Ngô Bảo Châu và kỳ vọng toán học VN

Có thể trong kinh doanh cần sự vươn đến thành công một cách mãnh liệt, nhưng trong khoa học tôi tin cái chính là làm tốt công việc của mình và thành công sẽ đến với một mức độ nào đó tùy khả năng của từng người

Giáo sư Ngô Bảo Châu

Người trẻ nhất được phong giáo sư

GS Ngô Bảo Châu là nhà toán học trẻ, 38 tuổi nhưng đã đạt được nhiều kết quả nghiên cứu toán học đặc biệt xuất sắc, được thế giới ca ngợi. Ông là học sinh VN đầu tiên giành hai huy chương vàng Olympic toán quốc tế năm 1988 (khi mới 16 tuổi) và 1989.

Sau khi được Trường ĐH Paris 11 phong GS năm 2004 khi 32 tuổi, một năm sau ông được Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước phong đặc cách GS VN theo đề nghị của Viện Toán học, Viện Khoa học và công nghệ VN. Cho đến nay, GS Ngô Bảo Châu là người trẻ nhất được phong GS ở VN.

Cũng trong năm 2004, GS đã được trao giải thưởng toán học Clay danh giá. Sau khi chứng minh được “Bổ đề cơ bản”, một giả thuyết then chốt của chương trình Langlands, GS Châu được trao giải thưởng Oberwolfach của Đức, giải thưởng của Viện Hàn lâm Pháp (năm 2007). Công trình của ông đã được tạp chí đại chúng có uy tín Time bình chọn là một trong mười phát minh khoa học tiêu biểu của năm 2009.

Giáo sư Ngô Bảo Châu: Làm tốt công việc, thành công sẽ đến

Chiều 22-7, Tuổi Trẻ đã có cuộc trò chuyện riêng với GS Ngô Bảo Châu tại Hà Nội.

* Cảm giác của ông thế nào khi được báo cáo tại phiên toàn thể của Hội nghị toán học thế giới ở Ấn Độ tới đây cũng như việc được xem là ứng cử viên sáng giá nhất cho giải thưởng Fields năm nay?

- Về nguyên tắc, việc báo cáo này không liên quan gì đến giải thưởng bởi hội đồng giải thưởng là một hội đồng khác. Nhưng cũng có nhiều tin đồn về người này được giải, người kia được giải, trong đó có tôi. Tôi cũng kỳ vọng sẽ được trao giải (cười...). Từ các hội nghị trước đến nay, đa số nhà khoa học dưới 40 tuổi được mời báo cáo toàn thể ở hội nghị đều được trao giải Fields tại hội nghị đó. Lần này chỉ có hai nhà khoa học, tôi và một người Brazil, dưới 40 tuổi được báo cáo tại phiên toàn thể.

Giải thưởng Fields được coi là giải thưởng số 1 trong ngành toán. Việc được mời báo cáo tại hội nghị cũng được coi là một phần thưởng cao quý bởi được mời báo cáo tức là trong vòng bốn năm trở lại đây, công trình của người đó là một trong số những công trình có dấu ấn nhất trong chuyên ngành. Mỗi nhà toán học đều mong muốn được mời báo cáo ở hội nghị một lần.

* Ý nghĩa những công trình của ông đối với đời sống như thế nào?

- Nghiên cứu toán học quan trọng trong một bộ phận của khoa học nói chung, còn nếu bóc tách ra một công trình thì không thể biết nó được ứng dụng cụ thể thế nào trong cuộc sống. Trong bối cảnh toán lý thuyết, công trình của tôi có ý nghĩa. Và toán lý thuyết ngày càng có nhiều ứng dụng mà người ta không biết nhưng chắc chắn là rất cần.

* Niềm đam mê nghiên cứu toán học của ông bắt đầu từ khi nào?

- Tôi bắt đầu làm khoa học thật sự khi tôi làm luận án tiến sĩ năm 1993 nhưng được cộng đồng toán học công nhận thì phải đến năm 2004, lúc tôi được trao giải thưởng Clay. Trước đó tôi chỉ được biết đến như một nhà toán học có triển vọng giải các bài toán khó chứ tiếng tăm không vượt qua được chuyên ngành hẹp.

* Hiện nay, ông tham gia các hoạt động liên quan đến khoa học tại VN như thế nào?

- Lần nào về nước tôi cũng tham gia làm việc, nghiên cứu với Viện Toán học. Hằng năm viện tổ chức trường hè cho sinh viên và tôi tham gia giảng dạy, năm nay do bận nên tôi chỉ nói chuyện một buổi. Tôi cũng tham gia chương trình cử nhân của ngành toán. Mỗi năm chương trình chọn hơn 20 em, học một năm trong nước để củng cố lại kiến thức, sau đó chuyển sang châu u học tiếp một năm để tuyển chọn làm luận án tiến sĩ.

Những năm qua có hơn nửa số người chúng tôi đào tạo ở chương trình này nhận được học bổng của nước ngoài để tiếp tục học tập chứ không phụ thuộc kinh phí của nhà nước. Đấy là một hoạt động rất tích cực. Ngoài ra, tôi trao đổi với nhiều bạn trẻ trong nước, ngoài nước, cho các bạn những lời khuyên, rồi tôi viết blog về toán học.

* Theo ông, điều gì quan trọng nhất đối với sự thành công trong khoa học?

- Có thể trong kinh doanh cần sự vươn đến thành công một cách mãnh liệt, nhưng trong khoa học tôi tin cái chính là mình làm tốt công việc của mình và thành công sẽ đến với một mức độ nào đó tùy khả năng của từng người.

Khiết Hưng