Nga duy trì được đội máy bay phương Tây bằng cách nào lúc bị cấm vận?

Một chiếc máy bay Airbus A320 thuộc hãng hàng không Ural Airlines đã hạ cánh xuống thành phố Yekaterinburg của Nga vào ngày 14.11.2022. Ba ngày sau, một bộ phận phụ tùng quan trọng cho hệ thống định vị có giá được khai báo hơn 250.000 USD (gần 6 tỉ đồng), do công ty Northrop Grumman của Mỹ sản xuất, đã được chuyển đến chiếc A320, theo Reuters dẫn hồ sơ hải quan Nga.

Một tuần sau, vào ngày 24.11, chiếc A320 cất cánh tới Moscow và kể từ đó bận rộn vận chuyển hành khách trên khắp nước Nga và Trung Á, theo dữ liệu theo dõi chuyến bay.

Bất chấp lệnh cấm vận?

Dữ liệu hải quan Nga cho thấy bất chấp những lệnh cấm vận của phương Tây nhằm ngăn chặn các hãng hàng không Nga mua sắm phụ tùng cho những chiếc máy bay Airbus và Boeing của mình, Ural Airlines đã nhập khẩu hơn 20 thiết bị do Mỹ sản xuất kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự ở Ukraine vào ngày 24.2.2022.

Kể từ tháng 5.2022, khi hầu hết các lệnh hạn chế thương mại và lệnh cấm xuất khẩu của Mỹ và châu Âu liên quan chiến sự Ukraine có hiệu lực, cho đến cuối tháng 6 vừa qua, các bộ phận máy bay trị giá tổng cộng ít nhất 1,2 tỉ USD đã được chuyển đến các hãng hàng không Nga, theo phân tích của Reuters về hồ sơ hải quan.

Reuters

Hồ sơ hải quan cho thấy các bộ phận nói trên được vận chuyển đến Nga thông qua các bên trung gian ở những quốc gia như Tajikistan, Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Kyrgyzstan. Không quốc gia nào trong số đó ủng hộ các lệnh cấm vận của phương Tây đối với Nga.

Con số 1,2 tỉ USD nói trên có thể thấp hơn tổng trị giá của các bộ phận máy bay được nhập khẩu trong khoảng thời gian được Reuters xem xét vì con số đó chỉ bao gồm các lô hàng được gửi trực tiếp đến các hãng hàng không Nga hoặc các đơn vị bảo trì liên quan, chứ không bao gồm các bộ phận máy bay được vận chuyển đến các công ty khác ở Nga.

Ông Oleg Panteleev, người đứng đầu tổ chức tư vấn hàng không AviaPort ở Moscow, cho hay các hãng hàng không Nga đã "giải quyết được vấn đề" hoạt động dưới lệnh cấm vận của phương Tây. "Lúc đầu có một cú sốc, không ai biết phải làm gì. Sau 2-3 tháng, các kênh cung ứng mới đã được tìm thấy và sau 6 hoặc 9 tháng, khá nhiều lựa chọn thay thế xuất hiện, điều này cho phép giảm giá và thời gian giao hàng", Reuters dẫn lời ông Panteleev.

"Thông tin không cần thiết"

Phó giám đốc điều hành Ural Airlines Kirill Skuratov từ chối bình luận về cách hãng hàng không Nga mua phụ tùng thay thế. "Đó là thông tin không cần thiết", Reuters dẫn lời ông Skuratov.

Sau khi xem xét danh sách do Reuters tổng hợp, Northrop Grumman cho biết họ không xác định bất kỳ dịch vụ bán hoặc sửa chữa nào của công ty cho các thực thể Nga. Northrop Grumman khẳng định họ có "các quy trình và thủ tục vững chắc để giúp đảm bảo tuân thủ tất cả các luật và quy định hiện hành liên quan đến xuất khẩu và lệnh cấm vận".

Chính phủ Mỹ cũng khẳng định các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của mình và các đồng minh đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành hàng không Nga. "Chúng tôi sẽ tiếp tục thực thi mạnh mẽ các biện pháp kiểm soát của mình bằng cách loại bỏ tận gốc và phá vỡ các mạng lưới bất hợp pháp, truy đuổi các cá nhân trốn tránh các hạn chế và trực tiếp tham gia với ngành và các chính phủ nước ngoài để đảm bảo việc tuân thủ (các biện pháp kiểm soát xuất khẩu)", một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Mỹ nhấn mạnh.

