Nỗi lo người trồng mận tam hoa

Thời tiết khắc nghiệt hồi đầu năm cũng chính là nguyên nhân làm giảm năng suất vụ mận năm nay. Theo dự báo của phòng nông nghiệp huyện Bắc Hà, mận sẽ chín ồ ạt vào cuối tháng 6 đến đầu tháng 7.

Bà Vàng Thị Pằng một người trồng mận ở thôn Làng Mới, xã Bản Phố, huyện Bắc Hà cho biết, mọi năm, vào giữa tháng 5, mận tam hoa Bắc Hà đã chín rộ. Những tư thương ở dưới xuôi cũng đã hối hả đưa ô tô lên Bắc Hà thu mua mang về xuôi bán. Nhưng năm nay, gần giữa tháng 6 vẫn chưa có mận bán.

Vụ mận tam hoa, đặc sản của huyện Bắc Hà sẽ chậm hơn 1 tháng so với mọi năm. Hiện nay, nhiều người dân trồng mận phải hái tỉa mang ra chợ bán Năm nay, thời tiết khắc nghiệt khiến mận tam hoa lâu chín hơn Thị trấn huyện Bắc Hà không có nhiều hàng mận như mọi năm ở thời điểm hiện tại Đồi trồng mận ở Bắc Hà

Diện tích trồng mận tam hoa ở Bắc Hà đang giảm sút nghiêm trọng. Chỉ tính trong 2 - 3 năm trở lại đây, cây mận tam hoa đã mất đi một nửa diện tích, từ trên 2.000 ha đầu những năm 90 của thế kỷ trước đến năm 2008 còn 578 ha. Đến nay ước tính diện tích chỉ còn khoảng 500 ha.

Mận tam hoa thuộc loài ôn đới, ưa lạnh, phù hợp với khí hậu tại huyện Bắc Hà, nơi có độ cao so với mực nước biển trên 1.000m, nhiệt độ trung bình trong năm tương đối thấp. Cây mận tam hoa được xem là loại cây đặc sản có giá trị kinh tế cao của huyện vùng cao Bắc Hà. Năm 2010, toàn huyện có khoảng 500 ha mận tam hoa cho thu hoạch khoảng 4.000 tấn quả tươi/vụ; với giá trung bình từ 7.000 - 10.000 đồng/kg, tổng thu đạt gần 17 tỷ đồng.

Nguyên nhân chính làm giảm diện tích cây mận tam hoa là các vườn cây thường nằm trên đồi cao, đất đai nhanh bị xói mòn khiến cây bị thoái hóa, dẫn đến năng suất thấp. Cùng với đó, vài năm gần đây, giá cả bấp bênh cũng làm nản lòng người trồng mận.

Những nỗ lực tìm kiếm thị trường của địa phương cũng không mang lại nhiều kết quả. Trước đó, các dự án nước xi-rô mận, nước ép mận tam hoa đóng chai, làm ô mai mận, mận khô đều không đi đến đâu.

Hiện nay, nhiều người dân lo lắng làm thế nào để cây mận tam hoa Bắc Hà tiếp tục có chỗ đứng trên thị trường. Việc duy trì và phát triển cây mận không chỉ để xóa đói, làm giàu mà nó còn giúp Bắc Hà gìn giữ được thương hiệu du lịch.

Người trồng mận Bắc Hà còn chưa quên những vụ mận mà chi phí thu hoạch còn cao hơn giá bán, đành để mận rụng tự nhiên.

Bà Chu Thị Dương, Trưởng phòng Kinh tế huyện Bắc Hà, cho biết: "Mặc dù được thiên nhiên ưu đãi, nhưng đã trải qua gần 30 năm khai thác, cây mận tam hoa dần thoái hóa, mất đi những đặc tính gốc. Khoảng 5 năm trở lại đây, do giá cả bấp bênh nên cây mận tam hoa không được người dân quan tâm chăm sóc, dẫn đến năng suất, chất lượng quả giảm đáng kể. Đặc biệt, năm nay, mận ít quả và chín muộn nên việc tiêu thụ có thể gặp khó khăn."

Huyện Bắc Hà đang triển khai thực hiện dự án “Cải tạo mận tam hoa Bắc Hà”. Trong đó, tập trung trồng thay thế những diện tích mận đã thoái hóa bằng giống mận gốc thuần chủng. Đồng thời áp dụng các biện pháp khoa học cho cây chín rải vụ, giúp mận tam hoa chín sớm hơn để người dân không phải lâm vào cảnh khi mận được giá thì không có để bán, đến khi quả chín rộ lại không bán được hoặc bán với giá rẻ.

Phạm Vũ Sơn - Lê Quân
(thực hiện)