Nhớ bánh xưa: Bánh phục linh

Cứ mỗi độ xuân về, người phụ nữ Huế theo truyền thống xưa, luôn tự tay chế biến những chiếc bánh ngọt cổ truyền dâng cúng lên bàn thờ Phật.

Trước cúng, sau cấp. Khi khách viếng nhà, chủ nhân ra bàn thờ, lâm râm khấn vái rồi kính cẩn xin thẩu bánh xuống, mời khách dùng kèm chén trà nóng hổi, thơm phức hương nụ sói mà chủ nhân vừa hái trong sớm tinh mơ ở mấy bụi sói trước hiên nhà.

Bánh ngọt cổ truyền Huế rất nhiều loại với hương thơm, màu sắc và cách chế biến khác nhau. Những năm gần đây, viếng thăm một số gia đình Huế, hầu như vắng dần chiếc bánh in xinh xinh trắng phau từ bột huỳnh tinh. Chiếc bánh ấy mang tên phục linh mà từ nhiều năm trước, được dọn bày trên mâm cỗ vàng son chốn cung đình Huế.

Ảnh: H.T.N.Huy

Ngày ấy, lũ chúng tôi còn bé tí. Mỗi khi bà, mẹ phát bánh sau lễ cúng, luôn dạy chúng tôi cách ăn. Ăn bánh phục linh phải biết cách mới ngon. Cầm cái bánh nhỏ xinh, ngắm nghía một lúc rồi đưa lên mũi hít hà, sau đó mới từ từ lột tờ giấy kính mỏng thanh. Đưa bánh vào miệng, cắn miếng nhỏ rồi ngậm lại. Bột bánh tan dần trong vòm miệng, tiết ra vị ngọt và mùi thơm đặc biệt của củ huỳnh tinh.

Trong vườn nhà tôi, cây huỳnh tinh được trồng như là những loại cây kiểng trang trí. Đến mùa thu hoạch, chị em tôi đào lên những củ thon dài, nhọn, có vảy mỏng bao, nạc trắng, chứa nhiều bột. Do da của củ huỳnh tinh có chứa chất đắng và chất nhựa, mẹ dạy cắt gọt sạch rồi giã nhuyễn. Khuấy đều với nước sạch, lọc bỏ xơ, chỉ lấy dung dịch nước bột lỏng   - như sữa, để lắng xuống đáy vật chứa, chắt nước để ráo. Tiếp tục cho nước sạch vào khuấy đều, để lắng, chắt nước cho ráo lần 2, lần 3 để bột thật mịn. Sau đó đem bột phơi khô trên những tấm trải bằng vải sạch, dưới nắng mặt trời, tránh bụi bặm, côn trùng. Bột khi hoàn tất phải có màu trắng không mùi và không vị khó chịu. Trong quá trình bảo quản, nếu bột trở nên ẩm mốc thì phải bỏ đi. Bột đạt chất lượng cao là hoàn toàn khô, nhẹ và trơn láng khi lấy tay chà vào. Bột huỳnh tinh này là một thực phẩm tốt, cung cấp nhiều dưỡng chất và dễ tiêu hóa cho mọi lứa tuổi.

Năm nay, khi mùa xuân đang đến ngoài song, nhớ bà, nhớ mẹ, tôi lại bồi hồi bày ra làm lại chiếc bánh xưa. Cứ 1 kg bột, đem hấp hơi cho chín, rồi trộn đều với 600 gr đường đã sên chảy thành nước. Để bánh mịn, phải chà qua rây rồi đem phơi sương cho bột dịu. Sau đó in thành 100 cái bánh nhỏ nhắn theo mẫu khuôn có sẵn. Sấy nhẹ cho bánh khô ráo, để nguội rồi gói trong miếng giấy gương trong vắt.

Bánh được sắp vào thẩu kính trong veo đặt trên bàn thờ. Và, lại như mẹ ngày xưa, khi khách viếng nhà ngày xuân, tôi lại kính cẩn xin xuống mời khách. Chút ngọt ngào hương vị Huế sẽ đọng trên bờ môi và theo bước chân khách trên đường về...

Hoàng Thị Như Huy