Ô tô hơn 100 triệu chỉ có trong lời đồn

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, từ tháng 1 - 11.2016, VN nhập về 16.802 xe ô tô từ Ấn Độ, trị giá 99,43 triệu USD, nếu chia cơ học mỗi chiếc xe có giá chỉ gần 6.000 USD, tương ứng 135 triệu đồng/xe. Đây có thể xem như mức giá rẻ không tưởng nếu so với giá xe bình quân từ các thị trường nhập khẩu quen thuộc trong khu vực như Thái Lan, Hàn Quốc. Tuy nhiên, đây mới là giá nhập về đến cảng, chưa tính thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế trước bạ… Có khoảng 10 loại thuế khác áp cho mặt hàng này tại VN.

Đại diện một doanh nghiệp (DN) nhập khẩu xe tại VN cho hay không thể tính giá xe theo cách mà một vài trang mạng vừa đăng trong những ngày qua là: lấy tổng giá trị nhập khẩu rồi chia số lượng xe nhập để cho rằng giá xe rẻ. Chưa kể, số lượng thống kê xe ô tô nhập khẩu ở VN còn bao gồm xe tải, xe miễn thuế… Những thông tin xe giá dưới 200 triệu vào VN sai khác quá xa so với thực tế khiến thị trường xe náo loạn.

Đại diện Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn Hiệp Phước (nơi phần lớn DN đăng ký nhập khẩu ô tô) cũng cho hay câu chuyện xe ô tô giá rẻ từ các nước Ấn Độ, Nga cũng chỉ mới nghe nói chứ chưa có trên thực tế. Trong khi đó, một cán bộ Cục Hải quan TP.HCM khẳng định chưa có đơn vị nào nhập khẩu xe hơi thương hiệu Ấn Độ về TP.HCM. Các dòng xe Ấn Độ xuất khẩu sang VN chủ yếu là các dòng xe của Hyundai, Kia, Toyota được lắp ráp tại Ấn Độ, rẻ nhất trong số đó có thể kể tới Hyundai i10, i20 Active…

Theo TS Ngô Trí Long, quy mô thị trường VN hiện vẫn rất nhỏ, chỉ 300.000 chiếc/xe tiêu thụ bình quân mỗi năm, trong khi thị trường các nước lân cận đều trên 1 triệu xe/năm. Quy mô càng thấp, dây chuyền sản xuất ít xe thì giá thành càng cao, và đó là lý do xe sản xuất, lắp ráp tại VN sẽ ngày càng teo lại, tỷ lệ nghịch với số lượng xe nhập khẩu nguyên chiếc trong tương lai.

Nhưng giá một chiếc Hyundai i10 cơ bản (mức thấp nhất dùng cho các dòng xe taxi) sau khi đã tính thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng, có giá 359 triệu đồng - chưa tính phí trước bạ, đăng kiểm và một loạt các phí khác để lăn bánh khi đến tay người tiêu dùng.

Thực tế thị trường Ấn Độ, Nga đang sản xuất những ô tô giá rẻ từ 2.500 - 5.000 USD/xe như các mẫu xe Tata của Ấn Độ hay Lada của Nga. Nhưng nếu nhập về VN, mức giá này sẽ đội lên ít nhất gấp 3 lần sau khi cộng các loại thuế, phí. Mặt khác, những mẫu ô tô giá rẻ nhất do Ấn Độ sản xuất đều thiếu rất nhiều “đồ chơi” như túi khí, mẫu mã hình thức lại không bắt mắt, không được lòng người tiêu dùng VN. Đây là lý do dù Công ty CP ô tô TMT (TMT Motors) của VN và Tập đoàn Tata Motors của Ấn Độ đã ký thỏa thuận phân phối và lắp ráp các sản phẩm, nhưng các mẫu xe siêu rẻ dưới 7 chỗ của Tata vẫn chưa có mặt tại thị trường VN.