Một quan chức Liên minh châu Âu cho biết khối này đang phối hợp chặt chẽ với các quốc gia mà đã áp đặt các biện pháp kiềm chế thương mại tương tự để đảm bảo các biện pháp đó không bị phá vỡ. "Các hệ thống đang được triển khai ở một số quốc gia để theo dõi, kiểm soát và ngăn chặn việc tái xuất khẩu", vị quan chức nhấn mạnh.

Số máy bay phương Tây không thay đổi nhiều

Các lệnh trừng phạt của phương Tây chắc chắn khiến ngành hàng không Nga trở nên khó khăn hơn, theo Reuters. Vào giữa năm 2022, các nguồn tin trong ngành hàng không đã mô tả cách một số hãng hàng không Nga tháo dỡ các bộ phận của một số máy bay. Ngoài ra, hãng hàng không S7 Airlines của Nga cho biết vào tháng 6.2022 rằng họ đã phải hủy bỏ kế hoạch thành lập một hãng bay giá thấp vì không thể nhận các máy bay Airbus mà hãng đã đặt hàng.

Chụp màn hình Aviation24.b

Giống như đối thủ Boeing, Airbus đã cắt đứt liên kết với các khách hàng Nga khi những lệnh cấm vận có hiệu lực. Tuy nhiên, tính đến ngày 1.5.2023, các hãng hàng không Nga có 541 máy bay phương Tây đang hoạt động hoặc đang được bảo dưỡng, theo dữ liệu được tổng hợp bởi nhà cung cấp thông tin tình báo hàng không Thụy Sĩ ch-aviation. Dữ liệu của ch-aviation cho thấy con số này không có thay đổi nhiều so với trước khi cuộc xung đột Nga-Ukraine bùng phát.

Các hãng hàng không Nga đã vận chuyển 10,1 triệu hành khách trong tháng 6, so với 8,87 triệu vào tháng 6.2022 và 11,1 triệu vào tháng 6.2021, theo cơ quan thống kê liên bang Nga Rosstat.

Nếu không có máy bay phương Tây, các hãng hàng không Nga sẽ phải cắt giảm quy mô ồ ạt vì họ chỉ có khoảng 150 máy bay chở khách do Nga sản xuất trong đội bay của mình, theo dữ liệu của ch-aviation.

Chuyển sang nhà cung ứng nhỏ hơn

Trước khi phương Tây áp lệnh cấm vận, Ural Airlines, Aeroflot, S7 và các hãng hàng không khác của Nga đã phải nhờ đến sự hỗ trợ bảo trì từ các công ty toàn cầu như Lufthansa Technik của Đức. Khi những công ty đó ngừng cung cấp dịch vụ, các hãng hàng không Nga đã chuyển sang sử dụng một nhóm nhà cung ứng nhỏ hơn nhiều. Lufthansa Technik cho hay đã dừng bán hàng cho Nga từ ngày 28.2.2022.

TASS

Reuters dẫn hồ sơ hải quan cho hay vào tháng 4.2022, đơn vị bảo trì S7 Engineering của S7 đã bắt đầu nhập khẩu các bộ phận từ một công ty ở Moldova có tên là Air Rock Solutions. Lô hàng đầu tiên là máy lọc nước cho các nhà bếp của máy bay Airbus với trị giá được khai báo là 1.700 USD. Trong 14 tháng tiếp theo, S7 đã nhận được ít nhất 1,23 triệu USD linh kiện từ Air Rock, theo hồ sơ.

Tuy nhiên, ông Ivan Melnicov, Giám đốc điều hành của Air Rock, đã phủ nhận việc bán sản phẩm cho Nga. Ông nói rằng hầu hết khách hàng của ông đều ở UAE và Kyrgyzstan, cùng một số quốc gia khác.

Trong khi đó, một hãng hàng không khác của Nga là Nordwind Airlines dường như đã khai thác các mối quan hệ gia đình để mua những bộ phận cho 12 máy bay Airbus và 15 máy bay Boeing trong đội bay của mình, theo Reuters dẫn dữ liệu hải quan.

Thuộc sở hữu của doanh nhân người Nga Karine Bukrey, Nordwind Airlines đã nhập khẩu hàng trăm bộ phận từ công ty Ramses Turizm. Công ty này có trụ sở tại thị trấn nghỉ mát Antalya của Thổ Nhĩ Kỳ và thuộc sở hữu của chồng bà Bukrey là ông Ramazan Akpinar, theo Reuters.