Ông Nguyễn Sinh Hùng đắc cử chức Chủ tịch Quốc hội khóa XIII

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tặng hoa chúc mừng ông Nguyễn Sinh Hùng - Ảnh: Ngọc Thắng 

Nhiều thuận lợi đối với tân Chủ tịch Quốc hội

Ông Đinh Xuân Thảo (ảnh), Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của QH, đã chia sẻ quan điểm và những kỳ vọng của ông đối với QH khóa XIII nói chung và cá nhân tân Chủ tịch QH nói riêng.

 Theo ông, khi Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đi lên từ chức vụ Phó thủ tướng Chính phủ thì sẽ có những thuận lợi và khó khăn gì?

Tôi cho rằng chủ yếu là thuận lợi. Quyền lực nhà nước ở VN là thống nhất, chẳng qua là sự phân công phối hợp giữa các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, cho nên bản thân người làm ở hành pháp cũng hiểu được công việc bên lập pháp và tư pháp.

Về vấn đề lập pháp, bản thân một thành viên của Chính phủ như Phó thủ tướng thì cũng là người tham gia thường xuyên vào công tác lập pháp. Hầu hết các dự án luật của nước ta đều trình lên QH là từ Chính phủ; thứ hai, hầu hết các vấn đề kinh tế - xã hội mà QH quyết định đều trên cơ sở đề xuất của Chính phủ.

Còn về giám sát, Chính phủ chịu sự giám sát của QH nên thành viên của Chính phủ cũng hiểu những vấn đề được QH giám sát là gì và làm thế nào để thực hiện cho đúng. Bây giờ sang "vai" của người tổ chức giám sát thì tôi cho rằng hoàn toàn thuận lợi, thuận lợi nhiều hơn khó khăn.

Còn khó khăn cơ bản, tôi cho rằng ở Chính phủ là cơ quan chế độ thủ trưởng, thủ trưởng nghe các ý kiến tham mưu và đưa ra quyết định. Nhưng ở QH thì không như vậy được, vì là cơ quan đại diện cho dân nên vai trò Chủ tịch sẽ có những đặc thù nhất định. Khi chủ tọa một cuộc họp QH cũng thế, Chủ tịch là giữ vai trò điều hành nhưng không thể lồng quá nhiều ý kiến cá nhân của mình vào trong cuộc điều hành đó. Chủ tịch QH là người phải giải thích, thuyết phục dựa trên cơ sở pháp lý. Trước nhiều ý kiến khác nhau thì làm sao tranh thủ được sự ủng hộ của đa số. Tôi cho rằng, đó là khó khăn mà người mới giữ vai trò Chủ tịch QH có thể sẽ gặp phải. Thực tế cho thấy, những người đang nắm giữ vai trò lãnh đạo ở các bộ, ngành khi làm ủy viên Ủy ban Thường vụ của QH cũng hay mắc phải khó khăn đó, từ suy nghĩ đến cách hành xử của người ở cương vị làm thủ trưởng sang một chế độ làm việc thực sự là dân chủ, cởi mở, mọi cái quyết định theo đa số... nên sẽ phải có những điều chỉnh nhất định. Nhưng tôi cho rằng đó chỉ là những khó khăn có thể sẽ gặp phải trong thời gian đầu, để thích nghi sẽ rất nhanh chóng thôi.

 Cũng có ý kiến băn khoăn rằng, liệu có sự nể nang nào không khi Chủ tịch QH thực hiện vai trò giám sát Chính phủ?

Tôi không nghĩ như vậy, bởi vì ở QH thì ý kiến của một người cũng chỉ là một lá phiếu, còn rất nhiều các ý kiến khác. Quyết định của QH là trên cơ sở mong muốn, nguyện vọng của nhân dân. Nếu quyết định nào chưa đáp ứng được mong muốn, nguyện vọng đó thì cũng phải giải thích công khai trước nhân dân, cử tri cả nước rằng cơ quan hành pháp đang gặp phải những khó khăn, vướng mắc gì.

 Theo ông, QH khóa mới cần làm gì để khắc chế được quyền lợi tập trung vào một nhóm, đảm bảo dung hòa về lợi ích, không để lợi ích của một nhóm ảnh hưởng tới lợi ích của cộng đồng?

Khái niệm lợi ích nhóm cũng có xuất hiện trong thời gian gần đây, QH cũng nhận thấy điều này và cho rằng có trách nhiệm của các ban thẩm tra, của đại biểu QH. Ngay như nhiệm kỳ này, cũng có hơn 30 đại biểu QH thuộc các doanh nghiệp nhưng đại biểu thuộc các lĩnh vực xã hội như giáo dục, y tế... cũng có nhiều. Do vậy mà không có lĩnh vực nào chiếm đa số cả, về nguyên tắc mọi đại biểu QH phải có trách nhiệm lo cho dân.

Các nước trên thế giới có quy định về vận động hành lang, VN chưa có quy định này và cũng có ý kiến đề nghị cần sớm có quy định này để công khai hóa các quyền lợi ích của các nhóm. Các nhóm nhỏ, thậm chí là một cá nhân cũng có thể có những việc làm mang lại lợi ích chung cho cộng đồng chứ không nhất thiết phải là tổ chức của Nhà nước hoặc tổ chức có quy mô đồ sộ mới làm được việc đó.

Vì vậy, tôi cho rằng, trong QH khóa XIII, khi nghiên cứu sửa đổi Hiến pháp cũng cần xem xét để cho phép quy định về vận động hành lang. Nền kinh tế thị trường, coi kinh tế tư nhân là một trong những động lực để phát triển. Do vậy, kinh tế tư nhân cũng cần phải được bình đẳng để phát triển. Điều này cần phải thể hiện được trong pháp luật.

Tôi cho rằng, QH khóa XIII sẽ có nhiều nhiệm vụ phải làm xung quanh vấn đề về thể chế, về lập hiến, lập pháp.

 Chủ tịch QH là tiến sĩ về kinh tế và từng điều hành công tác tài chính của Chính phủ, ông có hy vọng là những vấn đề bất cập của nền kinh tế nước ta hiện nay sẽ được khắc phục?

Tôi tin rằng, đây cũng là một thuận lợi của QH trong nhiệm kỳ tới. Phục hồi kinh tế cần có sự tính toán phù hợp. Trước mắt, QH cần tăng cường giám sát để thực hiện được nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2011 là kiềm chế lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội. Còn việc tăng trưởng thì phải tính toán phù hợp trên cơ sở có dự báo và lập kế hoạch tốt hơn nữa. Việc quyết định chính sách tài khóa thắt chặt, thực hiện chính sách tiền tệ chặt chẽ, cắt giảm các hạng mục đầu tư trong năm 2011... đã thể hiện rất rõ quyết tâm của Chính phủ và QH trong vấn đề này. 

Tuệ Nguyễn (ghi)