Dù không có mức giá rẻ không tưởng, nhưng xe giá rẻ nhập khẩu nguyên chiếc vào VN vẫn là xu thế lớn trong những năm tới. Theo Tổng cục Hải quan, chỉ trong tháng 11, VN nhập tới 3.365 ô tô nguyên chiếc các loại từ Ấn Độ, trị giá 12,671 triệu USD, tăng vọt so với 10 tháng trước đó. Cộng dồn 11 tháng, VN đã nhập khẩu từ thị trường này 16.802 chiếc, trị giá 99,43 triệu USD. Cao hơn một chút là giá ô tô nhập khẩu nguyên chiếc từ Indonesia, từ tháng 1 - 11, VN nhập từ thị trường này 3.742 chiếc trị giá 43,56 triệu USD, trung bình 11.600 USD, tương đương 260 triệu đồng/xe. Thái Lan - nước vượt qua Nhật Bản để giữ vị trí số 1 trong số các thị trường xuất khẩu xe vào VN với 30.372 xe trị giá 569,40 triệu USD, trung bình 18.800 USD/xe, tương ứng 420 triệu đồng/xe.

Ấn Độ chưa ký hiệp định thương mại tự do với VN, nên nước này không nằm trong diện được giảm thuế mạnh như các nước trong khu vực Asean. Nhưng với định hướng vào dòng xe giá rẻ, nhiều thương hiệu mạnh như Hyundai, Toyota… đầu tư sản xuất lắp ráp tại thị trường Ấn Độ với một số mẫu xe giá rất rẻ, từ 7.000 - 12.000 USD/xe. Khi nhập về VN, sau khi bị áp thuế các mẫu xe này cũng chỉ có giá từ 400 - 500 triệu đồng, mức giá phù hợp và được nhiều người tiêu dùng lựa chọn hiện nay, cũng như thích hợp với các dòng xe chạy taxi. Không chỉ Ấn Độ, Indonesia dù mới nổi lên trong thời gian gần đây, nhưng cũng hứa hẹn là thị trường xuất khẩu ô tô giá thấp tiềm năng sang VN.

Theo lộ trình, chỉ còn hơn 1 năm nữa (tính đến tháng 1.2018), ô tô nhập từ Asean vào VN chỉ còn thuế nhập khẩu 0% theo Hiệp định thương mại tự do AFTA. Trong thời gian này, dù chưa gỡ bỏ hoàn toàn, nhưng mức thuế nhập khẩu giảm dần cũng khiến số lượng xe xuất xứ từ Thái Lan, Indonesia sang VN tăng lên nhanh chóng. Rất nhiều câu hỏi đã được đặt ra về số phận xe lắp ráp, sản xuất trong nước. Thực tế, nhiều DN FDI tại VN đã tính tới chuyện ngừng lắp ráp và chuyển sang nhập khẩu nguyên chiếc từ các thị trường lân cận như một số mẫu xe Ford Everest hay Toyota Fortuner...

Nhìn nhận về thực tế này, TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế, nhận xét xe giá rẻ 200 triệu đồng tương lai vài năm tới vẫn chỉ là “viễn cảnh trong mơ” với người dân VN, vì còn rất nhiều ràng buộc từ hàng rào thuế dù thuế nhập khẩu có giảm, hàng rào kỹ thuật… Tuy nhiên, việc các DN FDI dừng sản xuất, lắp ráp chuyển sang nhập khẩu nguyên chiếc là thực tế, và điều này sẽ còn tiếp diễn ở quy mô lớn hơn trong thời gian tới. Lý do là sản xuất, lắp ráp trong nước hiện không có nhiều lợi ích so với nhập nguyên chiếc. Trong khi đó tỷ lệ nội địa hóa ở mức rất thấp, các chiến lược phát triển sản xuất lắp ráp ô tô dù vẽ ra rất hoành tráng nhưng đều thất bại.