Người phụ nữ Việt trong sách bán chạy nhất trên Amazon

Cuốn sách kể lại cuộc đời phiêu dạt của mẹ cô - một phụ nữ Việt Nam, và từng bán chạy nhất trên trang Amazon (Đức).

“Có thể nói rằng khi đã cầm cuốn Loan - Từ cuộc đời của một con chim phượng hoàng của Isabelle Müller trên tay, người đọc bị cuốn hút vào từng câu chữ và sẽ không rời mắt khỏi cuốn sách đó”, nhà văn nữ Trầm Hương đã phát biểu trong buổi giao lưu với tác giả cuốn sách ở hội trường NXB Trẻ vào ngày 7.3.2018.

Bìa sách Loan - Từ cuộc đời của một con chim phượng hoàng

Trong sách, tác giả Isabelle Müller đặt mình vào vị trí của chính mẹ ruột để kể lại cuộc đời của bà (nhân vật xưng “tôi”). Tuy là người Pháp nhưng sách lại được Isabelle Müller viết bằng tiếng Đức (Trương Hồng Quang dịch sang tiếng Việt). Trước đây, khi học ở Đức, Isabelle Müller thường bị bạn bè chế giễu không thạo tiếng Đức nên bấy giờ, cô tuyên bố sẽ viết sách bằng tiếng Đức.

Isabelle Müller là con gái út của bà Đậu Thị Cúc (còn gọi là Loan, sinh năm 1929 tại miền núi tỉnh Hà Tĩnh, dân tộc Lào). Ngay từ nhỏ, bà Cúc đã chịu muôn vàn cay đắng do tư tưởng trọng nam khinh nữ và lớn lên trong sự ngược đãi của cha và anh trai khi bị những người đàn ông trong nhà trừng phạt bằng cách trói tay vào cột gỗ, buộc mái tóc dài vào chân giường tre rồi vung roi quất. "Những lúc như vậy, tôi nguyền rủa bố tôi, mái tóc dài của tôi và toàn bộ thế giới bất công" - ý thức phản kháng trong con người cô sơn nữ đã hình thành từ đó.

Bươn chải kiếm tiền từ năm 6 tuổi, tuy nhiên với sự ham hiểu biết, bà Cúc tìm cách học con chữ từ các bạn nam cùng trang lứa. Năm 12 tuổi, cha bà muốn con gái có cuộc hôn nhân sắp đặt. Rồi cha bà qua đời do một tai nạn, anh trai bà quản lý gia đình bằng sự gia trưởng và vẫn muốn ép em gái cưới người đàn ông được chọn sẵn. Không chấp nhận số phận, bà Cúc bỏ trốn, phiêu dạt tới Nam Định, Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Phòng... Bà từng băng qua bom đạn, suýt bị bán vào nhà thổ, phải bó bột gần như toàn bộ cơ thể vì rơi từ trên cao xuống khi đi làm thuê. Trải qua đau đớn về cả thể xác và tinh thần, bà Cúc tự vực dậy bản thân để làm việc. Bà mở một quán ăn nhỏ và chung sống cùng một người đàn ông, sinh con gái (đặt tên là Loan). Sau khi bị phản bội, con gái mất vì bệnh, bà Cúc đã lấy tên Loan của con làm tên mình với hàm ý "chim phượng hoàng" - loài chim biểu tượng của sự tái sinh từ đống tro tàn.

Sau này, bà Loan (Cúc) gặp gỡ một người lính viễn chinh trong quân đội Pháp, và cuộc gặp gỡ này đã làm thay đổi vận mệnh của bà. Bất chấp vô số khác biệt cùng biến cố thời cuộc, năm 1955, bà Loan rời Việt Nam đi Pháp để được sống cùng ông, tiếp đó theo ông tới Algeria và quay về Pháp sống đến cuối đời. Ở đất khách, bà Loan vật lộn lo toan cuộc sống gia đình, với 5 người con. Sự phân biệt đối xử của người bản địa làm cuộc sống của bà khắc nghiệt hơn. Dù vậy, bà luôn cần mẫn làm việc, nuôi các con khôn lớn. Gia đình bà mở được một nhà hàng Việt tại Pháp, thực khách có lúc phải xếp hàng để được vào bàn. Mỗi buổi tối, bà Loan diện áo dài thêu đẹp đẽ đón khách. Bà qua đời năm 2003.

Isabelle Müller (sinh năm 1964 tại Pháp) nghe mẹ kể chuyện đời từ năm 6 tuổi và hứa với lòng sẽ viết sách về mẹ mình. Từ năm 15 tuổi, cô phác thảo nội dung cho cuốn sách. Tuy nhiên cô muốn khi bắt tay viết, mình phải trưởng thành, trải nghiệm cuộc đời để có thể truyền đạt câu chuyện chân thực nhất nên tới 30 năm sau mới chấp bút và hoàn thành tác phẩm trong 2 năm. Cuốn sách được cô thực hiện với mong muốn hoàn thành tâm nguyện của mẹ và cô đã dành hơn một năm nghiên cứu lịch sử, địa lý Việt Nam. Isabelle Müller thổ lộ dù vóc dáng không giống người Việt nhưng 99% tâm hồn mình là người Việt và cô xem Việt Nam là quê hương. Tác giả đã thành lập Quỹ từ thiện Loan (Loan Stiftung) nhằm giúp đỡ trẻ em dân tộc thiểu số ở miền Bắc Việt Nam được đến trường. Toàn bộ nhuận bút cuốn Loan - Từ cuộc đời của một con chim phượng hoàng đều được chuyển vào quỹ này.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Anh, nguyên Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại CHLB Đức, đã nhận xét: “Nếu như chị Dậu của Ngô Tất Tố trong tiểu thuyết nổi tiếng Tắt đèn cam phận và chỉ phản ứng khi đã đến bước đường cùng, thì khi còn rất trẻ, bà Loan đã phản ứng lại và tìm giải pháp đối đầu với khó khăn, với sự áp đặt thay vì chấp nhận chúng. Vì thế nên hình ảnh bình dị đó lại là sự vĩ đại của một người phụ nữ bình dị nhất, và không phải ngẫu nhiên mà tác phẩm này là best-seller (bán chạy nhất) trên trang Amazon (Đức)”. (còn tiếp)