Ông Trump gia tăng áp lực đối ngoại

Chưa đầy 2 tuần trước khi trở lại Nhà Trắng, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump chia sẻ quan điểm về hàng loạt vấn đề đối ngoại, từ ý định kiểm soát kênh đào Panama, mua lại Greenland cho đến các vấn đề Ukraine và chi tiêu quân sự của NATO. Trong cuộc họp báo đầu tiên sau khi được quốc hội Mỹ xác thực việc đắc cử, ông tập trung nhiều vào các vấn đề đối ngoại, trái với những phát biểu trong thời gian tranh cử vốn tập trung nhiều vào lĩnh vực đối nội.

Sức ép quân sự

Trong cuộc họp báo trên, kéo dài khoảng một giờ vào ngày 7.1 tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago (bang Florida), ông Trump nói mình "không thể đảm bảo" sẽ không sử dụng sức ép quân sự hoặc kinh tế nhằm kiểm soát kênh đào Panama và đảo Greenland của Đan Mạch. "Không, tôi không thể đảm bảo với bạn về bất cứ chuyện nào trong 2 chuyện đó, nhưng tôi có thể nói thế này, chúng ta cần chúng (kênh đào Panama và Greenland) vì an ninh kinh tế", tờ The New York Times dẫn lời ông Trump phát biểu.

Ảnh: Reuters

Mỹ từng kiểm soát kênh đào Panama nhưng chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Jimmy Carter (tại nhiệm 1977 - 1981) ký thỏa thuận trao trả quyền này cho Panama từ năm 1999. Ngoại trưởng Panama Javier Martinez-Acha lập tức lên tiếng phản đối. "Những bàn tay duy nhất kiểm soát kênh đào là của người Panama và điều đó sẽ tiếp diễn", Reuters dẫn lời nhà ngoại giao nhấn mạnh.

Trong cuộc họp báo, ông Trump còn gợi ý sẽ đánh thuế Đan Mạch nếu nước này từ chối đề nghị hỏi mua Greenland. Greenland là vùng lãnh thổ tự trị của Đan Mạch và nước này trước đó tuyên bố Greenland không phải để bán. "Tôi không cho rằng sẽ là cách tốt để chiến đấu với nhau bằng các phương tiện tài chính, khi chúng ta là đồng minh và đối tác thân thiết", Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen nói sau cuộc họp báo của ông Trump.

"Vịnh Mỹ, tiểu bang Canada"

Tiếp nối những tuyên bố liên quan lãnh thổ, ông Trump còn cho biết mình sẽ đổi tên vịnh Mexico thành vịnh Mỹ. "Nó bao phủ rất nhiều lãnh thổ, vịnh Mỹ - một cái tên đẹp và điều này phù hợp", ông nói và lặp lại lời kêu gọi Mexico giúp ngăn người nhập cư trái phép tại biên giới. Hạ nghị sĩ Cộng hòa Marjorie Taylor Greene sau đó thông báo sẽ đưa ra dự luật đổi tên vịnh Mexico thành vịnh Mỹ. Trong ngày 7.1, Hạ viện Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua một dự luật về việc trục xuất những người nhập cư không có giấy tờ nếu bị buộc tội.

Trong cuộc họp báo, ông Trump lại nhắc ý tưởng biến Canada thành một tiểu bang của Mỹ, khi chỉ trích thâm hụt thương mại và hỗ trợ quân sự cho Ottawa. Ông cho rằng Mỹ không được lợi gì từ những việc đó và gọi đường biên giới giữa hai nước là "đường vẽ nhân tạo". Đáp trả phát biểu trên, Ngoại trưởng Canada Melanie Joly nói rằng điều đó "cho thấy sự thiếu hiểu biết hoàn toàn" về điều giúp Canada trở thành một nước hùng mạnh. "Nền kinh tế của chúng tôi mạnh. Người dân chúng tôi mạnh. Chúng tôi sẽ không bao giờ lùi bước trước những mối đe dọa", bà phát biểu.

Ukraine, NATO

Về vấn đề Ukraine, ông Trump chia sẻ hy vọng giải quyết xung đột tại Ukraine trong vòng 6 tháng. "Hãy nhìn xem, Nga đang mất rất nhiều người trẻ và Ukraine cũng vậy. Điều đó không bao giờ nên xảy ra", theo ông Trump.

Liên quan khả năng Ukraine gia nhập NATO, ông Trump nói rằng mình thông cảm với quan điểm của Nga rằng Ukraine không nên gia nhập. Ông cáo buộc Tổng thống Joe Biden thay đổi quan điểm về vấn đề Ukraine gia nhập liên minh này. "Khi đó Nga có ai đó ngay trước cửa nhà họ, và tôi có thể hiểu cảm xúc của họ về điều đó", theo ông Trump. Kể từ hội nghị thượng đỉnh ở Bucharest (Romania) năm 2008, các nước NATO đã chính thức bày tỏ sự ủng hộ đối với việc kết nạp Ukraine. Chính quyền của ông Biden tiếp tục ủng hộ điều này. Tuy nhiên, các trợ lý và đồng minh của ông Trump thường phản đối vì họ xem đó là hành động khiêu khích không cần thiết đối với Nga. Về phía Ukraine, các nhà lãnh đạo đã nỗ lực để nước này gia nhập NATO vì cho rằng điều đó sẽ giúp ngăn chặn hành động quân sự của Nga sau này.

Về hoạt động của NATO, ông Trump cho biết sẽ yêu cầu các nước thành viên chi cho quốc phòng nhiều hơn mức 2% GDP như mục tiêu hiện nay. "Tôi nghĩ NATO nên chi 5%. Họ hoàn toàn có thể làm vậy", ông nói. NATO ước tính 23/32 thành viên đáp ứng chỉ tiêu chi 2% GDP cho quốc phòng trong năm 2024. Không nước nào, kể cả Mỹ, chi ở mức 5%. Ba Lan là nước chi mức cao nhất với 4,12% GDP, kế tiếp là Estonia (3,43%) và Mỹ (3,38%).