Người làm công ăn lương 'ngóng' giảm trừ gia cảnh

Mức giảm trừ gia cảnh không đảm bảo đời sống người dân

Theo Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1.2024, Chính phủ yêu cầu các bộ ngành, cơ quan, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ cần tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ được giao. Trong đó, Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất Chính phủ điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) trong tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) để hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho đời sống người dân.

Trước đó, tại Nghị quyết kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV vào tháng 7.2023, Quốc hội cũng yêu cầu nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức GTGC đối với thuế TNCN.

Đào Ngọc Thạch

Hiện tại, mức GTGC cho cá nhân người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và giảm trừ mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng. Đây là mức GTGC đã được điều chỉnh và áp dụng từ tháng 7.2020. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng mức GTGC này đã lạc hậu so với thực tế khi giá hàng hóa các năm qua liên tục tăng trong khi thu nhập người dân lại giảm do kinh tế khó khăn. Đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, mức GTGC không đảm bảo được toàn bộ chi phí ăn uống, học hành, khám chữa bệnh...

Chuyên gia về thuế, luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, dẫn chứng kết quả khảo sát mức sống dân cư năm 2022 của Tổng cục Thống kê công bố với thu nhập bình quân đầu người ước đạt 4,6 triệu đồng/tháng, tăng 9,5% so với năm 2021. Con số này cao gấp nhiều lần thu nhập bình quân đầu người công bố năm 2006 chỉ ở mức 636.000 đồng (tăng 31,3% so với năm 2004 - thời điểm soạn thảo luật Thuế TNCN). Như vậy, thu nhập của người dân tăng hơn 7 lần trong vòng 16 năm. Trong khi đó, luật Thuế TNCN được áp dụng từ năm 2007, sau 2 lần điều chỉnh mức GTGC cho người nộp thuế (từ 4 triệu đồng/tháng lên 9 triệu đồng/tháng và 11 triệu đồng/tháng vào năm 2020) thì tăng chưa đến 3 lần.

Ngoài ra, bình quân mỗi người dân chi tiêu năm 2008 khoảng 792.000 đồng/tháng thì tới năm 2020 lên hơn 2,8 triệu đồng/tháng, tương ứng tăng gần 3,6 lần. Như vậy, để đảm bảo duy trì đời sống hiện nay như trước đây, người dân phải chi tiêu nhiều hơn, đồng nghĩa mức GTGC ít nhất phải được nâng lên tương ứng.

Không cần chờ sửa luật

Tại nhiều kỳ họp Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng thừa nhận mức GTGC dùng để tính thuế TNCN đang thấp nhưng sẽ chờ sửa luật Thuế TNCN. Theo kế hoạch đã được công bố, phải đến cuối năm 2025, Chính phủ mới trình Quốc hội sửa đổi luật Thuế TNCN. Như vậy sớm nhất nếu được thông qua thì đến năm 2026 mức GTGC mới có thay đổi.

TS Huỳnh Thanh Điền, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, phân tích kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát và tiếp theo đó là kinh tế khó khăn, hàng loạt doanh nghiệp đã giảm bớt lao động cũng như cắt giảm thu nhập của nhân viên. Chính phủ đã có hàng loạt chính sách giảm, miễn thuế cho doanh nghiệp; giảm thuế cho nhiều hàng hóa…

Trong khi đó, vẫn chưa có chính sách hỗ trợ trực tiếp cho những người làm công ăn lương là đối tượng chính đang đóng thuế TNCN. Hiện tại, Chính phủ vẫn đang áp dụng chính sách tài khóa mở rộng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đó là việc thúc đẩy đầu tư công và giảm thuế. Vì vậy, cần xem xét nâng mức GTGC cho người nộp thuế như một chính sách hỗ trợ và góp phần kích thích tiêu dùng trong nước. Thuế TNCN sẽ có tác động lan tỏa đến nhiều gia đình. Nếu người lao động được nâng mức GTGC, đồng nghĩa mức thuế phải đóng ít hơn thì sẽ có thêm tiền để chi tiêu hay thậm chí còn tích lũy cũng sẽ đưa ra đầu tư vào nền kinh tế.

TS Điền nhấn mạnh: Tiêu dùng gia tăng được xem là động lực chính để kích thích sản xuất tăng trưởng, doanh nghiệp phát triển thì các khoản thuế, phí khác sẽ được nộp nhiều hơn. Chính phủ nên nhìn tổng thể không phải một loại thuế TNCN mà nó sẽ tác động dây chuyền. Do đó cần đề xuất để Quốc hội sớm phê duyệt nâng mức GTGC ngay trong năm nay để hỗ trợ người dân và nền kinh tế mà không cần chờ đến khi sửa luật Thuế TNCN.

Đồng tình, luật sư Trần Xoa khẳng định: Việc sửa đổi cả luật Thuế TNCN là việc quan trọng vì bao gồm nhiều nội dung, trong đó có GTGC. Với bối cảnh kinh tế còn khó khăn, thu nhập của nhiều gia đình bị ảnh hưởng thì Chính phủ có thể trình ngay để Quốc hội xem xét trong kỳ họp sắp tới về việc nâng mức GTGC. Chẳng hạn có thể đề xuất nâng mức GTGC từ 11 triệu đồng/người/tháng hiện nay lên 14 - 15 triệu đồng/người/tháng và người phụ thuộc sẽ bằng 40% mức GTGC của người nộp thuế. Thời gian áp dụng mức GTGC là trong năm 2024 - 2025 hoặc đến khi luật Thuế TNCN sửa đổi có hiệu lực.

Thực tế đã chứng minh trong những lần nâng mức GTGC trước đây, số thuế TNCN đều cao hơn trước đó. Ví dụ, năm 2013 số thuế TNCN thu được là 46.548 tỉ đồng thì đến năm 2020 thu đạt 108.000 tỉ đồng, bất chấp năm 2020 mức GTGC được nâng từ 9 triệu đồng lên 11 triệu đồng/người/tháng, tương ứng mức điều chỉnh gần 125%. Số thuế này cũng tiếp tục tăng trong các năm gần đây và theo dự toán thì tổng số thu thuế TNCN năm 2023 trên 154.000 tỉ đồng.

"Việc tính toán nếu nâng mức GTGC sẽ khiến số thu thuế TNCN giảm là lý thuyết nhưng thực tế các lần điều chỉnh trước đây thì số thu vẫn tăng. Đó là chưa kể việc giảm thuế sẽ có tác động tích cực lan tỏa đến việc kích thích gia tăng tiêu dùng trong nước, từ đó sẽ giúp gia tăng các khoản thu khác khi kinh tế phát triển như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng và cả thuế TNCN. Việc Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến để điều chỉnh mức GTGC là có thể thực hiện được ngay trong năm nay trong khi chờ sửa luật để hoàn chỉnh, phù hợp hơn", luật sư Trần Xoa đề xuất.