Những nhạc cụ này có thể chơi nhiều thành phần âm nhạc của Ukraine, bao gồm nhạc phương Đông và phương Tây, cũng như sự độc đáo trong âm nhạc của người Slav và Cơ đốc giáo bản địa, của một số nhóm dân tộc sống ở Ukraine và các khu vực xung quanh đất nước này ngày nay.
 |
Hòa tấu đàn domra với dàn nhạc |
russianartandculture.com |
Loại nhạc cụ dây gảy: trước hết là Bandura, loại đàn dây kết hợp giữa loại đàn zither và harp. Bandura không có phím đàn, mỗi dây chỉ phát ra 1 nốt giống như đàn harp. Nó có những dây treble ngắn, gảy bằng những ngón tay phải; còn những dây bass dài chạy dọc theo cần đàn, gảy bằng những ngón tay trái. Từ thế kỷ 15 đến 18, người chơi đàn bandura thường là người mù hát rong, lang thang khắp nơi, đôi khi còn dẫn theo một đứa trẻ. Họ được gọi là kobzar. Bandura dàn nhạc có 3 loại chính: 1. Loại bandura dân gian hay cổ điển có 20-24 dây; 2. Loại Kharkiv bandura do Hnat Khotkevych phát triển vào đầu thế kỷ 20, có 34 đến 65 dây; 3. Loại Kyiv bandura, có nhiều kiểu và kích cỡ.
Kobza là loại đàn dây, giống đàn lute, có cần dài vừa phải, dây đàn thường là dây ruột mèo. Người ta gảy đàn bằng những đầu ngón tay hoặc bằng miếng gảy. Kobza gồm 2 loại: có ngăn phím và không ngăn phím. Riêng loại hiện đại thì có ngăn phím, gồm những kích cỡ là prima (soprano), alto, tenor và contrabass; còn loại kobza dàn nhạc có 4 dây; loại dùng để đệm đàn có 6 hoặc 7 dây.
Loại nhạc cụ dây cung kéo: kozobas là nhạc cụ cung kéo và gõ phổ biến ở miền tây Ukraine. Về cơ bản, loại đàn này là một thanh gỗ gắn cái trống ở một đầu, đầu còn lại treo chũm chọe. Màng trống đóng vai trò là thùng đàn với một hoặc hai dây xỏ từ đầu thanh đến cuối trống. Người ta dùng cung kéo các dây đàn, thỉnh thoảng chạm vào chũm chọe treo ở đầu thanh.
 |
Những loại đàn dây với kỹ thuật diễn tấu khác nhau kobza (gảy dây), kozobas (kéo dây và gõ), basolia (kéo dây) và hurdy-gurdy (quay cán để bánh xe cọ xát vào dây đàn) |
en.wiktionary.org, artefact.culture.ru, wikidata.org, desertcart.kg |
 |
Diễn tấu đàn cimbalom (trên), gadulka (trái dưới) và gusli |
Herencsár Viktória, youtube.com |
Ở Ukraine có loại đàn dây đặc biệt gọi là basolia, gồm 3 loại với kỹ thuật chơi khác nhau: loại 3 dây (thường chơi gảy dây); loại 4 chuỗi (chơi bằng cung kéo); loại 5 dây (thường gõ bằng que). Basolia có ngoại hình tương tự đàn cello, song lớn hơn một chút. Đây là nhạc cụ tự chế, có thiết kế thô sơ, đôi khi thùng đàn được khâu vào thân đàn chứ không phải dán.
Loại quay cán: đàn lira (hay relia) là biến thể của đàn hurdy-gurdy của Ukraine. Các nhạc sĩ mù thường sử dụng đàn lira để đệm thánh ca và các bản ballad sử thi. Cách đàn khá lạ, người ta quay cán bằng tay phải, cho bánh xe gỗ cọ xát vào dây đàn tạo ra âm thanh. Loại lira truyền thống có 3 dây, 1 dây dùng để chơi giai điệu, 2 dây còn lại tạo ra giọng cách nhau 1 quãng năm.
Torban là loại đàn kết hợp các đặc điểm của đàn lia Baroque với đàn psaltery. Nhạc cụ dây cổ đại này có quan hệ mật thiết với kobza và bandura. Torban xuất hiện vào thế kỷ 18, có cách chơi gần giống với kobza, thường sử dụng những đầu ngón tay để gảy đàn. Thật không may, đến cuối thế kỷ 19 thì nhạc cụ này mai một dần.
Không một đám cưới nào của người Ukraine diễn ra mà thiếu chất nhạc sôi động và vui vẻ của tsymbaly. Loại đàn này phổ biến vào thế kỷ 16 – 17, hộp cộng hưởng hình thang, có 16 - 35 dây. Khi biểu diễn, nhạc sĩ dùng 3 que gậy nhỏ đánh vào dây đàn để tạo âm thanh giai điệu. Những ban nhạc hòa tấu dân gian thường chơi tsymbaly cùng với violin và tambourine.
 |
Nhóm nhạc đang hòa tấu bằng đàn bandura |
storyblocks |
Ngoài những nhạc cụ dây truyền thống nêu trên, ở Ukraine còn có một số nhạc cụ dây ngoại nhập rất phổ biến, đó là: cimbalom - loại đàn có nhiều dây căng trên hộp cộng hưởng hình thang lớn, chơi bằng cách gõ 2 que vào dây đàn để tạo ra âm thanh; domra - loại đàn có cần dài, thân tròn với 3 hoặc 4 dây đàn, chơi bằng một miếng gảy; gadulka - nhạc cụ cung kéo, có 3 - 5 dây với tối đa khoảng 16 dây cộng hưởng; gudok - cũng là loại đàn cung kéo, có 3 dây, cách chơi giống cello hoặc viola da gamba; ngoài ra còn có gusli, một nhạc cụ nhiều dây, thuộc họ zither.
Cuối cùng là hurdy-gurdy, loại nhạc cụ tạo ra âm thanh bằng cách quay cán bằng tay, cho bánh xe cọ xát vào dây đàn. Bánh xe hoạt động giống như một cung đàn vĩ cầm và các nốt đơn phát ra âm thanh tương tự như đàn violin.
Bình luận (0)