Theo nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA), nguyệt thực là một hiện tượng tự nhiên thú vị mà con người có thể quan sát được, khi mặt trăng biến đổi màu sắc và gây thích thú, tò mò cho nhiều người.
Theo nhà nghiên cứu, những huyền thoại và lời đồn xung quanh nguyệt thực tương đối nhiều, đôi khi gây hoang mang. Tuy nhiên, đa số những lời đồn đó là sự thêu dệt của trí tưởng tượng con người.
Ở nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới có không ít truyền thuyết ly kỳ về nguyệt thực.
HUY HYUNH
“Có nhiều truyền thuyết lý giải việc xuất hiện nguyệt thực trong những nền văn hóa cổ xưa, khi loài người chưa có đủ kiến thức khoa học để chỉ ra những nguyên nhân thực sự. Ngày nay, dưới ánh sáng khoa học, hiện tượng này được giải thích rất rõ ràng, dù vậy nhiều truyền thuyết vẫn được lưu truyền và có một thực tế là cũng như nhiều nét văn hóa tín ngưỡng khác, chúng vẫn có những tác động nhất định lên tư duy và văn hóa xã hội của từng vùng”, ông Sơn nhận định.
Theo truyền thuyết của người Inca (một nền văn minh cổ ở Nam Mỹ), khi nguyệt thực xảy ra là lúc có một con báo jaguar (báo đốm Nam Mỹ) tấn công và ăn mặt trăng. Mặt trăng bị chảy máu nên mới trở nên đỏ sẫm như vậy.
Họ còn sợ rằng sau khi ăn mặt trăng, con báo sẽ lao xuống trái đất và ăn thịt người. Vậy nên mỗi lần thấy hiện tượng này, người Inca thường tập trung nhau lại, vung giáo hướng về mặt trăng đồng thời gây ra nhiều tiếng động, tiếng hò hét… để xua đuổi con báo.
Những người Lưỡng Hà cổ thì cho rằng nguyệt thực là một cuộc tấn công nhắm vào vua của họ. Vậy nên khi nguyệt thực diễn ra, họ liền cho một người lên làm vua tạm thời để thay thế gánh chịu mọi hậu quả.
Thông thường, sau khi nguyệt thực kết thúc, vị vua giả này bị thủ tiêu và biến mất để củng cố niềm tin của nhân dân. Ở phương Đông, bản thân từ "thực" trong nguyệt thực (và cả nhật thực) ở tiếng Việt là lấy lại từ tiếng Hán (và chuyển thể sang Hán - Việt) có nghĩa là "ăn" hay "bị ăn".
Nguyệt thực luôn là hiện tượng thú vị với những người yêu thiên văn.
HUY HYUNH
Theo truyền thuyết của người Trung Quốc, nguyệt thực là khi có một con rồng nuốt mặt trăng và muốn nó nhả ra thì cần phải gây nhiều tiếng động để đuổi nó đi. Thậm chí, tới tận thế kỉ 19, trong một lần nguyệt thực, hải quân của nước này còn bắn pháo về phía mặt trăng vì tin rằng họ đang tấn công con rồng.
Ngoài ra, còn rất nhiều truyền thuyết của những nền văn hóa khác, mà trong đó câu chuyện về việc mặt trăng bị ăn mất là phổ biến nhất, dù thủ phạm thì khác nhau (ngoài báo jaguar và rồng còn có nhiều con vật khác như gấu, chó sói...).
“Có thể thấy rằng hầu hết các quan điểm cổ xưa đều cho rằng sự xuất hiện của nguyệt thực là một điềm báo xấu, có lẽ xuất phát từ tâm lý sợ những sự bất thường, những điều khác biệt so với cuộc sống hàng ngày. Cái đáng nói là như một vài ví dụ vừa nêu, những niềm tin thiếu cơ sở đó đã gây ra nhiều thiệt hại trực tiếp cho con người”, chuyên gia phân tích.
Ngày nay, nguyệt thực hoàn toàn là hiện tượng vật lý được lý giải cụ thể. Thậm chí ngày nay việc tính trước ngày nào, giờ nào sẽ xảy ra hiện tượng này là một điều hết sức dễ dàng của khoa học. Vậy nên theo ông Sơn, việc gán cho hiện tượng này những câu chuyện huyền bí cũng như những dự đoán thiếu khoa học có thể dẫn tới những tác động không tốt.
Bình luận (0)