Những bí mật đằng sau tượng Bồ Tát Di Lặc núi Bà Đen: Gian nan trên từng viên đá

BÙI VĂN HẢI

Thách thức chưa từng có

Làm kết cấu móng, dầm, giằng của công trình không phải là bài toán khó nhất. Định vị phần vỏ tượng và phần lắp đá mới là một thách thức khó nhằn.

Theo KTS Phạm Thanh Quang - Ban Quản lý Thiết kế Tập đoàn Sun Group, đơn vị đã cân nhắc rất nhiều về vật liệu, nhưng cuối cùng đá sa thạch xanh đã được lựa chọn với mong muốn tạo ra được một tác phẩm nghệ thuật trường tồn, dù chi phí cao hơn và khó thi công hơn rất nhiều so với các chất liệu thông thường.

Theo anh Nguyễn Văn Chung, nhà thầu Đá Việt Trung cung cấp đá cho công trình, đây là lần đầu tiên tại Việt Nam dùng đá sa thạch để xây dựng tượng Phật. Đá sa thạch hình thành từ những hạt cát, trong đó có silic, một phần của đá vôi. Khi chế tác đá sa thạch, đòi hỏi người thợ phải có kỹ thuật, tay nghề rất cao và con mắt rất lành nghề mới có thể dùng búa, dùng đục để cắt bỏ những phần cần cắt bỏ, giữ lại những đường nét đẹp nhất rồi thổi hồn vào từng viên đá.

Chỉ riêng việc đảm bảo nguồn đá sa thạch cho bức tượng Bồ Tát Di Lặc bằng đá sa thạch khổng lồ cao 36m, chiều rộng lớn nhất 45m, diện tích bề mặt tượng lên đến 4.651m², với tổng trọng lượng lên đến 5.112 tấn là một là thách thức chưa từng có.

Đơn vị thi công đã ròng rã nhiều tháng trời để đi… tìm đá khắp đất nước ở tất cả các mỏ đá lớn nhỏ nhằm tìm ra được những viên đảm bảo chất lượng cho một công trình để đời. Mỗi viên đá đều được lọc lựa kỹ lưỡng, kiểm tra màu, vân đá, sau đó được điêu khắc theo mẫu thiết kế với chiều dài 100 - 120cm, cao bình quân 70cm, dày 50cm.

Thêm vào đó, để tạo hình cho tôn tượng, từng viên đá được xếp chồng lên nhau kiến tạo những đường cong uốn lượn mềm mại tựa các thửa ruộng bậc thang vùng cao, nên khi gia công đòi hỏi từng đường phẳng, đường viền phải cực kỳ ăn khớp và chính xác.

"Với từng viên đá, mỗi chúng tôi đều đục đẽo thủ công một cách tỷ mẩn như thể đang tạo nên một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc vậy" - anh Chung chia sẻ.

Tìm đá, điêu khắc đá đã kỳ công, nhưng quá trình ghép đá mới thật sự là thách thức. KTS Phạm Thanh Quang kể lại: "Kiến trúc sư và kỹ sư của chúng tôi đã phải vừa học hỏi vừa áp dụng công nghệ thiết kế BIM mô hình hóa công trình hiện đại hàng đầu để triển khai phương án thi công. Tất cả các hạng mục kết cấu và những phiến đá đều được mô hình hóa 3D, sau đó được đánh dấu thứ tự cẩn thận rồi chế tác một cách chính xác trước khi được ghép thành một khối hoàn chỉnh".

Kiệt tác không chỉ của người Việt

Bạn có thể thấy rất nhiều tôn tượng trên thế giới được đúc bằng bê tông, được tạc trên núi đá, thậm chí được đúc bằng vàng nguyên khối, nhưng một bức đại tượng được ghép bởi hàng ngàn viên đá sa thạch với đủ loại kích cỡ khác nhau thì đây là lần đầu tiên có tại Việt Nam, và cũng vô cùng hiếm hoi trên thế giới.

Điều này dễ khiến ta liên tưởng đến cách người Ai Cập cổ đại xây dựng Kim tự tháp với các khối đá vôi, đá granite xếp chồng lên nhau một cách đối xứng gần như hoàn hảo về mặt hình học, mà cho đến ngày nay, cách thức vận chuyển hàng triệu tấn đá và xây dựng nên kỳ quan này vẫn là một bí ẩn. Với Tôn tượng Bồ Tát Di Lặc, việc ghép 6.688 viên đá sa thạch chính xác đến từng centimet theo kiểu Kim tự tháp không phải là nhiệm vụ khó khăn nhất.

Là người trực tiếp điều phối thiết kế và thi công, anh Bùi Nhất Thi - Trưởng bộ phận điều phối thiết kế dự án, cho biết mỗi viên đá lại có biện pháp lắp đặt khác nhau, trong đó có biện pháp xếp chồng lên theo kiểu kim tự tháp. 3 cột tháp và 5 con robot đã được sử dụng để vận chuyển và lắp đặt từng viên đá, với mỗi viên nặng gần 1 tấn. Các viên đá được đánh số thứ tự theo lớp để quá trình thi công được đúng vị trí.

"Ngoài việc kiểm soát bằng bản vẽ, chúng tôi còn phải định vị theo định dạng từng viên đá để làm sao mỗi viên đá sai số không quá 1cm" - anh Thi cho biết.

BÙI VĂN HẢI

Theo anh Thi, phần ghép đá phức tạp nhất nằm ở các vị trí như mũi, môi và hai bàn tay tôn tượng, các kỹ sư đã phải sử dụng đến một biện pháp vô cùng phức tạp, đó là treo ngược đá.

"Biện pháp treo đá ngược có nhiều, nhưng ở Tôn tượng Bồ Tát Di Lặc thì tôi chưa thấy bao giờ, bởi không chỉ mỗi viên đá có trọng lượng lên đến cả tấn, mà còn đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối để đảm bảo linh hồn và thần thái an nhiên, hoan hỉ của tôn tượng Di Lặc. Với mỗi viên đá treo ngược ở vị trí khó, có khi chúng tôi phải mất đến 3 - 4 ngày để hoàn thành", anh Thi chia sẻ.

Điều dễ gây kinh ngạc hơn cả với công trình này là từ những viên đá sa thạch vô tri, cả Tôn tượng Bồ Tát Di Lặc khổng lồ đã hiện hình vô cùng sống động, với nụ cười hoan hỉ, ánh mắt từ ái, dáng ngồi an yên, đẹp và sinh động như một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc.

Theo Hòa thượng Thích Lệ Trang, Trưởng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP.HCM: "Có thể nói, đây là kiệt tác không chỉ của Việt Nam mà ngay cả thế giới cũng chưa có tác phẩm tinh tế đến như vậy".

N.A