người lái (UAV) ở tiền tuyến.

Cũng theo nguồn tin, một phi công UAV ở mặt trận miền đông Ukraine đã mô tả việc gây nhiễu HIMARS ở mức độ "đáng kể" chưa từng thấy trong khu vực trước tháng 11.2022, vài tháng sau khi HIMARS lần đầu tiên được chuyển đến Ukraine.

Nguồn tin còn tiết lộ một người điều khiển UAV khác ở tỉnh Kherson thuộc miền nam Ukraine cho hay hiệu quả của HIMARS đã giảm đáng kể, nhưng thận trọng cho rằng hệ thống này vẫn cần thiết và đáng tin cậy, dù không còn có ảnh hưởng lớn như trước đây.

Trong gần một năm qua, HIMARS là hệ thống rốc két tầm xa nhất mà Ukraine có, cho phép quân đội nước này bắn liên tiếp 6 quả rốc két vào các vị trí của Nga cách xa khoảng 80 km. Với độ chính xác khoảng 3 m, các đầu đạn nặng 90 kg đã phá hủy nhiều trung tâm hậu cần, kho đạn dược, sở chỉ huy và các nút liên lạc thuộc phía Nga.

HIMARS cũng là công cụ giúp Ukraine giành lại những vùng lãnh thổ ở phía nam và đông bắc vào mùa thu năm ngoái, và tính đến tháng 2, Ukraine đã sử dụng khoảng 9.500 quả rốc két HIMARS, theo CNN.

"Điều chỉnh liên tục"

Trước tình trạng Nga gia tăng gây nhiễu HIMARS, một quan chức Mỹ quen thuộc với các giải pháp thay thế tiết lộ với CNN rằng các giải pháp bao gồm cập nhật phần mềm trên hệ thống nhắm mục tiêu cũng như rốc két. Vị quan chức mô tả việc đó là "liên tục điều chỉnh để chúng luôn hoạt động hiệu quả", đồng thời cho biết thêm việc cập nhật đã được thực hiện gần đây nhất là trong tuần này. "Nếu việc gây nhiễu của họ trở nên tinh vi hơn, thì các biện pháp đối phó của bạn cũng phải tinh vi hơn", một quan chức Anh cho hay.

Các nguồn tin cho biết thêm với tình trạng các đơn vị Nga phần lớn bị đình trệ ở tiền tuyến Ukraine và mắc kẹt trong các vị trí phòng thủ, lực lượng Nga đã tăng cường sử dụng các hệ thống gây nhiễu để đối phó HIMARS. Ngoài ra, lực lượng Nga đã di chuyển một số thiết bị của họ ra xa hơn và nằm ngoài tầm hoạt động của HIMARS, vốn có tầm bắn khoảng 80 km.

Trong khi các hệ thống tên lửa có khả năng phóng tên lửa tầm xa được gọi là ATACMS, có thể tấn công các mục tiêu cách xa gần 300 km, Mỹ đã từ chối cung cấp ATACMS cho Ukraine vì nguồn cung tên lửa hạn chế và Mỹ lo ngại Nga sẽ xem việc gửi hệ thống đó là quá khiêu khích.

Vị quan chức Anh nói trên thừa nhận rằng kể từ khi HIMARS được đưa vào sử dụng lần đầu tiên ở Ukraine, các yêu cầu, thiết bị huấn luyện và bổ sung đã thay đổi khi sự can thiệp điện tử của Nga phát triển. "Việc gây nhiễu cũng giống như thời tiết hoặc địa hình, đó là điều xảy ra mà bạn phải đối phó", vị quan chức nhận định. Tuy nhiên, ông cho rằng HIMARS vẫn là một "bộ công cụ rất hữu ích" đối với Ukraine trong cuộc chiến chống lực lượng Nga.

Hiện chưa có thông tin về phản ứng của Moscow cũng như Kyiv và Washingtong đối với thông tin trên.