Giàu có trong 90 ngày
Sau Thế chiến 1, tình hình lạm phát nghiêm trọng ở Ý đã khiến bưu phí nước này thấp rất nhiều so với tại Mỹ, do vậy những tấm phiếu IRC được mua rất rẻ ở Ý sẽ được đổi thành tem thư tại Mỹ và thu được nhiều lợi nhuận vì được bán với giá cao hơn. Theo tính toán của Ponzi, một tấm IRC nếu mua ở Ý và đem về Mỹ, sau khi trừ đi mọi chi phí, sẽ được một khoản tiền lãi gấp 400%. Đây thực sự là một điều trong mơ cũng không thể thấy với các nhà kinh doanh.
Ngày 26.11.1919, Ponzi đã lập ra công ty giao dịch chứng khoán để thực hiện kế hoạch kinh doanh IRC của mình mà hàng thập kỷ sau người ta vẫn nhắc đến, kế hoạch Ponzi. Theo kế hoạch này, Ponzi cam kết sẽ bắt đầu trả lãi 50% trong số vốn mà họ đã đầu tư sau 45 ngày và trả lãi 100% trong thời hạn 90 ngày. Tin tưởng ở đề án kinh doanh mới lạ và nghe ra có vẻ hết sức hợp lý này của Ponzi, người dân Mỹ bắt đầu đổ xô vào góp vốn đầu tư cho công ty của Ponzi. Ngày ngày, hàng nghìn người rồng rắn xếp hàng trước văn phòng của Ponzi trên phố School, chờ đến lượt để được nộp tiền đầu tư cho Ponzi và nhận những tấm trái phiếu do công ty của Ponzi phát hành có mệnh giá từ 10 USD đến 50 USD.
|
|
Trong những ngày cao điểm, nhân viên của Ponzi không đủ sức làm việc để thu tiền, còn ông chủ Ponzi thì luôn luôn có hàng xấp các tờ trái phiếu trong túi để bán cho khách hàng mỗi khi ra phố. Trong mấy chục ngày đầu, một số khách hàng chưa nhận được tiền lãi như đã được cam kết. Tuy nhiên, người ta vẫn đổ thêm tiền vào, thậm chí không ít người còn cầm cố nhà cửa để mang tiền đến cho Ponzi. Đến lúc này, Charles Ponzi đã được ngợi ca như một người hùng của cộng đồng Ý tại Mỹ.
"Lấy của Rob để trả cho Paul"
Tháng 6.1920, chuyên gia tài chính Clarence Barron (Mỹ) đã tìm hiểu, điều tra và kết luận rằng Ponzi đã gần như không đầu tư vốn huy động của khách hàng vào việc kinh doanh phiếu IRC. Số vốn Ponzi đã huy động được khoảng 15 triệu USD, lẽ ra y phải mua khoảng 160.000.000 phiếu IRC để kinh doanh theo như dự án. Tuy nhiên, Ponzi chỉ mới mua khoảng 27.000 phiếu IRC. Sau đó, Cơ quan Bưu chính Mỹ lại đưa ra quy định mới rằng các loại phiếu IRC không được mua bán với số lượng lớn tại nước Mỹ hoặc mang bên ngoài vào. Trên thực tế, phiếu IRC vẫn được đưa vào nước Mỹ với số lượng rất lớn qua con đường cá nhân.
Trước đó, không phải không có những nghi ngờ về chuyện làm ăn đang đang gây xáo động nước Mỹ của Ponzi bởi vì người ta không thể hiểu được bằng con đường nào mà một kẻ ít học hành, vào tù ra tội và không xu dính túi như Ponzi lại trở thành một triệu phú chỉ trong chốc lát. Tuy nhiên, mọi cuộc điều tra, kể cả từ các báo chí, đều đã bị ém nhẹm bởi Ponzi đã dùng tiền bạc để che giấu được tất cả. Khi đó, có tin rằng Ponzi còn đang có thêm một dự án đầu tư khoảng 300 triệu USD mua lại một chiến hạm lớn của quân đội Mỹ. Sau khi mua được chiến hạm này, Ponzi sẽ kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư để sửa chữa, nâng cấp để kinh doanh, biến chiến hạm thành khu thương mại, giải trí có một không hai ở nước Mỹ.
Ngày 26.6.1920, đế chế của Ponzi bắt đầu chao đảo khi có vô số khách hàng không nhận được tiền lãi như đã được Ponzi cam kết. Hàng nghìn người đã vây quanh văn phòng công ty giao dịch chứng khoán của Ponzi để đòi nợ. Ngay trong ngày đầu tiên, ông chủ Ponzi đã phải đích thân chi trả đầy đủ tiền lãi suất cho khoảng 1.000 khách hàng và trả được khoảng 2 triệu USD tiền lãi cho khách hàng trong 3 ngày liên tục. Đồng thời Ponzi cũng đưa ra những thông báo trấn an rằng công ty vừa gặp sự cố về tổ chức nên không kịp trả tiền lãi cho khách hàng. Các động thái này của Ponzi đã thu phục được không ít khách hàng, số người phản đối Ponzi ít đi, y lại được tung hô ở một số nơi. Thậm chí, Ponzi còn tuyên bố rằng y đang làm thủ tục mở thêm Công ty Charles Ponzi để đầu tư vào một số ngành công nghiệp trên khắp thế giới. Tiền bạc lại tiếp tục được đổ vào công ty của Ponzi, thậm chí nhiều khách hàng của Ponzi sau khi nhận được đủ tiền lãi lại nộp tiếp số tiền vừa nhận được để đầu tư cho kế hoạch của Ponzi.
|
|
Ngày 2.8.1920, tờ Boston Post đã giật tít lớn trên trang nhất về tình trạng đang đứng trên bờ vực sụp đổ của công ty giao dịch chứng khoán. Ngày 10.8, cảnh sát liên bang đã đột kích khám xét văn phòng của công ty nhưng chỉ phát hiện được một số lượng nhỏ phiếu IRC tại đây. Các khách hàng có mặt tại công ty của Ponzi lúc đó đã xô xát với cảnh sát. Họ không muốn thấy con nợ của họ được vào nhà tù để thoát nợ. Ngày 13.8, Ponzi bị bắt với cáo buộc đã phạm phải 86 tội danh về lừa đảo.
Theo các nguồn tin công khai, có tới 40.000 người đã đầu tư khoảng 15 triệu USD cho "kế hoạch Ponzi". Ngân hàng Hanover Trust cũng bị đóng cửa ngay sau đó. Sau khi Ponzi bị bắt, người ta mới hiểu được phương thức lừa đảo hết sức tinh vi nhưng lại xuất phát từ một nguyên lý vô cùng đơn giản của y theo kiểu "lấy của Rob để trả cho Paul". Theo lời Ponzi, chẳng có mấy ai lại không lóa mắt với đồng tiền trước mắt mình. Do vậy, khách hàng, "nạn nhân" thứ hai sẽ bị mờ mắt khi họ trông thấy số tiền lãi lớn mà người thứ nhất đã nhận được một cách quá dễ dàng mà không thể biết rằng đây chính là tiền của chính họ, rồi kế tiếp là những người thứ ba, thứ tư... Phương thức lừa đảo này đã hoành hành khắp thế giới từ thời Ponzi đến nay. (Còn tiếp)
Kỳ 1: Giấc mơ Mỹ và kế hoạch Ponzi
Hiếu Lê
Bình luận (0)