Nửa thế kỷ vượt khó, vươn mình của TP.HCM

Hội thảo này nằm trong chuỗi sự kiện hướng đến lễ kỷ niệm 50 năm đất nước thống nhất (30.4.1975 - 30.4.2025).

Xứng danh "thành phố anh hùng"

PGS-TS Phan Xuân Biên, Phó chủ tịch Hội Khoa học lịch sử VN, cho biết từ khi đất nước thống nhất đến nay, TP.HCM có 2 sự kiện trọng đại, gồm chính thức mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1976 và đón nhận danh hiệu "Thành phố Anh hùng" vào năm 2005. Đến nay chỉ 2 địa phương được trao danh hiệu "Thành phố Anh hùng" là thủ đô Hà Nội và TP.HCM.

ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Từ năm 1930 đến nay, Đảng ta có 2 lần dùng từ "hiểm nghèo", lần đầu vào năm 1945 - 1946 và lần thứ 2 từ năm 1975 - 1986. Theo PGS-TS Phan Xuân Biên, ở lần thứ 2, tình thế hết sức phức tạp, tạo nên những thử thách lịch sử. Chính quyền Sài Gòn sụp đổ để lại hậu quả nặng nề, kinh tế lạm phát có lúc lên tới 740%, đời sống người dân khó khăn, phải ăn độn. Công nhân bỏ nhà máy, xí nghiệp, công chức rời công sở, giáo viên bỏ trường học, nhiều người dân ngậm ngùi rời thành phố, tạo nên làn sóng "thuyền nhân" vượt biên di tản.

Trong thời điểm hiểm nghèo này, các lãnh đạo thành phố phát huy khí phách, bản chất anh hùng tìm mọi giải pháp để lo cho dân, lo cho sản xuất, kinh doanh, đưa thành phố ra khỏi khủng hoảng. Lãnh đạo vừa chạy gạo từng bữa cho 3,5 triệu dân, vừa thành lập tổ thu mua lương thực, lặn lội xuống miền Tây, vượt qua hàng rào "ngăn sông cấm chợ", chịu sự hạch sách, dọa nạt, thậm chí bắt bớ để thu mua lương thực theo "giá thỏa thuận", điển hình là bà Ba Thi (khi đó là Giám đốc Công ty Kinh doanh lương thực TP.HCM, Ủy viên Ủy ban Kinh tế, Kế hoạch và ngân sách của Quốc hội).

"Những đổi mới lúc đầu bị coi là phá rào, xé rào, sau này được ghi nhận là bước đột phá đầu tiên của quá trình Đổi mới, là năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm", PGS-TS Phan Xuân Biên nhận định.

Ông Nguyễn Thanh Nghị, Phó bí thư thường trực Thành ủy TP.HCM, khẳng định việc mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại là vinh dự to lớn, cũng là trách nhiệm cao cả của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố trong việc bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước. Giai đoạn 10 năm sau ngày đất nước thống nhất, TP.HCM vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế. Khi đất nước đổi mới kể từ năm 1986, TP.HCM đã nỗ lực, phấn đấu vươn lên, khẳng định vị trí, vai trò là đầu tàu kinh tế, cung cấp nhiều kinh nghiệm thiết thực để đổi mới cơ chế quản lý của T.Ư.

Chủ động tháo gỡ điểm nghẽn thể chế

Bà Phạm Phương Thảo, nguyên Chủ tịch HĐND TP.HCM, cho biết trong 50 năm đất nước thống nhất, Bộ Chính trị có 4 nghị quyết riêng về phát triển TP.HCM, Quốc hội ban hành nhiều cơ chế đặc thù. T.Ư luôn lắng nghe thực tiễn sinh động tại TP.HCM, những điển hình tiên tiến đó là tiền đề ban hành cơ chế, chính sách chung cho cả nước.

Ở thời điểm hiện nay, bà Thảo nhìn nhận TP.HCM đang đối mặt với nhiều điểm nghẽn, tồn đọng, nhất là về thể chế và hạ tầng giao thông. Riêng với điểm nghẽn thể chế, TP.HCM chịu tác động nhiều nhất và lớn nhất cả nước, làm giảm tinh thần làm việc hăng say, dám nghĩ, dám làm của đội ngũ cán bộ, công chức. Đối với các tồn đọng, bà Thảo đồng tình với sự chỉ đạo quyết liệt của Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được để làm "sống lại" những dự án tồn đọng, trước mắt là 571 dự án đã rà soát.

Trong khi đó, ông Huỳnh Đảm, nguyên Chủ tịch Ủy ban T.Ư MTTQ VN, đúc kết 4 chữ "đoàn kết, chủ động, sáng tạo và đột phá" là những yếu tố làm nên những thành tựu đáng tự hào của TP.HCM 50 năm qua. Sự "xé rào" không chỉ giải quyết cho công việc của thành phố mà còn giúp đất nước đổi mới, không ngừng phát triển. Trong bối cảnh hiện nay, ông Đảm cho rằng khi xác định thể chế là điểm nghẽn thì "tự mình phải cởi trói cho mình", bởi thể chế là do con người tạo ra, do nhận định không đúng tình hình, không theo kịp thực tiễn. Cùng với thể chế, cải cách mạnh mẽ tổ chức bộ máy là công việc cấp bách để bước vào thời kỳ mới.

Cũng tại hội thảo, nhiều ý kiến làm rõ nét hơn những thành tựu nổi bật của TP.HCM trong chặng đường 50 năm trên các lĩnh vực an ninh quốc phòng, đối ngoại, văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, phát huy tinh thần đoàn kết...